Το φιλοδώρημα στην
Ελλάδα μπορεί να μειώθηκε λόγω της κρίσης, αλλά δεν έχει εκλείψει και το ύψος του συνήθως φανερώνει τον βαθμό ικανοποίησης από την εξυπηρέτηση.
ήταν μεγάλη και ζωηρή. Είχαν κλείσει το πριβέ τραπέζι, στην ειδική αίθουσα των εκλεκτών πελατών. Το κρασί έρεε, οι μεζέδες έδιναν κι έπαιρναν και είχαν αρχίσει οι παραγγελιές στη μουσική. «Αδερφέ, πες να βάλει κάνα ελληνικό, πήξαμε με τις ταραντέλες», έλεγαν στον σερβιτόρο τους. Πράγματι, το ραδιόφωνο έπιασε σταθμό με λαϊκά για χάρη των εύθυμων πελατών. «Είσαι φοβερός μάστορας, στην υγειά σου!». Στο όγδοο καραφάκι γκράπας, ζητήθηκε λογαριασμός. Είχε φτάσει τα 500 ευρώ. «Μπορούμε να κόψουμε τιμολόγιο, παρακαλώ;», είπε ο κύριος στην κεφαλή του τραπεζιού. Πλήρωσαν, έφυγαν. Στο τραπέζι είχαν μείνει δύο ευρώ σε εικοσάλεπτα.
«Προφανώς, πλήρωνε η εταιρεία», λέει ο Φ.Σ., ο σερβιτόρος τους. «Πολύ συχνά σε εταιρικά τραπέζια ο κόσμος δεν αφήνει φιλοδώρημα. Δεν ξέρω γιατί, ίσως επειδή πληρώνει άλλος δεν το έχουν στο μυαλό τους». Στο συγκεκριμένο εστιατόριο, η πολιτική είναι ότι τα tips της βραδιάς μοιράζονται σε όλους τους σερβιτόρους. Στα περισσότερα, πάντως, μαγαζιά, κατοχυρώνονται στον εκάστοτε εργαζόμενο, ως ανταμοιβή για τις καλές του υπηρεσίες. «Οταν αισθάνονται ότι τους προσέχεις, θα αφήσουν κάτι περισσότερο. Οταν υπάρξει κάποιο πρόβλημα με την παραγγελία ή έχουν κάποιο παράπονο, μπορεί να φύγουν και έτσι, χωρίς να αφήσουν τίποτα. Αλλά σπάνια».
Στην Ελλάδα, το φιλοδώρημα είναι πολύ συνηθισμένο στον κλάδο της εστίασης και της ψυχαγω- γίας, στο ταξί, στο κομμωτήριο, σε κάποια χειρωνακτική εργασία. Μολονότι δεν μας επιβάλλεται κι ενώ γνωρίζουμε ότι οι εργαζόμενοι που μας προσφέρουν την υπηρεσία πληρώνονται κανονικά, θέλουμε να τους ανταμείψουμε για τον κόπο τους, για μια δουλειά που δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε μόνοι μας. Μια υπηρεσία που ενδεχομένως, και ενδόμυχα, θεωρούμε πολυτέλεια. Η κρίση, λένε οι εργαζόμενοι, έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό το «έθιμο» του φιλοδωρήματος, που υπολογίζεται ότι έχει σημειώσει μέχρι και 30% πτώση. Ομως δεν έχει εκλείψει. Εξακολουθούμε να αφήνουμε ένα μικρό ποσοστό του λογαριασμού μας ως πουρμπουάρ, για τον επιπρόσθετο λόγο ότι γνωρίζουμε ότι οι μισθοί έχουν σημειώσει πτώση.
Σήμερα, για παράδειγμα, μια κομμώτρια στα δυτικά προάστια δεν παίρνει πάνω από 650 ευρώ, ενώ μια βοηθός σε κομμωτήριο μπορεί και να μην πληρώνεται καθόλου ή με μόλις 100-200 ευρώ. «Τα tips κυμαίνονται ανάλογα την περιοχή», λέει η Χ.Π., κομμώτρια στα βόρεια προάστια. «Στα βόρεια βγάζεις αρκετά, από 500 έως και 1.000 ευρώ τον μήνα. Αλλού πολύ λιγότερα, ψίχουλα σχεδόν. Αλλά μπορεί να τύχει σε μία ημέρα να βγάλεις από 80 μέχρι 100 ευρώ μόνο από πουρμπουάρ. Ξέρω κοπέλες που έχουν βγάλει παραμονές Χριστουγέννων ή Πρωτοχρονιάς και 600 ευρώ».
Στα κομμωτήρια, όπου το φιλοδώρημα δίνεται χέρι με χέρι (αντί του εστιατορίου όπου αφήνεται διακριτικά στο τραπέζι), δεν λείπουν οι στιγμές αμηχανίας. «Οι κο- πέλες που με χτενίζουν είναι πια φίλες ύστερα από τόσα χρόνια», λέει η Λ.Σ. «Δεν μου πάει πολλές φορές να τους βάζω στην τσέπη χρήματα, νιώθω ότι τις υποτιμώ. Συχνά επίσης σκέφτομαι ότι τους δίνω λιγότερα από αυτά που θα περίμεναν ακριβώς λόγω της σχέσης μας».
Οι ίδιες οι εργαζόμενες, πάντως, τονίζουν ότι δεν είναι υποτιμητικό το tip στη δουλειά τους, το υπολογίζουν στον μισθό τους. «Ακόμα και το ένα ευρώ μετράει για μια δουλειά με τόση ορθοστασία, τόσο επίπονη και τόσο κακοπληρωμένη. Από την άλλη, καταλαβαίνω τους ανθρώπους που πρέπει να πληρώσουν ένα σημαντικό ποσό για μια υπηρεσία και μετά πρέπει να κάνουν γύρα στο κατάστημα για να δώσουν κάτι στον καθένα μας».
Στις περισσότερες υπηρεσίες δεν υπάρχει κανόνας, έστω άγραφος, σχετικά με το ύψος του πουρμπουάρ. Στις υπηρεσίες delivery, για παράδειγμα, δεν ξεπερνά τα 1-2 ευρώ, ανεξάρτητα από το κόστος της παραγγελίας.
Θεωρείται, όμως, μεμπτό να μην αφήσεις κάτι για τον εργαζόμενο που «βγήκε από τον δρόμο του» για να σου φέρει το φαγητό σου. Ακόμη και στα εστιατόρια, το 10% επί του συνόλου του λογαριασμού που ισχύει σε χώρες του εξωτερικού δεν τηρείται με αυστηρότητα στην Ελλάδα. Επιπλέον, δεν είναι απαραίτητο ότι οι μεγάλοι λογαριασμοί συνοδεύονται και από μεγάλα πουρμπουάρ.
«Καμιά φορά, όταν κάποιος αισθανθεί ότι πληρώνει περισσότερα για το γεύμα του από όσο αυτό αξίζει, θα κόψει από το φιλοδώρημα», λέει ο Φ.Σ. «Εχει συμβεί σε μεγάλο λογαριασμό να αφήσουν ποσοστό 1% και σε μικρότερο, όπου ο άλλος έχει ευχαριστηθεί, να αφήσουν ποσοστό 30%. Είναι θέμα συνολικής εμπειρίας. Αν πέρασες καλά, θα φανεί στο φιλοδώρημα».