«Βαθιά» Ελλάδα
Τπεριστατικό στη Λαμία με τη δημόσια περιφορά του νεκρού μητροπολίτη καθιστού πάνω στον θρόνο του και ντυμένου με τα άμφια (τελετουργικό, όπως μάθαμε, των λεγομένων Παλαιοημερολογιτών ή αλλιώς των Γνησίων Ορθοδόξων Χριστιανών Ελλάδος), μου έφερε στον νου την «περίπτωση Wahncau»: τραβηγμένη στις αρχές του 20ού αιώνα, μια ασπρόμαυρη φωτογραφία απεικονίζει μια γυναίκα να στέκεται σε μια γωνία. Εχει τα μάτια της κλειστά· μοιάζει να κοιμάται όρθια. Κι όμως, η γυναίκα είναι νεκρή.
Η περίπτωση Wahncau: μια σαρανταπεντάχρονη γυναίκα βρέθηκε πράγματι νεκρή, όχι όμως σε ύπτια μα σε όρθια στάση, στη γωνία της αυλής της. Η συνήθης μεταθανάτια μυϊκή παράλυση αποκαταστάθηκε από μια σπάνια, παράδοξη ακαριαία πτωματική ακαμψία. Η γυναίκα παρέμεινε όρθια ακόμα και μετά τη στιγ- μή του θανάτου της. Επειδή έχουμε συνηθίσει τους νεκρούς οριζοντιωμένους –παραδομένους, τρόπον τινά, και γι’ αυτό ακίνδυνους– η φωτογραφία προξενεί ένα τρομακτικό, απειλητικό αίσθημα. Ετσι όπως στέκει ορθή, ακουμπισμένη στον τοίχο πίσω της, με το κεφάλι γερτό στο στήθος, τα χέρια σταυρωμένα στο στομάχι, αγκυλωμένα, τα δάχτυλα να εξέχουν σαν μικρά στραβά ξερόκλαδα, έτσι όπως συνεχίζει όρθια, η αλλόκοτη αυτή φιγούρα μιας περίπου νεκροζώντανης, μοιάζει να μας απειλεί διαρκώς – ή να μας υπόσχεται το θαύμα.
Επειδή όμως πρόκειται για μια υπόσχεση που δεν τηρείται τελικά, απομένει μονάχα η απειλή. Δεν είναι τυχαίο ότι στους τάφους των ανθρώ- πων του Νεάντερταλ βρέθηκαν σκελετοί δεμένοι μπρούμυτα ώστε αργότερα ανθρωπολόγοι ερευνητές οδηγήθηκαν στο συμπέρασμα ότι η πρακτική αυτή ακολουθούνταν για να αποκλειστεί κάθε δυνατότητα από τους ζωντανούς ο νεκρός να βγει απ’ τον τάφο...
Οταν πρωτοείδα τη φωτογραφία από την «περίπτωση της Λαμίας», την προσπέρασα, πιστεύοντας πως ο εν λόγω κληρικός τιμάται εν ζωή για κάποιο λόγο. Κάποια λεζάντα με πονήρεψε στη συνέχεια. Το όλο σκηνικό είναι άγριο· μοιάζει με μακάβριο αστείο. Τελετουργικό αρχαϊκού τύπου, βγαλμένο από εποχές κατά τις οποίες ζώντες και τεθνεώτες μοιράζονταν κόσμους, παραπέμπει σε «βαθιά Ελλάδα»: στο οπισθοδρομικό κομμάτι της χώρας που αντιστέκεται λυσσαλέα σε κάθε έννοια αλλαγής – και που δεν περιορίζεται στους Παλαιοημερολογίτες...