Το παιχνίδι της φαντασίας
Το κρύο απόγευμα της περασμένης Κυριακής, με τα καταστήματα ανοιχτά, είχε πέσει νωρίς το σκοτάδι και η Αθήνα είχε ανάψει τα φώτα της. Τα βήματά μου με είχαν φέρει στην πλατεία Κοτζιά και στάθηκα λίγα λεπτά για να τη θαυμάσω. Ηταν ένα θεατρικό σκηνικό με τα μεγάλα κτίρια φωταγωγημένα, ένα χρυσό φως έβαφε τη νύχτα, και οι διαβάτες ήταν λιγοστοί. Μία οικογένεια μεταναστών φωτογραφιζόταν μπροστά στη φάτνη. Ενιωθες ότι η μέρα είχε από ώρα τελειώσει σε αυτό το σημείο της Αθήνας.
Και καθώς χάθηκα στο στενό που θα με έβγαζε από την Αιόλου στη Σταδίου, το βλέμμα μου το τράβηξε το παλιό παιχνιδοπωλείο. Από παλιά με γλύκαινε η θέα του «Δαμίγου» στην οδό Λυκούργου, στην καρδιά της παλιάς, εμπορικής Αθήνας, αλλά την περασμένη Κυριακή σταμάτησα και στάθηκα στις βιτρίνες του. Ηταν η ώρα, ο χρόνος, ο εαυτός μου, η πόλη, που συνηγορούσαν σε μια μυσταγωγία. Σκοτάδι ολόγυρα, φωτιζόταν σαν πυρσός η βιτρίνα με τα παλιομοδίτικα παιχνίδια. Ενιωθα τη «μυρωδιά» του καταστήματος που ετοιμάζεται να κλείσει έπειτα από μια κουραστική μέρα, υπήρχαν οι σκιές και μπροστά μου, τα παιχνίδια που θα περνούσαν τη νύχτα στη βιτρίνα στην έρημη πόλη.
Σαν αποκύημα ήρθαν στον νου τα παιχνιδάδικα της Αθήνας, και σκέφτηκα πόσες ιστορίες μπορεί να γράψει κανείς για μια πόλη με αυτόν τον μηχανισμό της φαντασίας. Στην Αιόλου ήταν παλιά οι πάγκοι με τα παιχνίδια, στην Αιόλου και στην Πατησίων ο «Τσοκάς», στη Σταδίου η «Πανελλήνιος Αγορά», στην Ερμού 17 ο «Μαγγιώρος». Θυμάμαι τη μετακόμιση του τελευταίου από το νεοκλασικό του κτίριο, στην Ερμού, ένα όμορφο παλαιοαθηναϊκό οικοδόμημα του 1891. Γκρεμίστηκε το 1977 σαν χάρτινο παιχνίδι, και στους ορόφους του νέου κτιρίου, στεγάστηκαν υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού. Ο «Μαγγιώρος» μεταφέρθηκε στη νεότευκτη τότε Στοά Δαβάκη (Κριεζώτου - Ακα- δημίας) και εκεί προσπάθησε να ξαναδέσει το κομμένο νήμα.
Τώρα, όμως, μπροστά στον «Δαμίγο» σκέφτηκα πόσα πολλά μπορεί να πει κανείς για μια κοινωνία από τον τρόπο που εμπνέει τα παιδιά. Αναπόφευκτα σκέφτηκα τις σύγχρονες υπεραγορές παιχνιδιών και κατά πόσο μπορεί ο χώρος, ο τρόπος και το προϊόν να επιδράσει σε μία συμπεριφορά. Το ίδιο είχα νιώσει λίγη ώρα πριν σε ένα αθηναϊκό βιβλιοπωλείο, όπου είχα πάει με σκοπό να αγοράσω ένα βιβλίο-δώρο για ένα παιδί. Η ματιά μου, κατευθυνόμενη από την επιλεκτική μου μνήμη, στεκόταν σε βιβλία που σε εμένα τουλάχιστον ενεργοποιούσαν μηχανισμούς: Πηνελόπη Δέλτα, Ιούλιος Βερν, Ράντγιαρντ Κίπλινγκ, Βίκτωρ Ουγκώ, Μαρκ Τουέιν, Φένιμορ Κούπερ. Θεωρούσα αυτονόητο ότι ένα παιδί που μπαίνει στην εφηβεία θα μαγευτεί από τις αθάνατες ιστορίες αυτών των κλασικών συγγραφέων. Ηταν ένα μικρό τμήμα που καταλάμβαναν οι «παλιομοδίτικοι» τίτλοι που αγαπούσα, όταν σταδιακά κοιτάζοντας ολόγυρα είδα τη σύγχρονη, μεταφρασμένη παραγωγή απλωμένη σε στοίβες. Μου φάνηκε αδύναμη σε σύγκριση, φθηνή και ρηχή, αλλά σκέφτηκα ότι είμαι ίσως προκατειλημμένος και θύμα των δικών μου αναφορών.
Ωστόσο, πήρα για δώρο ένα βιβλίο «κλασικό», από τα αγαπημένα. Μετά είδα τη βιτρίνα του «Δαμίγου» και ήταν σαν δικαίωση.