Για ένα καθαρό περιβάλλον
Διανύοντας μια περίοδο που τα θέματα περιβάλλοντος βρίσκονται όλο και πιο ψηλά στην ατζέντα της χώρας, τόσο η Ε.Ε. όσο και η ελληνική νομοθεσία απαιτούν ανάκτηση και αξιοποίηση του 60% των αποβλήτων συσκευασίας. Η χώρα μας, σύμφωνα με τις εκθέσεις του ΥΠΕΚΑ προς την Ε.Ε., είναι κοντά στον στόχο, κυρίως λόγω των έργων του μπλε κάδου, ενώ ειδικά για τα υλικά που αποτελούν το μεγάλο μέρος των συσκευασιών (χαρτί, πλαστικά) έχουν ήδη επιτευχθεί οι επιμέρους στόχοι.
Ωστόσο, τον τελευταίο καιρό έχουν υπάρξει ορισμένες δημόσιες τοποθετήσεις, που δημιουργούν σύγχυση τόσο σε ό,τι αφορά τη λειτουργία της ανακύκλωσης συσκευασιών στον μπλε κάδο, όσο και στο τι προβλέπει η νομοθεσία της Ε.Ε. και της χώρας μας.
Είναι σημαντικό, λοιπόν, να τονίσουμε ότι δεν πρέπει να γίνεται σύγχυση των στόχων του μπλε κάδου που αφορά στις συσκευασίες, με τους στόχους όλων των στερεών αποβλήτων. Η απαίτηση τόσο της Ε.Ε. όσο και της ελληνικής νομοθεσίας για το σύνολο των στερεών αποβλήτων, και όχι μόνο των υλικών συσκευασίας, αφορά την αξιοποίησή τους σε ποσοστό 50%. Για την επίτευξη ενός τέτοιου γενικού στόχου απαιτούνται και άλλες διεργασίες για τα λοιπά απορρίμματα, π.χ. κομποστοποίηση των ζυμώσιμων, δηλαδή απαιτούνται σχεδιασμοί και αποφάσεις που δεν άπτονται της αρμοδιότητας της ΕΕΑΑ. Η λειτουργία του μπλε κάδου βεβαίως βοηθά και συμβάλλει ουσιαστικά στην επίτευξη αυτού του γενικού στόχου, αλλά αποτελεί μέρος αυτού και δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να συγχέεται η αποτελεσματικότητα του μπλε κάδου με την ανακύκλωση στερεών αποβλήτων στο σύνολό της.
Τέθηκε επίσης το θέμα του «μονοπωλίου» του μπλε κάδου, ενώ ταυτόχρονα αμφισβητήθηκε η αποτελεσματικότητά του, γιατί δέχεται πέντε διαφορετικά υλικά. Και τίθεται το εύλογο ερώτημα: πόσοι κάδοι ανακυκλώσιμων υλικών πρέπει να υπάρχουν; Δεν υπάρχει μία και μοναδική απάντηση σε αυτό το ερώ-
Το 85% του πληθυσμού της χώρας έχει πλέον πρόσβαση σε μπλε κάδο ανακύκλωσης.
τημα. Ο αριθμός των ρευμάτων ανακύκλωσης, δηλαδή σε πόσους κάδους θα κληθούν οι πολίτες να διαχωρίσουν τα υλικά, εξαρτάται από πολλές παραμέτρους, που μπορεί να διαφέρουν ακόμη και σε τοπικό επίπεδο. Για παράδειγμα, είναι λογικό να υπάρχει μια μέθοδος σε νησιωτικές ή αγροτικές περιοχές και άλλη στα κέντρα των πόλεων, αλλά αυτό είναι ένα θέμα πρωτίστως τεχνικό, αλλά και οικονομικό, το οποίο ωστόσο αφορά τη διαχείριση της ΕΕΑΑ με τη συνεργασία των εκάστοτε δήμων, οι οποίοι εκ των πραγμάτων έχουν αποφασιστικό ρόλο, καθόσον φέρουν την ευθύνη συλλογής των κάδων ανακύκλωσης.
Ως προς την οικονομική έννοια του «μονοπωλίου», είναι τουλάχιστον ατυχής η χρήση της, δεδομένου ότι η ΕΕΑΑ, εκ του νόμου και της πρακτικής της, δεν έχει κερδοσκοπικό χαρακτήρα, δηλαδή οι μετοχές δεν διανέμουν μέρισμα. Οπότε το πώς συμβιβάζεται η έννοια του «μονοπωλίου» με τη νομική υποχρέωση καταβολής πόρων, δηλαδή χωρίς κέρδος, μας είναι δυσχερές να το αντιληφθούμε, ενώ οφείλουμε να υπογραμμίσουμε ότι το 35% των μετοχών της ΕΕΑΑ ανήκουν στην Κεντρική Ενωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ).
Το μόνο βέβαιο είναι ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση με ειδική οδηγία ήδη από τον Ιούνιο 2012 έχει ξεκαθαρίσει απολύτως ότι δεν υπάρχει καμιά νομική υποχρέωση να υιοθετηθεί συγκεκριμένος αριθμός κάδων (ρευμάτων), εφόσον το αποτέλεσμα που έχει σημασία είναι η ανακύκλωση, δηλαδή έχει επιτευχθεί καλή ποιότητα ανακτημένων υλικών, ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πρώτη ύλη για την παραγωγή νέων προϊόντων. Συνεπώς η μέθοδος του μπλε κάδου, δηλαδή ενός ενιαίου ρεύματος ανακυκλώσιμων (single stream), είναι αποδεκτή, καθόσον παράγει ανακτημένα υλικά που διατίθενται σε καλές τιμές στην αγορά δευτερογενών υλικών, όπως άλλωστε θα ήταν αποδεκτή οποιαδήποτε άλλη, εξίσου αποτελεσματική μέθοδος.
Αξίζει να αναφέρουμε ότι στα δέκα χρόνια λειτουργίας της, η Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης (ΕΕΑΑ) έχει να επιδείξει ένα σημαντικό έργο, όπου εγκαταστάθηκαν και λειτουργούν 28 Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ) σε όλη τη χώρα, παραχωρήθηκαν 140.000 μπλε κάδοι και 400 οχήματα στους συνεργαζόμενους δήμους, από τους οποίους εκτελούνται περίπου 100.000 δρομολόγια συλλογής τον χρόνο. Αυτή τη στιγμή, το 85% του πληθυσμού της χώρας έχει πλέον πρόσβαση σε μπλε κάδο ανακύκλωσης, ανακτώντας περίπου 140.000 τόνους αποβλήτων συσκευασίας σε ετήσια βάση και επιπλέον 60.000 τόνους χαρτί εντύπων.
Η επικοινωνία της ΕΕΑΑ με τις αρμόδιες Αρχές ήταν ανέκαθεν και παραμένει συστηματική και αφορά στο σύνολο του προγραμματισμού και της υλοποίησης των έργων ανακύκλωσης συσκευασιών. Σε κάθε περίπτωση, είναι πάντα ευπρόσδεκτες συγκεκριμένες προτάσεις για τυχόν βελτιώσεις του συστήματος του μπλε κάδου, καθώς όμως και πώς αυτές θα μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν, λαμβάνοντας υπόψη τις δυσκολίες της εποχής και την οικονομική κατάσταση της χώρας.