Ο «συνδυασμός» που οδήγησε στην καταστροφή
Ο συνδυασμός του επιφανειακού επίκεντρου και των απαρχαιωμένων λιθόκτιστων κτιρίων οδήγησαν σε εκτεταμένη καταστροφή μετά τον σεισμό που έπληξε την Κεντρική Ιταλία νωρίς το πρωί της Τετάρτης. Οπως και πολλά άλλα χωριά και κωμοπόλεις στην ορεινή περιοχή, το Αματρίτσε, του οποίου ο δήμαρχος δήλωσε ότι η μισή πόλη δεν υπάρχει πια, έχει πέτρινες εκκλησίες και κτίρια, κατασκευασμένα αιώνες πριν, όταν ελάχιστα ήταν γνωστά για τη σεισμική θωράκισή τους. Χωρίς την απαραίτητη ενίσχυση τα τελευταία χρόνια, τέτοιου είδους κατασκευές είναι εύκολο να υποστούν ζημιές ή να καταστραφούν ολοσχερώς από τις δονήσεις. «Ακόμη και πριν από 100 χρόνια δεν ήξεραν πώς να χτίζουν κτίρια τα οποία να μπορούν να αντιστέκονται στους σεισμούς», εξηγεί ο Ντέιβιντ Α. Ρόθερι, καθηγητής πλανητικών γεωεπιστημών στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο στο Μίλτον Κέινς της Αγγλίας. Το ενδιαφέρον είναι ότι ο σεισμός ήταν λιγότερο ισχυρός από άλλα πρόσφατα φονικά χτυπήματα του Εγκέλαδου. Για παράδειγμα ο σεισμός 7,8 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ που έπληξε τον περυσινό Απρίλιο το Νεπάλ και προκάλεσε τον θάνατο 8.000 ανθρώπων απελευθέρωσε 250 φορές μεγαλύτερη ενέργεια. Ο σεισμός στην Ιταλία όμως ήταν πολύ επιφανειακός. Σύμφωνα με το Αμερικανικό Γεωλογικό Ινστιτούτο, σημειώθηκε σε απόσταση 9,7 χλμ. «Οι επιφανειακοί σεισμοί προκαλούν πολύ μεγαλύτερη καταστροφή από εκείνους που σημειώνονται σε μεγαλύτερο βάθος, επειδή η επιφανειακότητα του επικέντρου προκαλεί πολύ χειρότερη δόνηση του εδάφους στην επιφάνεια», υπογραμμίζει ο καθηγητής Ρόθερι.
Βίντεο από το Αματρίτσε και άλλες πόλεις κοντά στο επίκεντρο του σεισμού δείχνουν σωρούς από τούβλα κτιρίων που κατέρρευσαν. Οι σεισμοί προκαλούνται από την κίνηση στον φλοιό της Γης, ο οποίος είναι χωρισμένος σε μεγάλες επιφάνειες, τις τεκτονικές πλάκες. Τα Απέννινα Ορη, όπου σημειώθηκε ο σεισμός της Τετάρτης, είναι μια περιοχή όπου η αφρικανική πλάκα κινείται κάτω από την ευρασιατική πλάκα. Εξαιτίας της σύνθετης αλληλεπίδρασης των πλακών, η λεκάνη της Τυρρηνικής Θάλασσας, ανοικτά των δυτικών παραλίων της Ιταλίας, επεκτείνεται. Αυτή η διεύρυνση και η ένταση που προκαλεί στα Απέννινα οδήγησε στον σεισμό.
Τα απαρχαιωμένα λιθόκτιστα κτίρια και το επιφανειακό επίκεντρο του σεισμού.
Στη Λ’ Ακουιλα
Η ίδια περιοχή έχει γνωρίσει ισχυρούς σεισμούς στο παρελθόν, συμπεριλαμβανομένου εκείνου στη Λ’ Ακουιλα το 2009 με 295 νεκρούς, 1.000 τραυματίες και 55.000 άστεγους. Οι δύο σεισμοί είχαν πολλά κοινά σημεία όσον αφορά τη γέννηση και το βάθος τους, τονίζει ο Μάσιμο Κόκο, γεωλόγος στο Εθνικό Ινστιτούτο Γεωφυσικής και Ηφαιστειολογίας στη Ρώμη. Μετά τον σεισμό του 2009 επτά μέλη της εθνικής επιτροπής για την πρόληψη φυσικών καταστροφών συνελήφθησαν επειδή δεν προειδοποίησαν τη Λ’ Ακουιλα για τον κίνδυνο σεισμού. Κρίθηκαν ένοχοι για ανθρωποκτονία εξ αμελείας το 2012 και καταδικάστηκαν σε έξι χρόνια κάθειρξη. Ωστόσο το 2014 απηλλάγησαν ύστερα από σχετική απόφαση του εφετείου. Ο Κόκο υπενθυμίζει ότι η Ιταλία έχει νόμους για αντισεισμική κατασκευή νέων κτιρίων αλλά ελάχιστα έχουν γίνει για την υποστήριξη παλαιότερων κτισμάτων. «Η ελαστικότητα είναι πολύ περιορισμένη συγκριτικά με τη συχνότητα και τις συνέπειες των φυσικών φαινομένων», προσθέτει.