Η Πολωνία ίσως να είναι το επόμενο μεγάλο πρόβλημα της Ε.Ε.
Το εθνικιστικό κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, με λαϊκιστική ρητορική, ενδέχεται να κερδίσει τις εκλογές του Οκτωβρίου
Σκοπεύει η Πολωνία να γίνει απείθαρχη; Η ερώτηση μπορεί να φαντάζει παράλογη όταν αφορά τη μεγαλύτερη και οικονομικά πιο επιτυχημένη από τις κεντροευρωπαϊκές χώρες που έγιναν μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης το 2004, 15 χρόνια αφότου αποτίναξε τον κομμουνισμό και εγκαθίδρυσε σταθερή δημοκρατία και οικονομία της αγοράς. Η Πολωνία είναι η μόνη χώρα που απολαμβάνει συνεχή οικονομική ανάπτυξη και η οποία γλίτωσε την ύφεση μετά την κρίση του 2008.
Ωστόσο, στις Βρυξέλλες και σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ανησυχούν όλο και περισσότερο με την προοπτική η κοινωνικά συντηρητική και εθνικιστική αξιωματική αντιπολίτευση του Κόμματος του Νόμου και της Δικαιοσύνης (PiS) να κερδίσει τις εκλογές της 25ης Οκτωβρίου απέναντι στο φιλοευρωπαϊκό κόμμα της νυν πρωθυπουργού Εύα Κόπαζ. Ευρωπαίοι και Γερμανοί αξιωματούχοι θυμούνται με αγωνία την αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά της τελευταίας κυβέρνησης του PiS υπό τον ευερέθιστο Γιάροσλαβ Καζίνσκι, ο οποίος ενεπλάκη σε αντιπαράθεση με τη Ρωσία και τη Γερμανία και καθυστέρησε την υπογραφή της Συνθήκης της Λισσαβώνας. Δύο γεγονότα που συνέβησαν στην Πολωνία αναδεικνύουν το διακύβευμα. Ο Αντρέι Ντούντα, ο χαρισματικός δικηγόρος που υποστηρίχθηκε από το PiS, ορκίστηκε πρόεδρος της δημοκρατίας δίνοντας μια σειρά υποσχέσεων που ο υπουργός Οικονομικών δήλωσε ότι θα τινάξουν στον αέρα τον προϋπολογισμό του 2016, και άλλοι υποστήριξαν ότι θα οδηγήσουν μακροπρόθεσμα τη Βαρσοβία σε κρίση δημοσίου χρέους. Στο πλαίσιο του κακού προεκλογικού κλίματος ίσως να μην προκαλεί κατάπληξη το γεγονός ότι ο κ. Ντούντα δεν προσκά- λεσε τον Πολωνό πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ στην ορκωμοσία του, δείγμα του ευρωσκεπτικισμού της αντιπολίτευσης. Αν κερδίσει το PiS τις εκλογές, είναι πιθανό η Πολωνία να ακολουθήσει τον δρόμο της Βρετανίας, παρεμποδίζοντας την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Το δεύτερο γεγονός ήταν η ψηφοφορία στο Κοινοβούλιο, με την οποία αναγκάζονται οι πολωνικές τράπεζες να αναλάβουν κόστος ύψους 5 δισ. ευρώ, ώστε να μπορέσουν Πολωνοί που είχαν πάρει δάνεια σε ελβετικό φράγκο να τα μετατρέψουν σε ζλότι, το εθνικό νόμισμα της χώρας. Το κόστος εξυπηρέτησης αυτών των δανείων εκτοξεύτηκε στα ύψη, αφότου η κεντρική τράπεζα της Ελβετίας ήρε τη σταθερή ισοτιμία ευρώ-ελβετικού φράγκου τον Ιανουάριο. Οι μετοχές των πολωνικών τραπεζών βούλιαξαν, και η ψηφοφορία αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο η Πολωνία να ακολουθήσει το ανορθόδοξο παράδειγμα του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Ορμπαν, επιτιθέμενη κατά του χρηματοπιστωτικού τομέα και ξένων επιχειρήσεων.
Η Γερουσία θα μπορούσε να καταψηφίσει την τροπολογία που πρότεινε το PiS και υποστήριξε το Κόμμα των Χωρικών, που συμμετέχει στον σημερινό κυβερνητικό συνασπισμό αλλά που ενδεχομένως ετοιμάζεται να αλλάξει πλευρά μετά τις εκλογές, διαισθανόμενο τον αέρα της αλλαγής. Ωστόσο, η τροπολογία συμβολίζει τον λαϊκίστικο πειρασμό που ενυπάρχει στην υπόσχεση του κ. Ντούντα να μειώσει το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης, να καταβάλει επιδόματα τέκνου και να αυξήσει το αφορολόγητο όριο. Οπως καταδεικνύεται και από το ρεπορτάζ μας από μια πολωνική επαρχιακή πόλη μεταλλωρύχων, το PiS δεν έχει υποστηρικτές μόνο μεταξύ των συντηρητικών της επαρχίας και των παραδοσιακών Καθολικών, αλλά και μεταξύ όσων θεωρούν εαυτόν ως τον χαμένο του πολωνικού οικονομικού θαύματος ή ανυπομονούν να λάβουν ένα μεγαλύτερο κομμάτι ευδαιμονίας ή καλύτερες δημόσιες υπηρεσίες.
Ο προεκλογικός αγώνας μόλις αρχίζει, και η κ. Κόπαζ φαίνεται ότι έχει αποτινάξει τον εφησυχασμό που κό- στισε στο κυβερνητικό κόμμα Πολιτική Πλατφόρμα (PO) την επανεκλογή του προέδρου Μπρόνισλαβ Κομορόβσκι. «Συνήθως μπορείς να βασιστείς στο ότι ο Καζίσνκι θα πυροβολήσει το ίδιο του το πόδι», λέει ένας αξιωματούχος του PO. Ομως αυτήν τη φορά ο κ. Καζίσνκι φέρεται πονηρά, αφήνοντας στο προσκήνιο την Μπεάτε Σίντλο, μια σεβάσμια βουλευτή και υποψήφια του κόμματος για τη θέση του πρωθυπουργού. Οι Ευρωπαίοι εταίροι, ιδίως το Βερολίνο, θα ήθελαν πολύ να βοηθήσουν επηρεάζοντας την εκλογική αναμέτρηση, αλλά δεν είναι σίγουροι πως να το κάνουν. Το πιθανότερο είναι ότι τις επόμενες εβδομάδες θα προσπαθήσουν να ενισχύσουν την υποψηφιότητα της νυν πρωθυπουργού Κόπαζ και να αναδείξουν τον ρόλο της Πολωνίας ως του νέου ενήλικα στην Ευρώπη.