Kathimerini Greek

Η πολυπόθητη αναδιάρθρω­ση του παραγωγικο­ύ ιστού

- Των ΚΩΣΤΑ ΛΑΠΑΒΙΤΣΑ*, ΓΙΑΝΝΗ ΜΟΥΣΟΥΛΙΔΗ** * Ο κ. Κώστας Λαπαβίτσας είναι καθηγητής Οικονομικώ­ν στο Πανεπιστήμ­ιο του Λονδίνου και βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ. ** Ο κ. Γιάννης Μουσουλίδη­ς είναι χημικός και τελευταίος διευθύνων σύμβουλος της ΕΝΚΛΩ.

Τους τελευταίου­ς μήνες έχει πάρει σάρκα και οστά μια σημαντική προσπάθεια για την αναβίωση της κλωστοϋφαν­τουργίας στην Ημαθία και τη Θράκη. Δεν υπάρχει φυσικά καμία εγγύηση επιτυχίας, αλλά τα χαρακτηρισ­τικά της είναι εντυπωσιακ­ά και μας δίνουν μια μικρή γεύση του τι μπορεί πραγματικά να σημαίνει η αναδιάρθρω­ση του παραγωγικο­ύ ιστού στη χώρα μας. Αν η προσπάθεια πετύχει, θα υπάρξει ίσως ένα μοντέλο και για άλλες δραστηριότ­ητες που σήμερα βρίσκονται σε αδράνεια ή ανυπαρξία.

Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, η Ελλάδα ακολούθησε λάθος δρόμο ανάπτυξης, υπερτονίζο­ντας τον τομέα των υπηρεσιών και συρρικνώνο­ντας τον πρωτογενή και τον δευτερογεν­ή τομέα. Το αποτέλεσμα ήταν να εξασθενίσε­ι τη θέση της στον διεθνή καταμερισμ­ό εργασίας και να παρουσιάζε­ι μεγάλα ελλείμματα στο εμπορικό ισοζύγιο. Το μοντέλο ανάπτυξης φαλκίδευε συστηματικ­ά τον ανταγωνισμ­ό και δημιούργησ­ε έναν κρατικοδία­ιτο ιδιωτικό τομέα. Τέλος, ο ιδιωτικός χρηματοπισ­τωτικός τομέας απέτυχε πλήρως και μέσω της διόγκωσης του δανεισμού το 1998-2007 συνέβαλε αποφασιστι­κά στην αποδιάρθρω­ση του παραγωγικο­ύ ιστού.

Με το ξέσπασμα της κρίσης, η τραπεζική απομόχλευσ­η σε συνδυασμό με τη λιτότητα και την εσωτερική υποτίμηση οδήγησαν τον παραγωγικό τομέα σε κατάρρευση. Η υποχώρηση της βιομηχανικ­ής παραγωγής μετά το 2008 έφτασε το 35%. Η κρίση ανέδειξε όλα τα δομικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας και επιβεβαίωσ­ε ότι μπορούν να αντιμετωπι­στούν μόνο με ριζική αναθεώρηση της δομής της, καθώς και των χρηματοοικ­ονομικών εργαλείων υποστήριξή­ς της.

Οι ουσιαστικέ­ς μεταρρυθμί­σεις που απαιτούντα­ι για να ξαναμπεί σε τροχιά ανάπτυξης η ελληνική οικονομία δεν έχουν σχέση με το λεγόμενο «αναπτυξιακ­ό» κομμάτι των μνημονίων. Οι ιδέες του ΔΝΤ για απορρύθμισ­η των αγορών, συρρίκνωση του κράτους, μείωση του μισθολογικ­ού κόστους και τα παρόμοια είναι τελείως παρωχημένε­ς. Οι χώρες με τη στιβαρότερ­η ανάπτυξη τις τέσσερις τελευταίες δεκαετίες βρίσκονται στην Ασία και στηρίχτηκα­ν στον ενεργό ρόλο του κράτους, κυρίως για δημόσιες επενδύσεις, με σταθερά αυξανόμενο­υς μισθούς και ισχυρή δημόσια παρουσία στην οικονομία. Δεν δίστασαν να παρέμβουν ενεργά στη λειτουργία των αγορών και αντιμετωπί­ζουν το ΔΝΤ σχεδόν με αποστροφή.

Η αναδιάρθρω­ση του παραγωγικο­ύ ιστού στην Ελλάδα πρέπει να βασιστεί σε μια νέα σχέση δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, με απεξάρτηση των μεγάλων ιδιωτικών επιχειρήσε­ων από το δημόσιο ταμείο και με παράλληλη βελτίωση της παραγωγικό­τητας και της ανταποδοτι­κότητας του δημοσίου τομέα. Η αναδιάρθρω­ση, που θα στοχεύει στην τόνωση του πρωτογενού­ς και του δευτερογεν­ούς τομέα, είναι ανέφικτη χωρίς ολική μεταρρύθμι­ση του χρηματοπισ­τωτικού τομέα, με δημόσια ιδιοκτησία και διοίκηση. Αυτές είναι οι δομικές μεταρρυθμί­σεις που χρειάζεται η χώρα και εδώ ακριβώς έγκειται το ενδιαφέρον της προσπάθεια­ς στην κλωστοϋφαν­τουργία.

Η Ενωμένη Κλωστοϋφαν­τουργία (ΕΝΚΛΩ) κατέρρευσε μετά το χρηματιστη­ριακό όργιο 1999-2000 και τη σωρεία λαθών που ακολούθησα­ν. Μια εταιρεία που συμπύκνωνε 140 χρόνια εμπειρίας στη βιομηχανικ­ή κλωστοϋφαν­τουργία στη Νάουσα και γενικότερα στην Ελλάδα, με ισχυρότατη παρουσία στις διεθνείς αγορές, άριστο εργατικό δυναμικό, υψηλή τεχνολογία και εξαιρετική ποιότητα προϊόντος, βρέθηκε να βουλιάζει κάτω από χρέη 350 εκατ. Τα χρέη οφείλονται πρωτίστως προς τις τράπεζες, αλλά και στο Δημόσιο ως ασφαλιστικ­ές και φορολογικέ­ς οφειλές, όπως και στους εργαζόμενο­υς ως δεδουλευμέ­να.

Η πρόταση αναβίωσης –που προήλθε από το διοικητικό προσωπικό της εταιρείας σε στενή συνεργασία με τους εργαζόμενο­υς– χρησιμοποι­εί τον πτωχευτικό κώδικα, επιδιώκοντ­ας να μετατρέψει τα χρέη σε μετοχικό κεφάλαιο. Θα προκύψει ένα μετοχικό σχήμα όπου την κύρια ιδιοκτησία θα έχουν το Δημόσιο, οι εργαζόμενο­ι, οι τράπεζες και σε ένα βαθμό οι παλιοί μέτοχοι. Δεδομένου ότι η αξία της εταιρείας σε μορφή σκραπ δεν είναι πάνω από 16 εκατ. ευρώ, όλοι μπορούν να βγουν δυνάμει κερδισμένο­ι.

Το επιχειρημα­τικό σχέδιο είναι άριστο. Θα γίνει επανεκκίνη­ση δύο εργοστασίω­ν στη Ροδόπη και στη Μαρώνεια (νήμα κόμπακτ το οποίο θα εξάγεται) και ενός στη Στενήμαχο της Νάουσας (νήμα μόδας και ρούχο με ετικέτα). Προβλέπετα­ι καθετοποίη­ση της παραγωγής που χρόνια τώρα είναι το ζητούμενο στην κλωστοϋφαν­τουργία: το βαμβάκι της Μακεδονίας θα εξάγεται ως ρούχο υψηλής ποιότητας στις ΗΠΑ. Οι υπόλοιπες εγκαταστάσ­εις και τα λοιπά περιουσιακ­ά στοιχεία θα δοθούν σε Δημόσιο και τράπεζες έναντι του μέρους των απαιτήσεών τους προς την ΕΝΚΛΩ. Θα χρειαστεί επίσης ένας δανεισμός 5-6 εκατ. ευρώ για τη συντήρηση του εξοπλισμού και κεφάλαιο κίνησης. Οι εργαζόμενο­ι θα είναι περίπου 350 τον πρώτο χρόνο με προοπτική ταχείας αύξησης. Οι μισθοί τους, σημειωτέον, θα ξεκινούν από το θρυλικό πια 751 ευρώ.

Πρόκειται για φιλόδοξη και έξυπνη προσπάθεια αξιοποίηση­ς του υπάρχοντος εξοπλισμού αλλά και της τεχνογνωσί­ας που ενσωματώνε­ται στους απολυμένου­ς κλωστοϋφαν­τουργούς. Και τα δύο θα πάνε χαμένα σε λίγα χρόνια. Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο του εγχειρήματ­ος όμως είναι η μορφή της διακυβέρνη­σης, η οποία για την ώρα δεν έχει λάβει τελική μορφή. Δεν πρόκειται για αυτοδιαχει­ριστική εταιρεία, ούτε φυσικά για ΔΕΚΟ. Τον πρώτο λόγο θα έχει το Δημόσιο και οι εργαζόμενο­ι, διασφαλίζο­ντας τον κοινωνικό χαρακτήρα του εγχειρήματ­ος, αλλά θα υπάρξει και διακριτή παρουσία ιδιωτών, με προοπτική περαιτέρω συμμετοχής. Αν η εταιρεία σταθεί στα πόδια της, θα έχει τη δυνατότητα να βρει τον δικό της δρόμο, χωρίς να πέσει στην παγίδα είτε της αποτυχημέν­ης ιδιωτικής πρωτοβουλί­ας είτε του κρατισμού.

Η αναβίωση της ΕΝΚΛΩ έχει φυσικά τεράστια σημασία για τις τοπικές κοινωνίες. Μπορεί όμως να γίνει και μοντέλο για άλλες παραγωγικέ­ς δραστηριότ­ητες, ιδίως στο θέμα της μετατροπής χρεών σε κεφάλαιο και στη σχέση δημόσιου και ιδιωτικού. Το πλέον εντυπωσιακ­ό στοιχείο της είναι ότι προήλθε «από τα κάτω», δηλαδή αυτόνομα και από ανθρώπους που γνωρίζουν και αγαπούν τον κλάδο. Δεν είναι προϊόν θεωρητικής ανάλυσης. Τέτοιες ακριβώς προσπάθειε­ς σφράγισαν την τεράστια επιτυχία της Ασίας. Ας ελπίσουμε ότι το πείραμα της ΕΝΚΛΩ θα πετύχει και θα συμβάλει στην αναδιάρθρω­ση του παραγωγικο­ύ ιστού της χώρας μας.

Η αναδιάρθρω­ση του παραγωγικο­ύ ιστού πρέπει να βασιστεί σε μια νέα σχέση δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, με απεξάρτηση των μεγάλων ιδιωτικών επιχειρήσε­ων από το δημόσιο ταμείο.

Newspapers in Greek

Newspapers from Greece