Αυτάρκεια, ανεξαρτησία, φιλία, οι αγαπημένες μου ελληνικές λέξεις
Ηρθε πρώτη φορά στην Ελλάδα όταν ήταν 19 ετών. Εχοντας εργαστεί επί ένα χρόνο ως σερβιτόρα στην Ελβετία, για να μαζέψει τα απαραίτητα χρήματα. «Δεν είχα ξαναμπεί σε αεροπλάνο. Εφτασα με πτήση της Ολυμπιακής. Εμεινα στο πιο φτηνό, ίσως, ξενοδοχείο της Αθήνας. Βέβαια, η εικόνα της πόλης ήταν εντελώς διαφορετική από τη σημερινή και η περιοχή της Ακρόπολης γεμάτη “γκρικ καμάκια”. Το “κούκλα μου” ήταν το πιο ευπρεπές από όσα άκουγα καθημερινά». Δεν έμεινε μόνο στην Αθήνα. Επισκέφθηκε επίσης την Πάρο, τους Δελφούς, την Ολυμπία. «Τι μαγικό μέρος! Ημουν εκστασιασμένη. Αυτά που περιέγραφε στις ωδές του ο Πίνδαρος –το ποτάμι, τα δέντρα– ήταν εκεί. Οσοι θέλουν να κατανοήσουν την αρχαία ελληνική λογοτεχνία πρέπει να βρεθούν έστω και μία φορά στην Ολυμπία. Και δεν διστάζω να πω ότι πρόκειται για την καλύτερη λογοτεχνία στον κόσμο, όλων των εποχών – τόσο απλά. Ολα τα λογοτεχνικά είδη από τους αρχαίους Ελληνες ξεκίνησαν. Μέχρι και μυθιστορήματα, όπως το “Δάφνις και Χλόη”, έγραψαν».
Από εκείνο το καλοκαίρι, δεν έχει περάσει χρόνος που να μην έχει ταξιδέψει στη χώρα μας. Αρχικά με τον Ελληνοαμερικανό σύζυγό της που καταγόταν από την Πελοπόννησο –«χωρίσαμε σχετικά σύντομα, ευτυχώς χωρίς να έχουμε αποκτήσει παιδιά»– και στη συνέχεια με τον δεύτερο σύζυγό της και τις κόρες τους, που επίσης έχουν αναπτύξει ισχυρούς δεσμούς με τη χώρα μας. «Εκτός όλων των άλλων, εδώ έμαθαν να αγαπούν τα λαχανικά. Στην Αγγλία τα σιχαίνονταν. Από τότε που δοκίμασαν τα δικά σας –πατάτες, ντομάτες, φασολάκια–, τα λάτρεψαν».
Τον περασμένο χειμώνα η Ιντιθ Χολ ήρθε στην Αθήνα μαζί με συνεργείο του BBC, για να γυρίσει ένα τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ για τα Μάρμαρα του Παρθενώνα, το οποίο θα προβληθεί τον Ιανουάριο. «Θα ξεκινά από τα αρχαία λατομεία της Πεντέλης, από όπου προερχόταν το μάρμαρο με το οποίο χτίστηκε ο Παρθενώνας. Θέλω οι Βρετανοί να δουν πόσο θηριώδες έργο ήταν η κατασκευή του: σαράντα χρόνια σκληρής δουλειάς απαιτήθηκαν για την ολοκλήρωσή του. Για να καταλάβουν ότι τα συγκεκριμένα Γλυπτά δεν είναι, απλώς, έργα τέχνης. Ανήκουν σ’ αυτόν τον τόπο».
Η Ιντιθ Χολ, μαζί με άλλες προσωπικότητες, είναι μέλος της Βρετανικής Επιτροπής για την Επανένωση των Μαρμάρων του Παρθενώνα. Υπάρχουν εξελίξεις στο θέμα αυτό; «Σε νομικό επίπεδο, δυστυχώς, δεν γίνεται τίποτα. Η συζήτηση πάντα καταλήγει στο φιρμάνι που εξασφάλισε ο Ελγιν από τους Τούρκους το 1801 – είναι νόμιμο ή όχι. Δεν θα μπορούσε να με ενδιαφέρει λιγότερο! Η βρετανική κυβέρνηση έδωσε πολλά χρήματα στον Ελγιν το 1816, σε μια εποχή που οι περισσότεροι συμπατριώτες μου πεινούσαν. Γι’ αυτό και οι φιλελεύθεροι δικαιολογημένα άσκησαν τότε δριμεία κριτική, λέ- γοντας: δεν θέλουμε πέτρες αλλά ψωμί για τους φτωχούς».
Η βρετανική κοινή γνώμη προς τα πού κλίνει σήμερα; «Θα έλεγα πως υπάρχει πρόοδος. Η Μαίρη Μπίαρντ, καθηγήτρια στο Κέμπριτζ και φίλη μου, είναι ισχυρή φωνή κατά της επιστροφής των Μαρμάρων, με πολλούς φίλους στην κυβέρνηση. Αλλά είδε το νέο Μουσείο Ακρόπολης, συνειδητοποίησε ότι αυτές οι σαχλαμάρες –ότι δήθεν οι Ελληνες δεν μπορείτε να φροντίσετε τα Γλυπτά– δεν ισχύουν, κι έχει αρχίσει σιγά σιγά να αλλάζει γνώμη. Αν αυτό συμβεί, τελικά, και τοποθετηθεί δημοσίως υπέρ της επιστροφής, θα είναι μια πολύ θετική εξέλιξη, γιατί επηρεάζει πολλούς. Θα πανηγυρίσουμε μια πρώτη μεγάλη νίκη. Μέχρι τότε η καρδιά μου θα σπαράζει όποτε σκέφτομαι την Καρυάτιδα του Βρετανικού Μουσείου μακριά από τις αδελφές της...».
Οι εξελίξεις γύρω από το Brexit δεν θα μπορούσαν να λείψουν από τη συζήτηση με μια επιφανή Βρετανίδα. «Μολονότι εγώ ψήφισα κατά, πιστεύω ότι πολλοί από αυτούς που ψήφισαν υπέρ το έκαναν γιατί αντιπαθούν τους Γερμανούς και δεν ανέχονται το ότι προσπαθούν να πατρονάρουν την Ευρώπη», λέει η κ. Χολ.
Με το ελληνικό αλφάβητο ξεκίνησε η κουβέντα μας, με τον ίδιο τρόπο θα έκλεινε. Ποιες είναι οι πιο αγαπημένες της ελληνικές λέξεις; «Τρεις – και οι δύο πολύ δύσκολες, γι’ αυτό συγχωρήστε με αν τις προφέρω λάθος: αυτάρκεια (ανώτερου αγαθού των πόλεων, κατά τον Αριστοτέλη), ανεξαρτησία και φιλία (που για τους αρχαίους Ελληνες σήμαινε την αγάπη προς τον/τη σύζυγο ή εραστή, αλλά και προς τους γείτονες, τους συμπολίτες, τους ανθρώπους που δεν ανήκουν στην ίδια οικογένεια, που δεν έχουν δεσμούς αίματος). Κι αν έπρεπε να συνοψίσει το τι σημαίνει για εκείνη η Ελλάδα με κάποιες εικόνες, ήχους ή μυρωδιές; «Η θάλασσα. Τα λιόδεντρα. Η μυρωδιά των πεύκων. Ψάρια που ψήνονται στα κάρβουνα. Ενα αρωματικό ούζο. Παρέες που κουβεντιάζουν στις αυλές τα καλοκαίρια – και φωνάζουν. Ξέρετε τι άργησα πολύ να μάθω στην Ελλάδα; Πώς μπορείτε να μιλάτε με τέτοια ένταση, να γίνεστε μελοδραματικοί, χωρίς να μαλώνετε. Αγαπάτε πολύ το θέατρο. Ακόμα και στην καθημερινή σας ζωή!».