Λογιστήριο του Κράτους, ένα κτίριο του αθηναϊκού Μεσοπολέμου
Γωνία Κοραή και Πανεπιστημίου, στέκει το κτίριο του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους. Το βλέπουμε συχνά στις ειδήσεις: ένα κτίριο με το οικείο καστανό χρώμα του αθηναϊκού Μεσοπολέμου, απέναντι από την αθηναϊκή τριλογία. Ανήκει στην κατηγορία εκείνων των διάσημων-άσημων κτιρίων, που πολλοί προσπερνούν, αλλά ανέκαθεν το θεωρούσα ωραίο μέσα στη φαινομενική αυστηρότητά του.
Είναι ένα κτίριο 80 ετών. Και αν αναλογιστεί κανείς ότι με τη δεκαετία του 1930 μας χωρίζουν όχι μόνο ο χρόνος αλλά και το πυκνό, ιστορικό βίωμα, που μεσολάβησε έκτοτε, τότε το κτίριο του Λογιστηρίου του Κράτους εντοπίζεται στον συμπαγή πυρήνα της νεώτερης αθηναϊκής ιστο- ρίας. Περισσότερο, όμως, μου αρέσει να το βλέπω ως ένα έργο μιας ορισμένης αισθητικής αξίας, οργανωμένο πάνω σε μία ορθολογική γλώσσα διακοσμητικού λεξιλογίου. Αρέσει, σήμερα, αυτό το κτίριο; Το ατύχημα είναι ότι λίγοι σκέφτονται πάνω στα κτίρια, πόσο μάλλον πάνω στο Λογιστήριο, που, παρά την προνομιακή θέση του είναι θύμα αυτού ακριβώς του πλεονεκτήματος καθώς επισκιάζεται από την αθηναϊκή τριλογία. Η πόρτα του κτιρίου του Λογιστηρίου του Κράτους, επί της Πανεπιστημίου, είναι από μόνη της ένα εντυπωσιακό έργο της αισθητικής της αρ ντεκό και ένας δείκτης της μαστοριάς εκείνης της εποχής. Οπως και τα επίκρανα στις παραστάδες της πρόσοψης με τον στυλιζαρισμένο απόηχο ενός κορινθιακού κιονόκρανου, ή οι ρόδακες της αρ ντεκό, στις ποδιές των παραθύρων, που συνομιλούν με τα μοτίβα της εξώθυρας.
Αλλά αυτό που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι η ιστορία της γωνίας αυτής. Ο Εμμανουήλ Λαζαρίδης, ο αρχιτέκτων του κτιρίου, ήταν από τους επιφανείς του αθηναϊκού Μεσοπολέμου. Ο ίδιος είχε σχεδιάσει το Μνημείο του Αγνωστου Στρατιώτη και τη διαμόρφωση του χώρου, ως αρχιτέκτων βενιζελικός και εκπρόσωπος του κλασικιστικού εκσυγχρονισμού. Ο Λαζαρίδης ήταν Ρωμιός της Πόλης αλλά συνδέθηκε με την εξέλιξη της Αθήνας. Από την Κωνσταντινούπολη ήταν και ο αρχιτέκτων Κωνσταντίνος Κυριακίδης, ένα κτίριο του οποίου υπήρχε στη γωνία Κοραή και Πανεπιστημίου πριν χτιστεί το Λογιστήριο το 1934-35. Αυτό το προγενέστερο κτίριο έζησε ελάχιστα, αφού χτίστηκε γύρω στο 1927, στη θέση άλλων χαμηλών και αμιγώς νεοκλασικών οικημάτων. Εκεί, σε ένα από τα παλιά κτίρια, βρισκόταν, το ιστορικό καφενείο Γαμβέτα, στο οποίο σύχναζαν πολιτικοί και πολλοί ανερχόμενοι νέοι, ανάμεσά τους ο Κωνσταντίνος Καραμανλής.
Το κτίριο που σχεδίασε ο Κυριακίδης, το 1927, ξεχώριζε και είχε εντυπωσιάσει τους Αθηναίους. Το βλέπουμε σε πολλές φωτογραφίες λόγω της θέσης του αλλά κυρίως λόγω του εντυπωσιακού του τρούλου. Αυτός ο πυργίσκος, Κοραή και Πανεπιστημίου, έζησε από το 1927 ώς το 1934, αλλά απαθανατίστηκε σε μεγάλο αριθμό φωτογραφιών. Αγνωστο γιατί καθαιρέθηκε. Τα σχέδιά του υπάρχουν στο Μουσείο Μπενάκη.
Ο Εμμανουήλ Λαζαρίδης εκλήθη να αναμορφώσει αυτή τη γωνία. Το κτίριο του Κυριακίδη μάλλον ενσωματώθηκε στο νέο κτίριο του Λογιστηρίου, που επεκτάθηκε προς την Πανεπιστημίου, καταπίνοντας ένα μικρό νεοκλασικό ακουμπώντας πλέον στο εντυπωσιακό και υψηλό κτίριο της «Πρωίας» (Πανεπιστημίου 39) που κατεδαφίστηκε το 1975. Την κατεδάφισή του είχε φωτογραφίσει μοναδικά ο Στέλιος Σκοπελίτης. Ετσι, το Λογιστήριο υψώθηκε λίγο πριν από τη δικτατορία του Μεταξά ως ένα κτίριο αθηναϊκού εκσυγχρονισμού, προηγμένης τεχνολογίας και συγχρονισμένης αισθητικής.