Η Μεσόγειος, τα άστρα και ο άνθρωπος
Ενας υδάτινος κόσμος που έχει εμπνεύσει βιβλία, άρθρα, αφηγήσεις, ιστορίες, μύθους, οδοιπορικά και στοχασμό.
Δεν είναι παράξενο ότι σήμερα, όταν η ανθρώπινη ιστορία στη Δύση φτάνει στο πιο υψηλό σημείο ελευθερίας, ευημερίας και τεχνολογικής γνώσης, ο άνθρωπος ξαναβρίσκει ένα ουσιαστικό κομμάτι της ζωτικής του πληρότητας στη Μεσόγειο. Στην αρχαιολογία της, που είναι μοναδική γιατί μιλάει σαν να είναι ζωντανή, όπως σημειώνει ο Ζωρζ Ντυμπύ, και στα ανοιχτά της τοπία, τον χρυσό της ήλιο και τους δημόσιους χώρους της όπου λαμβάνει χώρο ο διάλογος. Επιμένουμε: η Μεσόγειος δέχεται τον μεγαλύτερο αριθμό τουριστών στον κόσμο γιατί κατέχει τη μεγαλύτερη συγκέντρωση σωζόμενων έργων τέχνης και το πιο φιλόξενο οικοσύστημα, ένα αρμονικό και υποβλητικό ιστορικό τοπίο. Η Μεσόγειος και ο άνθρωπος».
Διαβάζω το «Μεσόγειος. Ταραγμένα κύματα» (μτφρ. Κατερίνα Σπαθή, εκδ. Πάπυρος) του Καταλανού Μπαλταζάρ Πορσέλ, ένα εκπληκτικό αμάλγαμα αφηγήσεων, ιστοριογραφίας, μύθων, οδοιπορικών και στοχασμού με θέμα έναν υδάτινο κόσμο. Οπως και άλλα θαλασσινά, αναγνώσματα, π.χ. τα «Νησιά» του Γκρενιέ, τα «Σημειωματάρια» του Καμί, το «Mare Nostrum. Μια ιστορία της Μεσογείου» John Julius Norwich, η «Μεσόγειος» του Πορσέλ με παρέπεμψε στο εξαιρετικό άρθρο του Αλαν Λάιτμαν στο περιοδικό Harper’s το 2013. Τίτλος του, «Η θέση μας στο σύμπαν» (Our Place in the Universe). Εκεί, ο Λάιτμαν (βιβλία του οποίου κυκλοφορούν από το Κάτοπτρο, τον Τραυλό και τον Πατάκη) ανατρέχει στην κοσμολογία έχοντας ως σημείο έμπνευσης το Αιγαίο. Οι αρχικές του αράδες: «Η πλέον ζωντανή επαφή μου με την απεραντοσύνη της φύσης προέκυψε χρόνια πριν στο Αιγαίο. Η γυναίκα μου κι εγώ είχαμε ναυλώσει ένα ιστιοπλοϊκό για δύο εβδομάδες στα ελληνικά νησιά». Ο συγγραφέας περιγράφει συνοπτικά την αναχώρηση απ’ τον Πειραιά, το πέρασμα απ’ το Σούνιο και την ακινησία μέσα στο νερό, κάτω απ’ τον έναστρο ουρανό, μας ταξιδεύει στα άστρα και κλείνει ξανά με το Αιγαίο, όπου, μεσοπέλαγα είχε «μιαν ανεπαίσθητη νύξη απείρου. Μια πρωτόφαντη αίσθηση, μαζί με αισθήματα δέους, φόβου, ταπεινότητας, αποπροσανατολισμού, αποξένωσης και δυσπιστίας». Εμπιστευόμενος την πυξίδα του, χαράσσει πορεία 225 μοιρών και ως διά μαγείας, έπειτα από λίγο, φτάνει σε ένα νησί, «έναν τόπο με σπίτια και κρεβάτια και άλλα ανθρώπινα όντα». Στη Μεσόγειο, τα άστρα συναντούν πάντοτε τους ανθρώπους.