Η αποχώρηση ενός συμβόλου
Ο Τσώρτσιλ, που ταυτίστηκε με τον αγώνα του ελεύθερου ανθρώπου κατά των ναζί, παραιτείται από την πρωθυπουργία
Τον Απρίλιο του 1955 ανακοινώθηκε η παραίτηση από την πρωθυπουργία και η οριστική αποχώρηση από τον βρετανικό δημόσιο βίο ενός από τους σημαντικότερους πολιτικούς του 20ού αιώνα. Γόνος της αγγλικής ελίτ -απόγονος του θρυλικού δούκα του Μάρλμπορο, γιος υπουργού Οικονομικών- ο Ουίνστον Λέοναρντ Σπένσερ Τσώρτσιλ αρχικά απογοήτευσε και ταυτίστηκε με την αποτυχία. Ωσπου ήρθε η χρυσή του ώρα και ενσάρκωσε τον αγώνα του ελεύθερου αν- θρώπου εναντίον του απόλυτου κακού.
Προϊόν του βρετανικού κόσμου του τέλους του 19ου αιώνα, ο Τσώρτσιλ εμφάνισε σε όλη τη διάρκεια της ζωής του έναν μετριοπαθή ελιτισμό, την πίστη στους κοινοβουλευτικούς θεσμούς και στη συνταγματική μοναρχία, έναν ιδιότυπα βρετανικό συναισθηματισμό που συνδύαζε την αφοσίωση στην παράδοση και τη δίψα για το νέο. Εδινε έμφαση στην ιδέα της αυτοκρατορίας και παρουσίαζε μόνιμα μια έντονη ευαισθησία στις διαθέσεις της μουσουλμανικής διεθνούς κοινής γνώμης, την οποία -κατά τη συντηρητική αντίληψη της εποχής- η Βρετανία όφειλε να κατευνάζει εάν ήθελε να διατηρήσει τον αυτοκρατορικό της ρόλο. Πιστεύοντας, άλλωστε, στην αυτοτέλεια της Βρετανίας, αρνήθηκε επίμονα, στη μεταπολεμική εποχή, τη συμμετοχή της στην ευρωπαϊκή ενοποίηση, η οποία στη σκέψη του ήταν μια ιδέα καλή για τους «continentals», δηλαδή για τους ηττημένους του πολέμου, όχι όμως για τη νικήτρια χώρα του.
Προικισμένος με μεγάλη δύναμη λόγου, ήταν γνωστός για τις περίφημες, συχνά δηλητηριώδεις, επιγραμματικές ρήσεις του. Ορισμένες έμειναν θρυλικές. Π.χ. η επισήμανση ότι μετά το 1940 δεν θα λέγεται ότι οι Ελληνες πολεμούν σαν ήρωες, αλλά ότι οι ήρωες πολεμούν σαν Ελληνες (πικρή ανάμνηση για όσους Ελληνες έβλεπαν, στη δεκαετία του 1950 και με τον ίδιο ως πρωθυπουργό, την Κύπρο υπό τη συνεχιζόμενη βρετανική κυριαρχία). Η θριαμβευτική του κραυγή για τη RAF, στη μάχη της Αγγλίας, ότι «ποτέ τόσοι πολλοί δεν χρωστούσαν τόσα πολλά σε τόσους λίγους». Η διαμαρτυρία του ότι δεν έγινε πρωθυπουργός για να προεδρεύσει στη διάλυση της Βρετανικής Αυτοκρατορίας (και όμως περίπου αυτό έγινε). Η περίφημη ομιλία του, το 1946 στο Φούλτον, όταν δήλωσε πως ένα «σιδηρούν παραπέτασμα» (Iron Curtain) διχοτομούσε την Ευρώπη.