«Μάχη» για την ιστορική μνήμη
Μοιάζει σαν να πρόκειται για την «Ιστορία των δύο πόλεων», μόνο που, αυτή τη φορά, είναι γραμμένη για νεκρούς. Δύο ιστορικά κοιμητήρια βρίσκονται το ένα πλάι στο άλλο, στο Τζόρτζταουν, στην πρωτεύουσα Ουάσιγκτον. Χωρίζονται μόνο από ένα μονοπάτι, έναν σκουριασμένο φράκτη και δύο αιώνες φυλετικής ιστορίας.
Από την μια μεριά, στο Οουκ Χιλ, βρίσκονται οι περιποιημένοι τάφοι γερουσιαστών, υπουργών και εκδοτών, που ήταν, στη συντριπτική τους πλειονότητα, λευκοί. Από την άλλη πλευρά, βρίσκεται το κοιμητήριο «Ορος Σιών». Εδώ σπασμένες ταφόπλακες είναι στοιβαγμένες σε σορούς, ενώ σκύλοι και τα αφεντικά τους έχουν πάρει τη θέση των βαρυπενθούντων συγγενών των σκλάβων, των απελεύθερων και γενικά των Αφροαμερικανών που βρίσκονται θαμμένοι εδώ.
«Ο θάνατος αντικατοπτρίζει τη ζωή, δεν είναι κάτι διαφορετικό», λέει ο Βίνσεντ Ντεφόρεστ, υπέρμαχος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο οποίος από τις αρχές του 1970 μάχεται για να διασώσει το κοιμητήριο «Ορος Σιών» και, δείχνοντας προς το κοιμητήριο των λευκών, επισημαίνει ότι αυτό ακριβώς εννοεί. Ο ίδιος κατέβαλε προσπάθειες ώστε μνημεία με μεγάλη σημασία για την αφροαμερικανική κοινότητα να συμπεριληφθούν στο Εθνικό Αρχείο Ιστορικών Τόπων. Υστερα από μισό αιώνα, οι προσπάθειές του αποτελούν πραγματικό μάθημα όσον αφορά τις μεγάλες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν η διατήρηση και η προστασία της αφροαμερικανικής ιστορίας, ακόμα και σε μια πρωτεύουσα όπου oι Αφροαμερικανοί αποτελούν πλειοψηφία. Στην πόλη, πριν από ένα μήνα, άνοιξε το Εθνικό Μουσείο Αφροαμερικανικής Ιστορίας και Πολιτισμού.
Οπως επισημαίνει ο συνεργάτης του Ντεφόρεστ, Θόρνελ Πέιτζ, στό- χος του είναι ένα συντηρημένο «Ορος Σιών» το οποίο θα αποτελέσει πρότυπο για όλα τα άλλα μνημεία και τοποθεσίες που έχουν εγκαταλειφθεί στη μοίρα τους, ενώ ταυτόχρονα θα αποτελέσει ένα μικρό μνημείο «για όλα όσα συνέβησαν στους Αφροαμερικανούς στις ΗΠΑ», λέει ο Πέιτζ.
Ο Ντεφόρεστ υπολογίζει ότι 500 έως 1.500 άτομα έχουν ταφεί στο «Ορος Σιών». Το κοιμητήριο, κατά πάσα πιθανότητα, αποτελούσε μέρος του «υπόγειου σιδηροδρόμου», δηλαδή των οργανώσεων που βοη- θούσαν σκλάβους από τον Νότο να αποδράσουν προς την ελευθερία. Οι σκλάβοι που δραπετεύαν πρέπει να παρέμεναν σε ένα νεκροτομείο, όπου αφήναν τα πτώματα κατά τους χειμερινούς μήνες μέχρι να ξεπαγώσει το έδαφος την άνοιξη.
Καθώς οι απόγονοι των νεκρών του «Ορους Σιών» βρίσκονται διασκορπισμένοι στο Τζόρτζταουν, το κοιμητήριο μεταβλήθηκε σε ένα απόμακρο νησί σε μια λευκή θάλασσα. Η τελευταία ταφή πραγματοποιήθηκε το 1950, ενώ το 1953 η υπηρεσία υγείας της πόλης το έκλεισε. Το 1960, εταιρείες ανάπτυξης ακινήτων ενδιαφέρθηκαν για την τοποθεσία, ενώ δικαστής απαγόρευσε τη μαζική εκταφή, όπως είχαν ζητήσει οι συγγενείς των ανθρώπων που βρίσκονταν θαμμένοι εκεί. Εκτοτε, εθελοντές καθάρισαν το νεκροταφείο και τακτοποίησαν τους τάφους, αλλά το πρόγραμμα συντήρησής του καθυστέρησε, ελλείψει πόρων.
Προσπάθειες συντήρησης του «Ορους Σιών» στο Τζόρτζταουν, ενός κοιμητηρίου με μεγάλη σημασία για την αφροαμερικανική κοινότητα.