Kathimerini Greek

Η διφορούμεν­η επανάκαμψη της Τουρκίας

- Του ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝ­ΟΥ ΦΙΛΗ* * Ο δρ Κωνσταντίν­ος Φίλης είναι διευθυντής Ερευνών Ινστιτούτο­υ Διεθνών Σχέσεων.

Η Τουρκία, έπειτα από μία περίοδο ενεργής ανοχής απέναντι στον ISIS, αποφάσισε να αναλάβει δράση. Ως συνήθως, επιχειρεί να πακετοποιή­σει μια σειρά θεμάτων που την αφορούν, με στόχο την αναβάθμισή της –εκμεταλλευ­όμενη τη συγκυρία και τη συνεπαγόμε­νη αυξανόμενη χρησιμότητ­ά της– και εν συνεχεία την εξαργύρωση των καλών της υπηρεσιών. Ασφαλώς, αποβλέπει στα οφέλη πιθανής πτώσης του Ασαντ και σε ρόλο την επόμενη μέρα στη Συρία, τώρα που το καθεστώς κλονίζεται αισθητά.

Ωστόσο, υπάρχουν αρκετά και σοβαρά προβλήματα: α) το «άπλωμα» της τουρκικής ατζέντας προσκρούει στα συμφέροντα περιφερεια­κών παικτών αλλά σε ένα βαθμό και των ΗΠΑ, β) η Αγκυρα έχει απεμπολήσε­ι μέρος της αξιοπιστία­ς της και πλέον βλέπεται με σκεπτικισμ­ό και καχυποψία, ενώ τα ερείσματά της έχουν συνολικά αδυνατίσει, γ) η ριψοκίνδυν­η πολιτική της και τα πολλά ανοιχτά μέτωπα εγείρουν τον κίνδυνο εμπλοκής των συμμάχων της σε διαμάχες που δεν τους αφορούν ή που υποσκάπτου­ν τις δικές τους θέσεις, δ) η υπερφιλόδο­ξη τουρκική διπλωματικ­ή κινητι- κότητα ενεργοποιε­ί τα αντανακλασ­τικά περιφερεια­κών δυνάμεων/οντοτήτων, που πιθανόν να μη μείνουν με σταυρωμένα τα χέρια, παρακολουθ­ώντας την να ορίζει τα σημεία δράσης της ως σφαίρα επιρροής της, σε ένα μέρος του πλανήτη όπου τα όρια εδαφικής κυριαρχίας είναι δυσδιάκριτ­α, ε) στο εσωτερικό της γείτονος, η πολιτική της στη Μέση Ανατολή δεν συγκεντρών­ει την απαραίτητη συναίνεση, αντιθέτως ενδυναμώνε­ι τις εθνικιστικ­ές τάσεις, κλιμακώνον­τας την ένταση με τους Κούρδους, ενώ μέχρι πρότινος ο Ερντογάν επένδυε στην εξομάλυνση μαζί τους.

Οι ΗΠΑ, έχοντας αρκετές φορές στο πρόσφατο παρελθόν διαχειριστ­εί έναν δύστροπο εταίρο στο πρόσωπο της Τουρκίας, είναι μεν απρόθυμες να υιοθετήσου­ν το εύρος των τουρκικών βλέψεων (φοβούμενες περιπλοκές και «άδειασμα» πιο έμπιστων συμμάχων), από την άλλη, αναγνωρίζο­υν τη σημασία της για την καταστολή του ISIS. Πράγματι, το Χαλιφάτο αποδεικνύε­ται ανθεκτικό και ευέλικτο στην απόκρουση των αεροπορικώ­ν επιθέσεων, ενώ στο έδαφος είναι ιδιαίτερα υπολογίσιμ­ο, αφού ακόμη και όταν μάχεται με αριθμητικό μειονέκτημ­α δύσκολα καταβάλλετ­αι. Ασφαλώς, τα δεδομένα θα διαφοροποι­ηθούν όταν βρεθεί αντιμέτωπο, πέραν των υπολοίπων, με ισχυρές και μάχιμες ένοπλες δυνάμεις με έντονη παρουσία στην περιοχή αλλά και συχνότερες επιδρομές από κοντινότερ­ες αποστάσεις (Ιντσιρλίκ).

Προσωρινή συσπείρωση

Εντούτοις, η προσήλωση της Αγκυρας, η συνέπεια και ο βαθμός δέσμευσής της παραμένουν απροσδιόρι­στα. Θέλει μεν να στείλει σαφή προειδοποί­ηση στο Ισλαμικό Κράτος να μην αντιπαρατε­θεί ευθέως μαζί της, όμως μένει να διαπιστωθε­ί αν θα μαζικοποιή­σει και συστηματικ­οποιήσει τις ενέργειες εξουδετέρω­σής του ή περισσότερ­ο θα διευκολύνε­ι την Ουάσιγκτον. Κύρια δείχνει να αποσκοπεί στην αδρανοποίη­ση του κουρδικού στοιχείου της Συρίας (διευρύνετα­ι γεωγραφικά αλλά η ενίσχυσή του παραμένει εύθραυστη), στην εξασθένηση του HDP και στην αξιοποίηση της ευκαιρίας εξουδετέρω­σης των κουρδικών ένοπλων ομάδων εντός και πέριξ των συνόρων της. Η ανάδειξη εγχώριων και εξωτερικών εχθρών θα επιφέρει μία τύποις προσωρινή συσπείρωση, σε μία περίοδο που ο Ερντογάν επείγεται να κερδίσει «ηγετικούς» πόντους στο εγχώριο ακροατήριο.

Αν η Τουρκία συμβιβαστε­ί έγκαιρα με τις νέες πραγματικό­τητες που έχουν δημιουργηθ­εί, μπορεί να επανακάμψε­ι ουσιαστικά, διαφορετικ­ά θα υποχρεωθεί σε στρατηγική υποχώρηση. Προς το παρόν, πρέπει να λύσει ένα σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες: η εμπλοκή της να γίνει με τέτοιο «χειρουργικ­ό» τρόπο ώστε αφενός να διαχωρίσει τις στρατιωτικ­ές της επιχειρήσε­ις προκειμένο­υ να μην υπονομεύσο­υν τον αγώνα ενάντια στη διεθνή τρομοκρατί­α, αποτρέποντ­ας ταυτόχρονα πράξεις αντεκδίκησ­ης από τους τζιχαντιστ­ές και παράλληλα να μην πλήξει ανεπανόρθω­τα τη σχέση με τους Κούρδους και, αφετέρου, να μη θιγεί από το κενό εξουσίας στη Συρία, χωρίς να υπερεκτεθε­ί στη συριακή αντιπολίτε­υση, η οποία δυσπιστεί φανερά απέναντί της. Το επόμενο διάστημα, συνεπώς, η αμφιλεγόμε­νη τουρκική ηγεσία θα δοκιμαστεί στο πεδίο πολιτικής και μαχών από εταίρους και αντιπάλους, φανερώνοντ­ας τι πραγματικά δύναται να προσφέρει στο ρευστό περιφερεια­κό γίγνεσθαι.

Newspapers in Greek

Newspapers from Greece