Tip, πουρμπουάρ, μπαξίσι αλλά και... διάκριση
στα πανδοχεία της Αγγλίας του 17ου αιώνα, όπου οι πελάτες έδιναν ένα ποσό στους σερβιτόρους κατά την είσοδό τους για να εξασφαλίσουν ευνοϊκότερη αντιμετώπιση. «Κάτι για να πιεις», τους έλεγαν. «Pour boire». Τότε το «πουρμπουάρ» δεν έδειχνε ευγνωμοσύνη για τις προσφερόμενες υπηρεσίες, αλλά προλάμβανε τυχόν ατυχίες. Η λέξη tip, από την άλλη, λέγεται ότι προήλθε επίσης από τους θαμώνες των παμπ του 18ου αιώνα και αποτελεί ακρωνύμιο της φράσης to insure promptness, δηλαδή την εξασφάλιση ότι ο σερβιτόρος θα είναι πρόθυμος. Και πάλι έμοιαζε περισσότερο με δωροδοκία παρά οτιδήποτε άλλο. Στα τουρκικά, το φιλοδώρημα ονομάζεται μπαχσίς και ήταν κάποτε υποχρεωτικό από τον νόμο. Από εκεί προέρχεται και το «δικό μας» μπαχτσίσι ή μπαξίσι που περιγράφει την περίπτωση που πληρώνουμε κάτι με δυσαρέσκεια ή υπερτιμημένο. Tip, πουρμπουάρ, φιλοδώρημα, όπως και να το πεις, σήμερα έχει επικρατήσει ως η άτυπη ανταμοιβή για μια υπηρεσία καλώς καμωμένη.
Στις περισσότερες χώρες του κόσμου, το ποσοστό του φιλοδωρήματος, στον κλάδο της εστίασης, είναι 10%. Είναι το ποσοστό που έχει επικρατήσει και για λόγους ευκολίας, αφού απαιτείται από τον καταναλωτή απλώς να μετακινήσει την υποδιαστολή του λογαριασμού μία θέση αριστερά (αν το συνολικό ποσό είναι για παράδειγμα 43 ευρώ, το φιλοδώρημα «πρέπει» να είναι τέσσερα ευρώ). Στις ΗΠΑ, ειδικά, είναι 15% καθώς τα ωρομίσθια είναι πολύ χαμηλά και οι σερβιτόροι βασίζονται στα tips για τα προς το ζην. Στη Σουηδία το σέρβις συμπεριλαμβάνεται στον λογαριασμό, με τους καταναλωτές να αφήνουν στο τραπέζι απλώς το ποσό που αρκεί για να στρογγυλοποιηθεί στην επόμενη κορώνα. Στην Αίγυπτο και στο Ισραήλ το ίδιο, χωρίς να απαγορεύεται να αφήνει ο επισκέπτης ένα μικρό ποσό εάν έχει μείνει ευχαριστημένος. Στη Γαλλία επίσης περιλαμβάνεται το φιλοδώρημα στον συνολικό λογαριασμό και εάν τυχόν θέλουμε να αφήσουμε κάτι έξτρα, θα είναι πολύ μικρό ποσό. Συνήθως επίσης δεν αφήνουμε πουρμπουάρ στο μπαρ. Στην Ταϊλάνδη δεν συνηθίζεται το tip, αλλά λόγω τουρισμού έχουν προσαρμοστεί τα καταστήματα. Στην Ιαπωνία μπορεί να θεωρηθεί μέχρι και προσβολή να αφήσεις περισσότερα χρήματα στο εστια- τόριο από αυτά που οφείλεις. Στην Αυστραλία επίσης μπορεί να θεωρηθεί αγένεια να αφήσεις φιλοδώρημα αφού υπονοείς ότι ο εργαζόμενος δεν αμείβεται αρκετά, ενώ στην Κίνα ο επισκέπτης δεν θα χρειαστεί να αφήσει τίποτα παραπάνω από τον λογαριασμό του, αφού ούτως ή άλλως χρεώνεται περισσότερα στις συναλλαγές του.
Στις ΗΠΑ, όπου το tipping μεταφράζεται σε ετήσιο τζίρο που φτάνει τα 50 δισ. δολάρια, τα τελευταία χρόνια εκφράζονται απόψεις που θέλουν την κατάργησή του. Ως κύρια αιτία προβάλλεται το γεγονός ότι το φιλοδώρημα κρατάει «αιχμάλωτους» τους σερβιτόρους στη φτώχεια, ενώ είναι όχημα διακρίσεων.