Γ ΡΑ Μ Μ ΑΤΑ AΝΑΓΝΩΣΤΩΝ Αναμνήσεις... από τα αρχαία

Γ ια τη διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών δεν θεωρώ ότι μπορώ να έχω μια έγκυρη γνώμη. Ας μου επιτραπεί όμως να καταθέσω μια προσωπική μαρτυρία. Τελείωσα το εξατάξιο Γυμνάσιο στις αρχές της δεκαετίας του ’50. Η διδασκαλία των αρχαίων άρχιζε από την Πρώτη Γυμνασίου. Ακόμα θυμάμαι τις πρώτες φράσεις του βιβλίου: «Λύκος διώκει αμνόν, ο δε αμνός εις ναόν καταφεύγει. Ο λύκος προ του ναού στέκει και λέει τω αμνώ κ.λπ.». Eτσι έμαθα τη δοτική, αλλά κανένας δεν μου εξήγησε γιατί ο αμνός κατέφυγε στον ναό και γιατί ο λύκος δεν μπήκε στον ναό να κατασπαράξει τον αμνό, ότι ο ναός ήταν άσυλο απαράβατο και ότι οι Σπαρτιάτες, όταν ο Παυσανίας κατέφυγε και αυτός σε ναό, δεν μπήκαν μέσα να τον εκτελέσουν, αλλά τον εντοίχισαν για να πεθάνει από ασιτία.

Στα επόμενα έτη διδαχθήκαμε Λυσία, Κάθοδο των Μυρίων, Αντιγόνη, δηλαδή μετάφραση (από «φυλλάδες», που χρησιμοποιούσαν και κάποιοι από τους καθηγητές μας), συντακτική και γραμματική ανάλυση. Για τα ερωτήματα που θέτει η «Αντιγόνη», η κορυφαία αυτή τραγωδία, ερωτήματα φιλοσοφικά, πολιτικά, ανθρωπολογικά, μεταφυσικά, που ακόμα δεν έχουν απαντηθεί, δεν μας έγινε ούτε μια απλή νύξη. Θα είχα τελειώσει το Γυμνάσιο βέβαιος ότι έχασα πολύτιμο χρό- νο σε μια ανιαρή διαδικασία, αν στην τελευταία τάξη δεν διδασκόμασταν Oμηρο. Τη διδασκαλία είχε αναλάβει ο γυμνασιάρχης μας. Hταν μια εμπειρία βασανιστική, η Ιλιάδα δεν είναι και το ευκολότερο κείμενο της αρχαίας γραμματείας. Σε όλο το έτος δεν είχαμε προχωρήσει πέρα από τις πρώτες σελίδες του βιβλίου. Και εκεί, στο τέλος του έτους, ο γυμνασιάρχης μας (Μπόμπος λεγόταν) μας ζήτησε να γυρίσουμε στις τελευταίες σελίδες και μας διάβασε, σε δική του μετάφραση, το επεισόδιο της επίσκεψης του Πρίαμου στον Αχιλλέα, για να ζητήσει το πτώμα του Eκτορα. Hταν μια αποκάλυψη. Θυμάμαι πως σκέφτηκα: «Nα γιατί ο Oμηρος είναι μεγάλος ποιητής».

Διαβάζω πολλά για τη συνέχεια της ελληνικής γλώσσας, που αποτελεί την ταυτότητά μας και άλλα ωραία και τερπνά. Δεν έχω ακούσει τίποτα για το τι και πώς πρέπει να διδάσκεται, για να γίνει η διδασκαλία των αρχαίων όργανο Παιδείας. Ας συμφωνήσουμε σ’ αυτό και μετά ας εξετάσουμε, με σοβαρά επιχειρήματα, τον καλύτερο τρόπο διδασκαλίας.

Και κάτι σαν υστερόγραφο: μήπως η Επιτροπή Παιδείας, η οποία περί πολλά τυρβάζη, θα πρέπει να εξετάσει την εφαρμογή σύγχρονων μεθόδων διδασκαλίας (όχι μόνο για τα αρχαία), κάτι σαν το πρόγραμμα Mathesis του Πανεπιστημίου Κρήτης, ώστε να γίνει η μάθηση ελκυστική για τους μαθητές;