Για το Ινστιτούτο Βενετίας

Σ ε επιστολές και άρθρα σχετικά με το Ινστιτούτο Βενετίας, που δημοσιεύθηκαν πρόσφατα, δεν αποτυπώνεται με ακρίβεια η εικόνα του. Αντιλαμβάνομαι, βεβαίως, ότι προέχουν τα επιχειρήματα εναντίον του σχεδίου μετατροπής ενός επιστημονικού ιδρύματος σε κέντρο πολιτιστικής διπλωματίας και συμφωνώ ότι κάτι τέτοιο θα ήταν άτοπο. Η επιστημονική έρευνα έχει τους δικούς της, ανεξάρτητους από την πολιτική, στόχους· ταυτοχρόνως, ένα καλό επιστημονικό ίδρυμα είναι από μόνο του καλός πρεσβευτής της χώρας.

Εδώ όμως όπου θα έπρεπε να τελειώσει η συζήτηση αρχίζουν τα ερωτήματα. Πρόκειται για ένα καλό ίδρυμα; Ας λάβουμε ως κριτήρια τις δραστηριότητες του ινστιτούτου όπως περιγράφονται στα ιδρυτικά κείμενα και έτσι όπως ερμηνεύθηκαν στην πράξη. Το ινστιτούτο έχει υποτρόφους, εκδίδει ένα επιστημονικό περιοδικό, οργανώνει συνέδρια. Πόσους υποτρόφους έχει σήμερα; Δύο. Πότε εξέδωσε για τελευταία φορά το περιοδικό; Το 2013. Ποια επιστημονική επιτροπή εγγυάται το κύρος του περιοδικού; Καμία. Πόσα συνέδρια έχει οργανώσει τα τρία τελευταία χρόνια; Eνα.

Αυτό δεν είναι ένα δραστήριο ίδρυμα που μπορεί κανείς να υπερασπιστεί ανεπιφύλακτα. Και όταν ένας οργανισμός δεν λειτουργεί καλά, οι ευθύνες καταλογίζονται πρωτίστως εκεί όπου εξ αντικειμένου ανήκουν, δηλαδή στην ηγεσία.

Θα έπρεπε ωστόσο να δει κανείς και τις απώτερες αιτίες. Ερμηνεύοντας λανθασμένα τα περί των επιστημονικών σκοπών του ινστιτούτου, μια ομάδα ερευνητών κατόρθωσε να περιορίσει τη δραστηριότητά του στο γνωστικό πεδίο της «βενετοκρατολογίας», το οποίο εκείνη θεράπευε, κι έτσι να το ελέγξει. Η «βενετοκρατολογία» όμως, ανεξαρτήτως της επι- στημονικής αξίας της, είναι πολύ στενό αντικείμενο για να θρέψει έναν ολόκληρο οργανισμό· η πολύ ρηχή δεξαμενή ειδικών είναι που οδήγησε στη σημερινή ατροφία. Γι’ αυτό επείγει η αναδιαμόρφωση με την ίδρυση τμημάτων. Ενα για τους μέσους χρόνους και ένα για τους νεώτερους, με υπευθύνους και ερευνητές για κάθε τμήμα που θα εργάζονται υπό έναν γενικό γιευθυντή. Ευχής έργον θα ήταν να δημιουργηθεί και ένα τμήμα για την αρχαιότητα.

ΘΕΟΔΟΣΗΣ ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ Ιόνιο Πανεπιστήμιο