Το νέο έτος της Σελήνης

Στο Βιετνάμ γιορτάζουν την Πρωτοχρονιά τους με ένα όργιο λουλουδιών και πολλά πυροτεχνήματα: από τα όρη ώς τις κοιλάδες, τα ποτάμια και τα πράσινα μονοπάτια, μυριάδες πολύχρωμα φώτα και κρότοι κάνουν τη νύχτα μέρα. Η βιετναμέζικη Πρωτοχρονιά με την ονομασία «Τετ» ή αλλιώς Το Νέο Ετος της Σελήνης.

Ξαγρυπνώντας μπροστά στην τηλεόραση τη νύχτα της περασμένης Παρασκευής, βλέποντας τα τροχιοδεικτικά βλήματα των ελικοπτέρων να χτυπούν επίγειους στόχους στην Αγκυρα, ο κύριος Γκρι παρακολουθούσε το τουρκικό πραξικόπημα και ο νους του έτρεξε – σαν σε απεγνωσμένη άμυνα της στιγμής– σε ένα ταξίδι που ονειρεύεται χρόνια να κάνει στην άλλοτε γαλλική Ινδοκίνα, την περίοδο του εορτασμού του Τετ. «Κοίτα τη σημερινή φωτογραφία», λέει με μια διάθεση ονειροπόλησης, «κοίταξε το ωραίο κορίτσι με την παραδοσιακή φορεσιά, μέσα στα λουλούδια, ενόψει του Τετ. Θα μπορούσε κάποιος να πει πως γι’ αυτήν θέλω να πάω στο Βιετνάμ».

Αλλά δεν θέλει να πάει (μόνο) για την άγνωστη Βιετναμέζα μα (και) για τον Αμερικανό δημοσιογράφο Μάικλ Χερ (Michael Herr, 1940-2016), συγγραφέα του κλασικού σήμερα «Dispatches», του κορυφαίου βιβλίου πάνω στον πόλεμο του Βιετνάμ (κορυφαίου βιβλίου πάνω στον άνθρωπο και τον πόλεμο γενικά, κατά τον Τζον Λε Καρέ) κι ενός από τα πρωτοπόρα δείγματα της Νέας Δημοσιογραφίας. Μιας και αρχίσαμε πριν από μερικές εβδομάδες τις αναφορές σε ιδιαίτερες στιγμές της τέχνης της αφήγησης, δεν θα μπορούσαμε να αφήσουμε απ’ έξω τον Χερ...

Ο Χερ έφτασε στη Σαϊγκόν τον Νοέμβριο του 1967, με τη συμφωνία ότι θα έστελνε μία ανταπόκριση μηνιαίως στο περιοδικό Esquire. Δύο μόλις μήνες μετά, βρέθηκε να απολαμβάνει ποιοτική βιετναμέζικη μαριχουάνα παρέα με πρασινοσκούφηδες στο Δέλτα του ποταμού Μεκόνγκ. Ηταν την πρώτη νύχτα του εορτασμού του Τετ και τα βεγγαλικά ήταν πιο εκκωφαντικά από ποτέ. Μόνο που ο πάταγος δεν προερχόταν από βεγγαλικά: οι Βιετκόνγκ είχαν εξαπολύσει την ιστορική Tet Offensive, μια σφοδρότατη επίθεση σε όλο το μήκος του μετώπου, σε μια τελευταία απόπειρα να κατατροπώσουν τις αμερικανικές δυνάμεις.

Στην έκδοση της Everyman’s Library, o Ρόμπερτ Στόουν, επίσης ανταποκριτής στο Βιετνάμ, γράφει πως το «Dispatches» έχει τέτοια αφηγηματική και στοχαστική δύναμη, τέτοιες ποιητικές αποχρώσεις, που μπορεί να συγκριθεί μόνο με τις περιγραφές του Τολστόι και με την «Μπαλάντα του γέρου ναυτικού» του ρομαντικού ποιητή Κόλριτζ. Πόσο όμορφες ήταν οι νύχτες, πόσο τρομακτικές επίσης· ακόμα και οι ρουκέτες εδάφους-αέρος που εξαπέλυαν οι Βιετκόνγκ εναντίον των αμερικανικών ελικοπτέρων, όσο διαρκούσε η λάμψη, όλο αυτό είχε κάτι εξωπραγματικό ακόμη και για τους ίδιους του πιλότους: «Επρεπε να σε πετύχει το βλήμα για να ξυπνήσεις βίαια στην πραγματικότητα».

Το 1969 ο Χερ επέστρεψε οριστικά απ’ το Βιετνάμ και το 1977 εξέδωσε σε βιβλίο τα ρεπορτάζ του, με τον τίτλο «Dispatches». Αργότερα, συνέβαλε στο σενάριο του «Αποκάλυψη τώρα», καθώς και σ’ εκείνο του «Φουλ μέταλ τζάκετ», ενώ εξέδωσε και έναν μικρό τόμο-φόρο τιμής στον Στάνλεϊ Κιούμπρικ.

Απολάμβανε βιετναμέζικη μαριχουάνα με πρασινοσκούφηδες στο Δέλτα του ποταμού Μεκόνγκ.