Εύπεπτη ή ουσιαστική αναθεώρηση;
Ανθολογώ δύο βασικές θέσεις από όσα είπε, τη Δευτέρα, ο πρωθυπουργός κ. Αλέξης Τσίπρας σχετικά με τη συνταγματική αναθεώρηση: «Στο πλαίσιο ενίσχυσης του ρόλου του κοινοβουλίου, προτείνουμε να θεσμοθετήσουμε τις θητείες για τους βουλευτές, έτσι ώστε κανένας βουλευτής να μην μπορεί να εκλέγεται για πάνω από δύο συνεχόμενες κοινοβουλευτικές περιόδους, ή για οκτώ συνεχόμενα έτη... Και δεύτερον, την υποχρέωση, πρωθυπουργός, εκτός φυσικά των υπηρεσιακών, να ορίζεται αποκλειστικά αιρετός από τον λαό, δηλαδή μόνο εν ενεργεία βουλευτής».
Ο κ. Τσίπρας επένδυσε την πρότασή του για τον πρωθυπουργό- βουλευτή με την εξής βαρύγδουπη αναφορά: «Βρισκόμαστε στον αντίποδα προτάσεων που αποθεώνουν τους τεχνοκράτες πρωθυπουργούς αλλά και τους τεχνοκράτες υπουργούς. Λες και η βάσανος της λαϊκής κρίσης αποτελεί μειονέκτημα και όχι πλεονέκτημα για τα μέλη μιας κυβέρνησης». Οι προτάσεις είναι εύπεπτες και ηχούν ευχάριστα, όπως και το σύνολο των θεσμικών προτάσεων που καταθέτει ο πρωθυπουργός, παρά το γεγονός ότι βρίθουν αδιεξόδων και αντιφάσεων.
Ο κ. Τσίπρας θέτει ως προϋπόθεση την κοινοβουλευτική ιδιότητα του πρωθυπουργού, επενδύοντας έτσι στην υπόγεια αλλά δεδομένη αρνητική διάθεση της κοινής γνώμης για τους «τεχνοκράτες». Την ίδια στιγμή, ωστόσο, που θεωρεί τη «βάσανο της λαϊκής κρίσης ως πλεονέκτημα», έρχεται να επιβάλει έναν «κόφτη» βουλευτών έπειτα από οκτώ έτη θητείας. Ετσι ένας βουλευτής δεν θα μπορεί να είναι εκ νέου υποψήφιος, ακόμη κι αν οι πολίτες επρόκειτο να τον εκλέξουν πρώτο στον νομό του. Ουδείς διαφωνεί με την ανανέωση του πολιτικού προσωπικού. Ομως αυτή συμβαίνει ήδη. Τον Ιανουάριο του 2015 οι νέοι της Βουλής ήταν το 40% των 300. Τον Μάιο του 2012, οι πρωτοεκλεγέντες ήταν... μισή Βουλή, 148 στο σύνολο. Ακόμη μεταξύ των εκλογών Μαΐου και Ιουνίου του 2012, 35 βουλευτές εξελέγησαν πρώτη φορά!
Πρόθεση του σημειώματος δεν είναι να υπερασπιστεί τους διά βίου βουλευτές, αλλά να αναδείξει τις γκρίζες περιοχές των κυβερνητικών προτάσεων. Με πλέον προβληματική αυτή που οριοθετείται από τον συνδυασμό των δύο προβλέψεων, δηλαδή του πρωθυπουργού-βουλευτή και του ορίου θητείας.
Ας υποθέσουμε, λοιπόν, ότι οι συνταγματικές προτάσεις εγκρίνονται ως έχουν και φθάνουμε σε μία επόμενη Βουλή όπου ουδείς εκ των σημερινών πολιτικών αρχηγών ή έμπειρων βουλευτών συμμετέχει, καθώς θα έχουν συμπληρώσει οκτώ έτη θητείας. Ο επόμενος κυβερνήτης της χώρας θα έπρεπε, σε αυτή την περίπτωση, να αναζητηθεί μεταξύ βουλευτών με μικρή κοινοβουλευτική πείρα ή αυτών που, αφού εξέτισαν την «ποινή» αποκλεισμού, επανεξελέγησαν στη Βουλή. Ακόμη κι αν αυτοί οι πρωθυπουργοί αποδεικνύονταν ικανοί, ενδεχομένως δεν θα μπορούσαν να διεκδικήσουν την επανεκλογή τους εφόσον, με τη σειρά τους, συμπλήρωναν το όριο των οκτώ ετών!
Υπάρχει, βέβαια, και το αντεπιχείρημα ότι τα τελευταία έξι χρόνια η Ελλάδα είχε έξι πρωθυπουργούς. Μόνον που αυτό ήρθε ως αποτέλεσμα της λαϊκής κρίσης και όχι λόγω ενός ορίου το οποίο, προσέξτε, δεν αφορά στους πρωθυπουργούς (κάτι που θα έμοιαζε λογικό και προβλέπεται ήδη για τον Πρόεδρο Δημοκρατίας) αλλά στους βουλευτές. Υπό το ισοπεδωτικό επιχείρημα της ανανέωσης, η κυβερνητική πρόταση επιβάλλει ως κανόνα τη συνεχή ανακύκλωση του πολιτικού προσωπικού, που, όμως, μοιάζει να προκαλεί περισσότερα προβλήματα από αυτά που έρχεται να επιλύσει. Αν, πάλι, το επίπεδο της θεσμικής συζήτησης υποκύπτει στις ανάγκες εντυπωσιασμού και η κυβέρνηση αναζητεί θέσεις με λαϊκό έρεισμα, ιδού μία που δεν χρειάζεται καν συνταγματική αναθεώρηση: η μείωση του αριθμού των βουλευτών από την επόμενη κιόλας Βουλή.
Υπό το ισοπεδωτικό επιχείρημα της ανανέωσης, η κυβερνητική πρόταση επιβάλλει τη συνεχή ανακύκλωση του πολιτικού προσωπικού, που, όμως, μοιάζει να προκαλεί περισσότερα προβλήματα από αυτά που καλείται να επιλύσει.