Οι κραδασμοί, οι ρωγμές και οι εκπλήξεις του 2013

Στάση πληρωμών στις ΗΠΑ, κατάρρευση της Κύπρου, έξοδος της Ιρλανδίας από το μνημόνιο και αρχή της τραπεζικής ένωσης

Εξίσου ταραχώδες με τα αμέσως προηγούμενα έτη υπήρξε το 2013 έστω κι αν κατεγράφη στη διάρκειά του μια αποκλιμάκωση στην ένταση της ευρωπαϊκής και της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Τη χρονιά που φεύγει η παγκόσμια οικονομία γνώρισε ασυνήθιστους κραδασμούς, πρωτοφανείς ρωγμές στα θεμέλια της ελεύθερης αγοράς και ευχάριστες εκπλήξεις με άγνωστες ακόμη προεκτάσεις.

Το φλερτ της αμερικανικής οικονομίας με τη στάση πληρωμών προκάλεσε ρίγη αγωνίας σε απλούς εργαζόμενους και στις τράπεζες και τις επιχειρήσεις ανά τον κόσμο που εκπονούσαν πυρετωδώς σχέδια για την περιφρούρησή τους. Με τα μεγέθη της μεγαλύτερης οικονομίας στον κόσμο να μη δικαιολογούν τη συζήτηση περί χρεοκοπίας των ΗΠΑ, η διελκυστίνδα ανάμεσα στα δύο κόμματα του αμερικανικού Κογκρέσου κυοφορούσε δυσανάλογες ως προς το πραγματικό πρόβλημα επιπτώσεις, κάνοντας τον κόσμο να τρέμει και θυμίζοντας στους πάντες πόσο αλληλένδετες είναι πλέον οι οικονομίες. Παρόμοια υπενθύμιση και πολύ πιο επώδυνη για μερίδα του αναπτυσσόμενου κόσμου ήταν εκείνη που προκάλεσε η αναμονή μιας μείωσης των μηνιαίων αγορών ομολόγων από την κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ. Οικονομίες που στηρίχθηκαν επί χρόνια στα κερδοσκοπικά κεφάλαια εγκαταλείφθηκαν από αυτά μένοντας πλέον αντιμέτωπες με τις εγγενείς αδυναμίες τους.

Στις ευχάριστες εκπλήξεις σίγουρα δεν συγκαταλέγεται το θανάσιμο πλήγμα στο χρηματοπιστωτικό σύστημα της Κύπρου, που κατέρρευσε με το «κούρεμα» των καταθέσεων, συμπαρασύροντας μαζί του την οικονομία της Μεγαλονήσου και καταφέροντας θανάσιμο πλήγμα στην εμπιστοσύνη του καταθέτη στην τράπεζά του. Με λίγη καλή θέληση συγκαταλέγεται η ηρωική έξοδος της Ιρλανδίας από το δικό της μνημόνιο, έστω κι αν είναι μόνον στους τύπους, καθώς η σκληρή λιτότητα που αυτό επέφερε θα συνεχισθεί άγνωστο για πόσο. Συγκαταλέγεται, όμως, σίγουρα η προσέγγιση του Ιράν με τη Δύση και η προοπτική για μια γεφύρωση του χάσματος που το χωρίζει από τις ΗΠΑ εδώ και σχεδόν 35 χρόνια. Η χρονιά που φεύγει, κλείνει με καλούς οιωνούς για την αμερικανική οικονομία, ενώ η αισιοδοξία που εκφράζεται για την Ευρωζώνη μάλλον βρίσκεται στο επίπεδο των ευχολογίων. Δημοσιονομικές κόντρες στις ΗΠΑ

Ακολουθία επεισοδίων μιας νέας δημοσιονομικής κρίσης στις ΗΠΑ χαρακτήρισε το 2013 από τον πρώτο κιόλας μήνα με τη νέα διελκυστίνδα ανάμεσα στα δύο κόμματα του αμερικανικού Κογκρέσου για την αύξηση του ορίου δανεισμού. Επειτα από αντεγκλήσεις και απειλές εκατέρωθεν, τα δύο κόμματα ήρθαν σε συνεννόηση στα τέλη Μαρτίου, οπότε και ψηφίσθηκε σχέδιο που παρέτεινε τη χρηματοδότηση της ομοσπονδιακής κυβέρνησης μέχρι τον Σεπτέμβριο. Το θέμα επανήλθε τον Σεπτέμβριο αλλά αυτή τη φορά δεν απεφεύχθη το «λουκέτο» στο αμερικανικό Δημόσιο που διήρκεσε 16 ημέρες. Με άτακτη υποχώρηση των Ρεπουμπλικανών επετεύχθη νέα προσωρινή συμφωνία για τη χρηματοδότηση και επαναλειτουργία του κράτους και την προσωρινή αύξηση του ορίου δανεισμού. Σε ό,τι αφορά τη χρηματοδότηση του κράτους, το θέμα διευθετήθηκε οριστικά στις 11 Δεκεμβρίου με τη συμφωνία για τον προϋπολογισμό του 2014, αλλά παραμένει σε εκκρεμότητα η αύξηση του ορίου δανεισμού αφήνοντας ανοικτό το εν- δεχόμενο νέας δημοσιονομικής κρίσης τον Φεβρουάριο. Το tapering από τη Federal Reserve και οι επιπτώσεις

Οι εσωτερικές επιλογές οικονομικής και νομισματικής πολιτικής στις ΗΠΑ προκάλεσαν κραδασμούς στις διεθνείς αγορές από τον Φεβρουάριο, ενώ από τον Μάιο κατάφεραν καίριο πλήγμα στις αναδυόμενες οικονομίες. Τα χρηματιστήρια γνώρισαν τους πρώτους κραδασμούς προς τα τέλη Φεβρουαρίου όταν δόθηκαν στη δημοσιότητα τα πρακτικά συνεδρίασης της Federal Reserve: μερίδα στελεχών της είχε υποστηρίξει τον τερματισμό του προγράμματος αγοράς ομολόγων ύψους 85 δισ. δολαρίων μηνιαίως, το οποίο είχε εγκαινιάσει η ομοσπονδιακή τράπεζα των ΗΠΑ το φθινόπωρο του 2012 υποσχόμενη να παρέχει απεριόριστη ρευστότητα στην οικονομία μέχρις ότου η ανεργία υποχωρήσει στο 6,5%. Οι μεγαλύτερες αναταράξεις άρχισαν, όμως, από τον Μάιο, όταν ο απερχόμενος πρόεδρος της Fed, Μπεν Μπερνάνκι, άφησε να εννοηθεί πως η Τράπεζα εξέταζε μείωση του προγράμματος αγοράς ομολόγων. Οι αναδυόμενες αγορές από τη Βραζιλία και την Τουρκία μέχρι την Ινδία και

Τη χρονιά που φεύγει η παγκόσμια οικονομία γνώρισε ασυνήθιστους κραδασμούς, πρωτοφανείς ρωγμές στα θεμέλια της ελεύθερης αγοράς και ευχάριστες εκπλήξεις με άγνωστες ακόμη προεκτάσεις.

την Ινδονησία γνώρισαν μια ασυνήθη εγκατάλειψη από τα κερδοσκοπικά κεφάλαια που είχαν επί χρόνια χρηματοδοτήσει τα ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών των οικονομιών τους και μια εξίσου ασυνήθη κατάρρευση των νομισμάτων τους. Κι ενώ οι περισσότεροι οικονομικοί αναλυτές προέβλεπαν πως τελικά η ομοσπονδιακή τράπεζα των ΗΠΑ θα ανέβαλε οποιαδήποτε τέτοια απόφαση για το 2014, λίγες ημέρες πριν από την εκπνοή του 2013 προχώρησε στην πρώτη μείωση των μηνιαίων αγορών ομολόγων κατά 10 δισ. δολάρια. Εχοντας κυριολεκτικά αιμορραγήσει τους προηγούμενους μήνες, οι αναδυόμενες αγορές επλήγησαν εκ νέου, αλλά αυτή τη φορά οι κραδασμοί ήταν περιορισμένοι με εξαίρεση το χρηματιστήριο της Ινδίας. Συμφωνία Ιράν - Δύσης και οι συνέπειες στις τιμές πετρελαίου

Η προσέγγιση του Ιράν με τη Δύση και ειδικότερα με τις ΗΠΑ που επισφραγίσθηκε στα τέλη Νοεμβρίου με την προσωρινή συμφωνία για τη συρρίκνωση του πυρηνικού του προγράμματος και τη σταδιακή αποκλιμάκωση των εναντίον του κυρώσεων ενδέχεται να επιφέρει υποχώρηση των τιμών του μαύρου χρυσού. Σε περίπτωση σύναψης οριστικής συμφωνίας τον Ιούνιο, η επάνοδος της Τεχεράνης στη διεθνή αγορά με μια ενδεχομένως ραγδαία αύξηση στην προσφορά μπορούν να επιφέρουν σημαντική υποχώρηση των τιμών του πετρελαίου και φυσικά να επηρεάσουν το γεωπολιτικό παιχνίδι των υδρογονανθράκων και των αγωγών. Προτού, όμως, σημειωθούν αυτές οι αλλαγές, και παρά τις εκτιμήσεις της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας ότι η ζήτηση θα αυξηθεί το 2014 εξαιτίας ανάκαμψης στις ΗΠΑ, έχουν προηγηθεί άλλες εξελίξεις. Ως συνεπα- κόλουθο της συμφωνίας Ιράν - Δύσης, έχουν εκδηλωθεί τριβές στο εσωτερικό του ΟΠΕΚ, ορισμένα μέλη του οποίου και προπαντός η Σαουδική Αραβία καλούνται από την Τεχεράνη να περιορίσουν την παραγωγή τους ώστε να κάνουν χώρο για το ιρανικό πετρέλαιο. Εξοδος Ιρλανδίας από το μνημόνιο

Στην έξοδο σχεδόν του έτους, στις 15 Δεκεμβρίου, η Ιρλανδία πραγματοποιεί την πρώτη έξοδο υπερχρεωμένης χώρας της Ευρωζώνης από το μνημόνιο ύστερα από τρία χρόνια σκληρής λιτότητας. Το Eurogroup ενέκρινε πανηγυρικά την εκταμίευση της τελευταίας δόσης της ύψους 1,4 δισ. ευρώ από το δάνειό της και το Δουβλίνο αρνείται την ασφαλιστική δικλίδα μιας ανοικτής γραμμής πίστωσης για την περίπτωση που δέχεται νέα επίθεση των αγορών. Εχει δρομολογήσει την επιστροφή της στις αγορές από τον Μάρτιο με την επιτυχή έκδοση δεκαετών ομολόγων με μειωμένο κόστος δανεισμού. Στο μεταξύ, πάντως, παρουσιάζει ένα διογκωμένο χρέος 125,7%, όπως εκτιμάται ότι διαμορφώνεται για το σύνολο του 2013, ενώ έχει ξαναγίνει χώρα μεταναστών με δεκάδες χιλιάδες νέους να έχουν εγκαταλείψει τη χώρα, αναζητώντας εργασία στο εξωτερικό, και μεταξύ όσων μένουν πίσω ο ένας στους τέσσερις κάτω των 25 ετών παραμένει άνεργος.