Μόνη ελπίδα για εξεύρεση εργασίας, η αλλαγή επαγγέλματος

Κατασκευές, εμπόριο, Δημόσιο, νοικοκυριά «ευθύνονται» για την απώλεια 550.000 θέσεων εργασίας

Οχι μόνο καινούργιο εργοδότη αλλά και… διαφορετικό κλάδο πρέπει να αναζητήσουν περισσότεροι από 500.000 άνεργοι, αν θέλουν να έχουν ελπίδες εξεύρεσης εργασίας μέσα στα επόμενα χρόνια. Από τις περίπου 940.000 θέσεις απασχόλησης που παραμένουν χαμένες από το 2009 μέχρι σήμερα, περισσότερες από τις μισές σχετίζονται με τομείς που θεωρείται εξαιρετικά δύσκολο να προσφέρουν μαζικά ευκαιρίες απασχόλησης μέσα στα επόμενα χρόνια. Κατασκευές, εμπόριο, δημόσιος τομέας και νοικοκυριά που προ κρίσης αποτελούσαν τους μεγαλύτερους «εργοδότες» της χώρας «ευθύνονται» για την απώλεια τουλάχιστον 550.000 θέσεων εργασίας.

Νέο αναπτυξιακό μοντέλο

Το Δημόσιο δεν θα προσφέρει δουλειές, καθώς τουλάχιστον μέχρι το 2018 θα είναι εγκλωβισμένο στον κανόνα «μία πρόσληψη για κάθε 3 έως πέντε αποχωρήσεις». Το νέο αναπτυξιακό μοντέλο της χώρας, όπως περιγράφεται στο προσχέδιο του μεσοπρόθεσμου προγράμματος που καταρτίζει η κυβέρνηση, στηρίζει ελάχιστες από τις ελπίδες για επιστροφή στην ανάπτυξη στην ιδιωτική κατανάλωση και στις κατασκευές. Αυτό σημαίνει ότι εμπόριο και οικοδομή δεν αναμένεται να ανακτήσουν τον ρόλο του «μεγάλου εργοδότη» που είχαν στο πρόσφατο παρελθόν. Οσο για τα νοικοκυριά, υπό τη διαρκή πίεση των εισοδημάτων τους θα δυσκολευτούν να προσφέρουν περισσότερα μεροκάματα από αυτά που εξασφαλίζουν σήμερα (περίπου 42.000 δουλειές, έστω και… αδήλωτες).

Κυβερνητικός στόχος, όπως φαίνεται από τις μακροοικονομικές προβλέψεις που συντάχθηκαν ενόψει της κατάθεσης του μεσοπρόθεσμου, είναι να μειωθεί ο αριθμός των ανέργων από περίπου 1,18 εκατομμύρια, που είναι σήμερα, σε 913 χιλιάδες μέχρι το τέλος του 2020. Αυτό προϋποθέτει τη δημιουργία τουλάχιστον 260 - 270 χιλιάδων θέσεων εργασίας και το κεντρικό ερώτημα είναι σε ποιους τομείς θα μπορέσουν να δημιουργηθούν οι νέες δουλειές. Σύμφωνα πάντοτε με τις προβλέψεις του υπουργείου Οικονομικών:

1. Η ιδιωτική κατανάλωση θα αυξηθεί μεν αλλά με μικρό ρυθμό (χαμηλότερο από τον προσδοκώμενο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ) μέχρι το 2020. Ειδικότερα, η ελληνική κυβέρνηση βλέπει κάμψη της ιδιωτικής κατανάλωσης για φέτος (κατά 0,4%), αύξηση 1,8% για το 2017 και το 2018 εν μέσω νέων αυξήσεων στην έμμεση φορολογία και ενίσχυση κατά 1,2% και 1% αντίστοιχα στη διετία 2019 και 2020. Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι στην ιδιωτική κατανάλωση, προγραμματίζεται να προστεθούν όχι περισσότερα από 12-13 δισ. ευρώ στο διάστημα μέχρι το 2020. Η ιδιωτική κατανάλωση «χτυπάει» κατά κύριο λόγο τα οικονομικά μεγέθη του εμπορίου (χονδρικού και λιανικού), που αποτελούσε και αποτελεί τον μεγαλύτερο εργοδότη της χώρας. Το πρώτο τρίμηνο του 2009, η απασχόληση σε χονδρικό και λιανικό εμπόριο μαζί με τον κλάδο της επισκευής των αυτοκινήτων έφτανε στα 850,8 χιλιάδες άτομα. Περίπου οι 19 στους 100 εργαζομένους της χώρας απασχολούνταν στο εμπόριο. Από το πρώτο τρίμηνο του 2009 μέχρι το πρώτο τρίμηνο του 2016 χάθηκαν 195 χιλιάδες θέσεις εργασίας στο εμπόριο, με αποτέλεσμα στον συγκεκριμένο τομέα να απασχολούνται σήμερα περίπου 655 χιλιάδες άτομα. Από αυτούς, μόνο 391,4 χιλιάδες είναι μισθωτοί. Οι 160,6 χιλιάδες είναι αυτοαπασχολούμενοι και οι 71,7 χιλιάδες εργοδότες που απασχολούν το δικό τους προσωπικό.

2. Η απασχόληση στον κλάδο των κατασκευών έχει καταρρεύσει, καθώς από το 2009 μέχρι τώρα χάθηκε το 60% των θέσεων εργασίας. Πλέον από 370,4 χιλιάδες άτομα που απασχολούνταν το 2009, ο αριθμός τους έχει περιοριστεί στα 146,4 χιλιάδες άτομα το 2016. Βάσει των μακροοικο- νομικών προβλέψεων, οι επενδύσεις στον κλάδο των κατασκευών θα ενισχυθούν μέχρι το 2020. Δεδομένης όμως της κατάρρευσης που έχει συντελεστεί (σ.σ.: οι επενδύσεις στην οικοδομή έπεσαν κατά 90% στα χρόνια της ύφεσης και κατά 45% στους υπόλοιπους κατασκευαστικούς τομείς) οι όποιες θετικές προβλέψεις δεν αναμένεται να φέρουν παρά νέες επενδύσεις της τάξεως των 5 δισ. ευρώ μέσα στην επόμενη 4ετία, ποσό που δεν αναμένεται να δημιουργήσει ούτε κατά διάνοια τις θέσεις εργασίας που χάθηκαν στον κλάδο.

3. Το Δημόσιο είναι ο βασικός εργοδότης σε κλάδους με υψηλή απασχόληση στην Ελλάδα, όπως για παράδειγμα η εκπαίδευση (απασχολούνται 305 χιλιάδες άτομα με μικρή μείωση συγκριτικά με το 2009), η δημόσια διοίκηση και οι υπηρεσίες υγείας (απασχολούνται 214 χιλιάδες άτομα έναντι 232,5 χιλιάδων το 2009). Σε αυτούς τους μεγάλους τομείς, οι προσλήψεις είναι μπλοκαρισμένες από το μνημόνιο τουλάχιστον μέχρι το 2018.

Ο πρωτογενής τομέας υπέστη μικρές απώλειες στην απασχόληση στα χρόνια της ύφεση καθώς χάθηκε το 14% των θέσεων εργασίας, με την απασχόληση να περιορίζεται στα 445,3 χιλιάδες άτομα από 517,7 χιλιάδες το 2009. Αντίθετα, μεγάλο μερίδιο της ανεργίας οφείλεται στη μεταποίηση, καθώς η απασχόληση περιορίστηκε από τα 536 χιλιάδες άτομα στα 338,7 χιλιάδες. Στη μεταποίηση και στον πρωτογενή τομέα εναποτίθενται πολλές ελπίδες για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, δεδομένων και των προβλέψεων για αύξηση των εξαγωγών το επόμενο διάστημα. Οσον αφορά στον τουρισμό, είναι ο μοναδικός μεγάλος τομέας της οικονομίας στον οποίο αποτυπώνεται αύξηση της απασχόλησης από το 2009 μέχρι το 2016 (από τα 285,9 χιλιάδες στα 303 χιλιάδες άτομα).

Στη μεταποίηση και στον πρωτογενή τομέα εναποτίθενται πολλές ελπίδες για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.