Μιχαήλ Γ. Ιακωβίδης:

Τι ακριβώς καλούμαστε να διαλέξουμε;

Ηπεντάμηνη παρωδία διαπραγμάτευσης έφτασε στο αναμενόμενο τέλος της. Ο ερασιτεχνισμός, η άγνοια, η τσαπατσουλιά, ο κομπασμός, η αδυναμία κατανόησης του πώς λειτουργούν οι θεσμοί στους οποίους ονομαστικά ανήκουμε, έχουν ήδη αφήσει τη βαριά τους κληρονομιά.

Παγαποντιές, εξυπνάδες, και έλλειψη σεβασμού στους συνομιλητές μας (με χαρακτηριστικά ανεπίτρεπτο παράδειγμα την ημίωρη καθυστέρηση των Ελλήνων στο Eurogroup της Τετάρτης), παλινωδίες και επιθετικοί χαρακτηρισμοί έχουν δημιουργήσει ανοιχτό και αναμενόμενο κλίμα εχθρότητας στην Ευρώπη. Σε μια περίοδο που η χώρα μας θα έχει τόσο οικονομικές όσο και γεωπολιτικές ανάγκες στήριξης, θα το βρούμε μπροστά μας πολύ πιο γρήγορα απ’ ό,τι θα θέλαμε.

Η τραγωδία είναι ότι τον Φεβρουάριο, οι προοπτικές ήταν πολύ καλύτερες. Ο κ. Τσίπρας είχε εξασφαλίσει καλύτερο deal από αυτό του κ. Σαμαρά. Ομως η εμμονή στη «διαπραγμάτευση για τη διαπραγμάτευση», η θυσία των ευρωπαϊκών γεφυρών στο όνομα της εγχώριας πολιτικής κατανάλωσης, όσο και η αδιαφορία για τη λειτουργία της πραγματικής οικονομίας μας έφεραν σε τέλμα.

Η αντιμετώπιση της διαφθοράς, της φοροδιαφυγής, της δυσλειτουργίας του κράτους δεν φάνηκε να απασχολούν την κυβέρνηση, και η οικονομία μπήκε σε ύφεση, η ρευστότητα εξαφανίστηκε, και η χώρα μπήκε σε οικονομικό σηπτικό σοκ. Ετσι βρεθήκαμε μπροστά στην τελευταία, άτσαλη, απροετοίμαστη πράξη, με το δημοψήφισμα να ανακοινώνεται για την Κυριακή μετά τη λήξη του προγράμματος, προκαλώντας μια ακόμη σειρά προβλημάτων.

Ηδη, τα περισσότερα ΜΜΕ εστιάζουν στο αυτονόητο: Οτι δηλαδή η επιλογή δεν είναι μεταξύ της αποδοχής ή απόρριψης του Ευρωπαϊκού προγράμματος αλλά μεταξύ του Ευρώ και της Δραχμής, μεταξύ της Ε.Ε. και των Βαλκανίων. Δυστυχώς, το διακύβευμα είναι ακόμη ση- μαντικότερο. Δεν είναι η απώλεια των ΕΣΠΑ και της στήριξης της Ε.Ε. Είναι ο κίνδυνος να ολισθήσουμε σε ένα κρατικιστικό μοντέλο χωρίς εξωτερικούς ελέγχους και δικλίδες ασφαλείας, και η πιθανότητα πλήρους οικονομικού χάους, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα.

Το πρώτο και βασικό ζήτημα είναι ότι η ρήξη θα μειώσει αισθητά την εξωτερική πίεση για να άρουμε τους περιορισμούς στον ανταγωνισμό και να εξορθολογικεύσουμε το Δημόσιο.

Ως προς τον ανταγωνισμό, την τελευταία τριετία, και παρά την αυξανόμενη πίεση των εταίρων μας, κανένα επάγγελμα δεν άνοιξε. Τα μικρά βήματα (π.χ. στα φαρμακεία) για απελευθέρωση αύξησαν την ποιότητα των υπηρεσιών, και βοήθησαν την απασχόληση.

Αλλά σειρά επαγγελμάτων, όσο και αγορών, μένουν προστατευμένες. Αυτό βοηθά τους μικρούς και μεγάλους (συχνά φοροδιαφεύγοντες) «επιχειρηματίες», τραυματίζοντας τις δυνατότητες ανάπτυξης. Η αδυναμία τόσο της κυβέρνησης Σαμαρά (που αδίκως κομπάζει για τα επιτεύγματά της) όσο και της αλγεινής κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ να παρέμβουν σημαίνει την αδυναμία τους να προστατεύσουν το κοινωνικό σύνολο από όσους, στον ιδιωτικό τομέα, απομυζούν τα προνόμια που τους δίνουν τα μικρο-μονοπώλια.

Μια έξοδος από την Ευρώπη δυστυχώς θα συντηρούσε τα κακώς κείμενα και θα περιόριζε τις όποιες πιέσεις μπορεί να υπήρχαν. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε πόσο γρήγορα οι δηλώσεις της κυβέρνησης για τους ολιγάρχες (στα ΜΜΕ και αλλού) εξανεμίστηκαν αφότου πήρε την εξουσία...

Ως προς τον δημόσιο τομέα, η επιλογή της κυβέρνησης να αλλάξει σημαντικό κομμάτι των διαδικασιών που θεσπίστηκαν από το προηγούμενο υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης δίνει πρόγευση του τι μπορεί να ακολουθήσει.

Η αντικατάσταση των δικαστών με συνδικαλιστικά στελέχη στις επιτροπές που κρίνουν επίορκους Δ.Υ., οι αλλαγές στο πειθαρχικό δίκαιο αλλά και η αναστολή της αξιολόγησης, όπως και οι δραματικές αλλαγές του νόμου Μπαλτά που αφορούν τη λειτουργία του μεγαλύτερου εργοδότη στη χώρα (υπουργείο Παιδείας), σκιαγραφούν ζοφερό μέλλον.

Δυστυχώς, η ανθρώπινη φύση αλλά και η πραγματικότητα των οργανισμών σημαίνει ότι δεν μπορούμε να περιμένουμε να υπάρξει αλλαγή τόσο προβληματικών δομών χωρίς εξωτερική πίεση. Η έξοδος από την Ε.Ε. θα αποκλιμακώσει τις πενιχρές προσπάθειες για αλλαγή του Δημοσίου.

Τέλος, η επιλογή της Δραχμής θα έχει και την επίπτωση της κατάρρευσης του χρηματοπιστωτικού τομέα. Μια ανασύσταση των Τραπεζών με φρεσκοτυπωμένες πληθωριστικές Δραχμές, μιας πολιτικά εξαρτώμενης Κεντρικής Τράπεζας, θα μας φέρει στις προ-Χαλικιά μέρες, όπου η δανειοδότηση θα γίνεται με «κοινωνικά» (βλέπε, «μικροκομματικά») κριτήρια.

Αυτή θα είναι και μια από τις σημαντικότερες εξουσίες της όποιας Κυβέρνησης, που θα επιβραβεύει φίλους, και όχι όσους μπορούν να οδηγήσουν την οικονομία μπροστά δημιουργώντας θέσεις εργασίας.

Ο συνδυασμός της έλλειψης ανταγωνισμού, του προστατευτισμού, ενός ανεπαρκούς Δημοσίου, και ενός κρατικοδίαιτου χρηματοπιστωτικού συστήματος θα οδηγήσει σε μια κλειστή οικονομία. Και εκεί, δυστυχώς, όπως γνωρίζουμε από τη διεθνή εμπειρία, ο οικονομικός μαρασμός είναι βέβαιος. Οι κοινωνικές ανισότητες θα αυξηθούν, ο ανταγωνισμός, οι επενδύσεις και η απασχόληση θα πληγούν, και θα κερδίσουν μόνον όσοι έχουν αποθησαυρισμένα ευρώ εκτός Ελλάδας και «τα παιδιά του συστήματος». Μισθοί και συντάξεις θα είναι, άλλωστε, σε Δραχμές. Είναι αμφίβολο αν παχιά λόγια για δημοκρατία, θάρρος και υπερηφάνεια θα καλύψουν τις ανάγκες του πληθυσμού.

Τέλος, είναι πολύ αμφίβολο ότι ο δρόμος του Grexit έχει προετοιμαστεί στη χώρα μας. Προχθές, ο κ. Σόιμπλε ερωτηθείς για το εάν η Γερμανία είναι έτοιμη γι’ αυτό το ενδεχόμενο, απάντησε ότι «είμαστε ένα σοβαρό υπουργείο». Πολύ φοβούμαι ότι εμείς, που θα έπρεπε να έχουμε απολύτως έτοιμο το πλάνο μας, δεν έχουμε κάνει απολύτως τίποτε. Η ελληνική Δημόσια Διοίκηση, ήδη τραυματισμένη από αλλεπάλληλες κομματικές επιθέσεις, αποψιλωμένη από τα λίγα στελέχη που ήξεραν πώς λειτουργεί το αναχρονιστικό μας σύστημα, έχει τελματώσει. Αποτυχημένοι πολιτευτές, άσχετοι με τα αντικείμενα των υπουργείων τους βρίσκονται σε καίριες θέσεις και οι υπουργοί φαίνεται να γνωρίζουν τα τηλεοπτικά πλατό καλύτερα από τα γραφεία τους. Ενα τέτοιο κράτος, που με δυσκολία λειτουργεί σε σχετικά ομαλές συνθήκες, θα έχει σημαντικότατα προβλήματα να βρει δημιουργικές και δίκαιες λύσεις στη σωρεία ζητημάτων που θα προκύψουν.

Οι μέρες είναι κρίσιμες, και το διακύβευμα τεράστιο. Ακόμη και εάν οδεύουμε προς Grexit, οφείλουμε να έχουμε τα μάτια μας ανοιχτά. Στο όνομα της επόμενης γενιάς.

Η επιλογή δεν είναι μεταξύ της αποδοχής ή απόρριψης του ευρωπαϊκού προγράμματος, αλλά μεταξύ του ευρώ και της δραχμής, μεταξύ της Ε.Ε. και των Βαλκανίων. Είναι υπαρκτός ο κίνδυνος να ολισθήσουμε σε ένα κρατικιστικό μοντέλο χωρίς δικλίδες ασφαλείας, και η πιθανότητα πλήρους οικονομικού χάους, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα.