Oι προκλήσεις, η ηθική και οι υποσχέσεις
Παρότι οι επιστήμονες έχουν στα χέρια τους την πληροφορία του ανθρώπινου γονιδιώματος και το εργαλείο για να το τροποποιήσουν, δεν έχουν ακόμα τη γνώση για να προβλέψουν με ακρίβεια τι άλλες επιπτώσεις μπορεί να έχει μια τέτοια αλλαγή. Η αμφιλεγόμενη κινεζική έρευνα, άλλωστε, που δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο στο επιστημονικό περιοδικό Protein & Cell, έδειξε ότι μια αλλαγή μπορεί να προκαλέσει ένα πλήθος άλλων, εκτός στόχου, επιπτώσεων. Συγκεκριμένα, οι επιστήμονες επιχείρησαν, με τη βοήθεια του εργαλείου CRISPR, να τροποποιήσουν το γονίδιο της β-αιμογλοβίνης σε 86 ανθρώπινα έμβρυα. Μεταλλάξεις σε αυτό το γονίδιο ευθύνονται για την εμφάνιση της βαριάς κληρονομικής νόσου β-θαλασσαιμίας ή μεσογειακής αναιμίας.
«Δεν μπορούμε ακόμα να κατανοήσουμε τη θεμελιώδη βιοχημεία του τρόπου λειτουργίας του CRISPR, ώστε να είμαστε σε θέση να κάνουμε ακριβείς προβλέψεις», λέει ο δρ Ρόμπερτς. Οταν φτάσει, όμως, η ώρα που η γνώση των επιστημόνων θα επιτρέπει να εξαλειφθεί με ασφάλεια ένα επιβλαβές γονίδιο από ένα ανθρώπινο έμβρυο, «μου φαίνεται ότι, εάν είσαι ο γονιός του μελλοντικού παιδιού και πιστεύεις ότι αυτό αποτελεί πρό- βλημα, είναι σχεδόν ανήθικο να μην το κάνεις», προσθέτει ο ίδιος, ο οποίος υποστηρίζει την απαραίτητη θέσπιση μορατόριουμ για μία χρονική περίοδο, μέχρι, δηλαδή, να βεβαιωθεί η επιστημονική κοινότητα ότι η μέθοδος λειτουργεί, και στη συνέχεια να δοθεί άδεια να περάσει σε εφαρμογή σε ανθρώπινα έμβρυα.
Και όταν αυτή η μέθοδος γίνει ασφαλής, πού χαράζει κάποιος τη διαχωριστική γραμμή ― εάν τη χαράζει; Είναι επιτρεπτό να διορθώσεις μία μετάλλαξη που προκαλεί την κυστική ίνωση, αλλά όχι να προγραμματίσεις ένα παιδί να γεννηθεί με μπλε αντί για καστανά μάτια; «Μόνο εάν θέλεις να θεραπεύσεις μία ασθένεια. Εκτός αυτού, δεν βλέπω κανέναν άλλον λόγο να γίνει κάτι τέτοιο», λέει ο δρ Ρόμπερτς.
Σύμφωνα με τη δρα Μπλάκμπερν, μια λογική και φυσική οδός βελτίωσης της τεχνολογίας είναι προς την κατεύθυνση των μονογονιδιακών ασθενειών, δηλαδή ασθένειες οι οποίες προκαλούνται από ένα μοναδικό προβληματικό γονίδιο. «Για να πάμε όμως πέρα από αυτό, μας λείπει η κατανόηση της πολυπλοκότητας των ανθρώπινων χαρακτηριστικών. Κάποιοι μιλούν για πράγματα όπως η ευφυΐα. Αυτή, όμως, δεν είναι σε καμία περίπτωση ένα απλό μονογονιδιακό ζήτημα», καταλήγει η ίδια.