Κάποιοι να διαβάσουν Μάρκο Αυρήλιο

Πολύς λόγος έγινε για την εικόνα της συνάντησης του Ελληνα πρωθυπουργού Αλ. Τσίπρα και του Αμερικανού προέδρου Μπαράκ Ομπάμα, όπως αυτή αποτυπώθηκε στον φωτογραφικό φακό, κατά την επίσκεψη του τελευταίου στη χώρα μας. Σε πολλούς παρατηρητές της συναντήσεως δεν άρεσε η στάση σώματος του πρώτου, τους φάνηκε ότι πρόδιδε τουλάχιστον αμηχανία, αν όχι έλλειψη κοσμιότητας. Αλλους πάλι, φαίνεται ότι τους καταγοήτευσε η στάση σώματος του δεύτερου, ο τρόπος που κοίταζε τον συνομιλητή του και «οργάνωνε» την επικοινωνία μαζί του. Ασχέτως προτιμήσεων και προσωπικής αισθητικής, χρήσιμο είναι να ανατρέξει κανείς στην αναζήτηση κανόνων για την περίσταση – αν τέτοιοι κανόνες υπήρχαν κάπου διατυπωμένοι (και δεν εννοώ σύγχρονα «πρωτόκολλα» και «σαβουάρ βιβρ» αμφιβόλου αξίας). Διότι η άσκηση οποιασδήποτε κριτικής, χωρίς την παράλληλη αναφορά σε κανόνες, είναι άνευ νοήματος: Γεννά την υποψία είτε υποκειμενικής αυθαιρεσίας είτε –το χειρότερο– πολιτικής εμπάθειας και ιδεολογικής διαφωνίας. Νομίζω, λοιπόν, ότι τέτοιος κανόνας έχει πράγματι διατυπωθεί από τον Μάρκο Αυρήλιο Αντωνίνο Αύγουστο γύρω στα 174-180 μ.Χ. στο περίφημο «Εις εαυτόν» του (Κεφ. Ζ΄, 7.60): «Δει και το σώμα πεπηγέναι και μη διερρίφθαι μήτε εν κινήσει μήτε εν σχέσει. Οίον γαρ τι επί του προσώπου παρέχεται η διάνοια συνετόν αυτό και εύσχημον συντηρούσα, τοιούτο και επί όλου του σώματος απαιτητέον. Πάντα δε ταύτα συν τω ανεπιτηδεύτω φυλακτέα». Για την τήρηση του κανόνα, απαιτείται μόνον οι σύγχρονοι ηγέτες –τόσον όσοι εμφανίζονται ανεπιτήδευτοι όσο και όσοι μοιάζουν επιτηδευμένοι– να έχουν καλά υπόψη τους κλασικά έργα σπουδαίων πολιτικών ανδρών, όπως το προαναφερθέν. Aραγε, τα έχουν; Κ. ΤΕΙΣΙΑΣ Αθήνα