Εμείς οι μετανάστες
Γεννήθηκα σε χώρα της Αφρικής, στην οποία οι γονείς μου ήταν μετανάστες. Επέλεξα να έρθω στην Ελλάδα με δική μου ελεύθερη βούληση, αλλά είμαι και εγώ ένας από τους 232 εκατομμύρια κατοίκους της Γης -μετανάστες και πρόσφυγες- που ο ΟΗΕ απογράφει ως «διεθνείς μετανάστες». Αποτελούμε ένα μικρό ποσοστό, μόλις το 3,2%, του παγκόσμιου πληθυσμού, αλλά είμαστε αεικίνητοι. Εμείς οι Ελληνες - με τον Οδυσσέα, τον Πυθέα τον Μασσαλιώτη και αμέτρητους ταξιδιώτες και τυχοδιώκτες στο αίμα μας- ξέρουμε τι θα πει μετανάστευση, προσφυγιά και ξενιτιά· τι σημαίνει να εξαρτάσαι από τη φιλία, ή έστω την ανοχή, ξένων. Σήμερα που η χώρα μας είναι γέφυρα μεταξύ ζωής και θανάτου στη μεγάλη έξοδο από τα πεδία σφαγής της Μέσης Ανατολής και της Βορείου Αφρικής, έχουμε μεγάλη ευθύνη να βρούμε λύσεις, με έμπνευση και επιμονή, για τους ανθρώπους που έχουν την ανάγκη μας, να ξεπεράσουμε τις παθογένειες που μας καθιστούν ανίκανους να διαχειριστούμε την καθημερινότητα.
Σύμφωνα με την Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, μόνο φέτος στη χώρα μας έφτασαν 124.000 άτομα, από τα οποία το 63% είναι Σύροι πρόσφυγες. Οι 54.899 που κατέγραψε το Λιμενικό Σώμα τον Ιούλιο ξεπερνούν το σύνολο του 2014, όταν καταγράφηκαν 43.518, και το σύνολο των 11.500 το 2013. Η Ελλάδα έχει γίνει η κύρια πύλη εισόδου της Ευρώπης. Ελάχιστοι μετανάστες και πρόσφυγες θέλουν να παραμείνουν στη χώρα μας, προτιμώντας να αναζητήσουν καλύτερες συνθήκες διαβίωσης και εργασίας αλλού, κυρίως στη Γερμανία, τη Σουηδία και τη Βρετανία. (Στη σελ. 11, εξαιρετικό ρεπορτάζ του Σταύρου Τζίμα περιγράφει την έξοδό τους προς τον βορρά.) Οι ελληνικές αρχές έχουν διευκολύνει αυτήν τη διέλευση αλλά η χώρα αδυνατεί να ανταποκριθεί επαξίως στην εισροή και παρουσία τόσων ανθρώπων και να τους διαχειριστεί με τη δέουσα αξιοπρέπεια. Εν μέσω κρίσης, με τις υπηρεσίες στα νησιά ήδη καταπονημένες από περικοπές δαπανών και από τις ανάγκες του θέρους, με τις εγγενείς αδυναμίες του κρατικού μηχανισμού, οι άνθρωποι που φτάνουν στη χώρα μας αντιμετωπίζουν δύσκολες συνθήκες διαβίωσης.
Την Παρασκευή, σε σύσκεψη υπό τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, η κυβέρνηση αποφάσισε να επισπεύσει την ίδρυση Ειδικής Διαχειριστικής Αρχής για να μπορούν να αξιοποιηθούν εγκεκριμένα ευρωπαϊκά κονδύλια, που για την περίοδο 2014-2020 ξεπερνούν τα 320 εκατ. ευρώ. Η εκπρόσωπος του Επιτρόπου Μετανάστευσης Δημήτρη Αβραμόπουλου, κ. Νατάσσα Μπερτό, εξέφρασε αισιοδοξία ότι η εκταμίευση μέρους του ποσού ίσως είναι εφικτή και την επόμενη εβδομάδα. Η κινητοποίηση είναι θετική, αλλά έρχεται με καθυστέρηση πολλών χρόνων. Είναι ένδειξη της τραγικής αδυναμίας του σύγχρονου ελληνισμού ότι εδώ και χρόνια οι κυβερνήσεις μας αδυνατούσαν να οργανώσουν τη διαχείριση μεταναστών και προσφύγων με τρόπο που θα ενίσχυε τις υπηρεσίες του κράτους, θα προστάτευε την αξιοπρέπεια των μεταναστών, θα ενέπνεε αίσθημα ασφαλείας στους Ελληνες, θα προσέφερε ευκαιρίες για εργασία και ανάπτυξη και για τους Ελληνες αλλά και για τους μετανάστες και πρόσφυγες. Οι άνθρωποι αυτοί αφέθηκαν στην τύχη τους, και είτε προχωρούσαν σε άλλες χώρες, είτε έπεφταν στα χέρια κυκλωμάτων, είτε έμεναν «ξέμπαρκοι» στην Ελλάδα, χωρίς εργασία, χωρίς να ενσωματώνονται, προκαλώντας αντιδράσεις σε τοπικές κοινωνίες. Ορθότατα πριν από λίγες μέρες η αρμόδια υπουργός απέμεινε εύσημα σε μη κυβερνητικές οργανώσεις και σε εθελοντές που βοηθούν να καλυφθούν τα κενά του κράτους. Σε κάθε γωνιά της χώρας υπάρχουν άνθρωποι που προσφέρουν βοήθεια από το υστέρημά τους, είτε είναι υπάλληλοι δήμων και κρατικών υπηρεσιών, είτε ιδιώτες.
Η επίσπευση των διαδικασιών για την απορρόφηση πόρων, η βελτίωση των υποδομών και υπηρεσιών υποδοχής θα βοηθήσουν να φθάσει η Ελλάδα εκεί που έπρεπε να είναι εδώ και χρόνια. Το ποτάμι προσφύγων από τη Συρία και άλλες εμπόλεμες ζώνες, όμως, δεν αντιμετωπίζεται μόνο με πιο αξιοπρεπή υποδοχή. Απαιτεί αλλαγή νοοτροπίας απ’ όλους τους πολίτες, όλες τις χώρες, όλους τους διεθνείς οργανισμούς. Σε περιπτώσεις όπως η κατάρρευση της Συρίας, θα έπρεπε να διοργανώνεται η ασφαλής έξοδος ανθρώπων -επισήμως- και να παρέχεται άσυλο σε άλλες χώρες, έως την ώρα που θα μπορέσουν να επιστρέψουν στις πατρίδες τους. Οι πόροι για αυτό θα έπρεπε να έρχονται από κάποιο διεθνές ταμείο στο οποίο όλες οι χώρες θα συνεισφέρουν, γνωρίζοντας ότι και οι δικοί τους λαοί είχαν ανάγκη τέτοια στήριξη στο παρελθόν ή θα έχουν κάποτε στο μέλλον. Είναι η μοίρα του ανθρώπου, απ’ όταν οι πρώτοι πρόγονοί μας εξήλθαν από την Αφρική, να βρισκόμαστε σε συνεχή κίνηση, σε αναζήτηση ασφάλειας και ευημερίας. Το ποτάμι είναι αστείρευτο.