Με λεξιλόγιο του 19ου αιώνα
Πριν από λίγες μέρες, o καθηγητής Ατμοσφαιρικής Φυσικής Τζέιμς Χάνσεν και 16 ακόμη σημαντικοί επιστήμονες δημοσίευσαν μια μελέτη που υποστηρίζει ότι οι έως τώρα εκτιμήσεις για τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής είναι λανθασμένες. Η ομάδα του Χάνσεν υπολόγισε ότι, μέχρι το τέλος του αιώνα που ζούμε, η στάθμη των ωκεανών μπορεί να αυξηθεί ώς και πέντε μέτρα. Πέντε μέτρα...
Τι συνέπειες θα έχει αυτή η αλλαγή –που θα είναι και σταδιακή, άρα οι συνέπειές της θα γίνουν αντιληπτές πολύ νωρίτερα– σε μια χώρα σαν την Ελλάδα, στην οποία το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού ζει σε παράκτιες πόλεις και η οποία έχει περίπου 200 κατοικημένα νησιά; Ποιος ξέρει. Την ώρα που εμείς πνιγόμαστε στα μνημόνια, στις αντιμνημονιακές υστερίες, στην πρωτοφανή ανικανότητα και την κωμικοτραγική ανεπάρκεια του πολιτικού προσωπικού και στη μιζέρια και την κατάθλιψη, ο κόσμος απ’ έξω αλλάζει με πρωτοφανή ταχύτητα και μη αναστρέψιμες συνέπειες. Οχι μόνον αρνητικές.
Εχετε πάρει χαμπάρι τι συμβαίνει στην παγκόσμια αγορά ενέργειας, ας πούμε; Τινάζεται στον αέρα. Ο ΟΠΕΚ διαλύεται, και οι παραδοσιακές πετρελαιοπαραγωγές χώρες αντιμετωπίζουν την καταστροφή. Τι σημαίνει αυτό για τη γεωπολιτική θέση της Ελλάδας; Και εκείνα τα θεωρητικά κοιτάσματα που υποτίθεται ότι κρύβονται στο Αιγαίο για να τα επικαλούνται οι ψεκασμένοι όποτε τους συμφέρει; Πόσο εκτός θέματος είναι;
Κανείς δεν ξέρει, κανείς δεν ασχολείται.
Παράλληλα, η οικονομία της Κίνας οδεύει προς την αναπόφευκτη επιβράδυνση, κι αυτό θα έχει επίσης ανυπολόγιστες συνέπειες. Αλλού, φιλόδοξοι επιχειρηματίες και φορείς προσπαθούν να αλλάξουν τη φυσιογνωμία των χρηματιστηριακών αγορών, χρησιμοποιώντας την τεχνολογία που γέννησε το Bitcoin. Η τεχνολογία επίσης αλλάζει τη δομή και τη μορφή της εργασίας και της παραγωγής, δημιουργώντας αυτό που οι Financial Times αποκαλούν «gig economy» – μια οικονομία στην οποία όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι είναι ελεύθεροι επαγγελματίες, όχι μισθωτοί. Παράλληλα, οι δημογραφικές τάσεις αλλάζουν ραγδαία τον τρόπο με τον οποίο ο δυτικός κόσμος αντιμετωπίζει θέματα όπως η συνταξιοδότηση και η μετανάστευση, πράγματα που επίσης μας αφορούν άμεσα.
Αν αυτή είναι η πραγματικότητα στον κόσμο μας σήμερα, το πολιτικό μας προσωπικό είναι εκτός πραγματικότητας. Ασχολείται μόνο με τα τρέχοντα εγχώρια (και μ’ αυτά είδαμε πόσο καλά τα πάνε) και με το πότε θα γίνουν εκλογές.
Τα τεκμήρια περί αυτού είναι πολλά, αλλά επιτρέψτε μου να στρέψω την προσοχή σας σε ένα, το οποίο διάβασα πρόσφατα. Πρόκειται για άρθρο που συνυπογράφει ο σημερινός υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος, μαζί με τον άλλον γνωστό οικονομολόγο του ΣΥΡΙΖΑ, τον Γιάννη Μηλιό, και με τον Χρήστο Λάσκο. Λέγεται «Κομμουνιστικά διλήμματα για την ελληνική Ευρω-κρίση: Να βγει ή να μην βγει;».
Προσπάθησα να μεταφράσω για εσάς (είναι γραμμένο στα αγγλικά) μια παράγραφο:
«Μια τέτοια προσέγγιση αντικαθιστά ένα κυρίαρχο στοιχείο της προβληματικής του Μαρξ, το ότι η πάλη των τάξεων είναι η κινητήρια δύναμη της ιστορικής εξέλιξης, με ένα μπουρζουά θεωρητικό σχήμα, σύμφωνα με το οποίο συγκρούσεις και σχέσεις εκμετάλλευσης μεταξύ των καπιταλιστικών κοινωνικών σχηματισμών κινούν την Ιστορία. Δεν αντιλαμβάνεται το κράτος ως την πολιτική συμπύκνωση ταξικών σχέσεων επιβολής, τον παράγοντα που υπογραμμίζει τη συνοχή της καπιταλιστικής κοινωνίας».
Αυτό είναι μόνο ένα απόσπασμα από ένα κείμενο το οποίο
Δεν καταλαβαίνουμε, ως χώρα, πού βρισκόμαστε, σε ποιο περιβάλλον υπάρχουμε, πώς αυτό το περιβάλλον αλλάζει, πώς μας επηρεάζει.
έχει γραφτεί τον 21ο αιώνα. Οι δύο από τους ανθρώπους που το υπογράφουν αργότερα βρέθηκαν ανάμεσα στα 109 μέλη της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ που υπέγραψαν και ένα άλλο κείμενο, εκείνο που απορρίπτει την τρέχουσα συμφωνία της κυβέρνησης (τους, πλέον) με τους δανειστές ως «πραξικόπημα», αλλά ο τρίτος, «ένας από τους σοβαρούς», είναι αυτός που έχει τώρα αναλάβει να διαπραγματευτεί με τους δανειστές και να σώσει την ελληνική οικονομία από τη φαινομενικά αναπόφευκτη ολοκληρωτική καταστροφή, σε έναν κόσμο που αλλάζει και καλπάζει και εξελίσσεται (όχι με «πάλη των τάξεων») δεκαετίες μετά τον τελεσίδικο θάνατο του κομμουνιστικού πειράματος προς κατευθύνσεις που, όπως φαίνεται, το ελληνικό πολιτικό προσωπικό δεν έχει καν το λεξιλόγιο για να περιγράψει, πόσω μάλλον να αντιληφθεί, να καταλάβει ή να προβλέψει.
Αυτό το κενό, βεβαίως, δεν υπάρχει μόνο στη σημερινή κυβέρνηση. Υπήρχε και σε όλες τις προηγούμενες, κι αυτό είναι το πρόβλημα. Γι’ αυτό βρισκόμαστε εδώ. Επειδή διαχρονικά δεν καταλαβαίνουμε, ως χώρα, πού βρισκόμαστε, σε ποιο περιβάλλον υπάρχουμε, πώς αυτό το περιβάλλον αλλάζει, πώς μας επηρεάζει και τι πρέπει να κάνουμε για να προσαρμοστούμε.