Απόρρητα έγγραφα της CIA
Για την κρίση του «Σισμίκ»
Αποκαλυπτικά στοιχεία έρχονται στο φως της δημοσιότητας μετά τον αποχαρακτηρισμό 12 εκατομμυρίων απορρήτων εγγράφων της CIA, που καλύπτουν την περίοδο από τη δεκαετία του 1940 έως τις αρχές του ’90. Σε έγγραφα που δημοσιεύει σήμερα η «Κ» προκύπτουν οι αμερικανικοί φόβοι για κλιμάκωση της έντασης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας έπειτα από την κρίση του «Σισμίκ» το 1987, ενώ παράλληλα γίνονται προβλέψεις για την επικείμενη αδυναμία της Αθήνας να ακολουθήσει τον ταχύ βηματισμό αύξησης και εκσυγχρονισμού των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου, η ακραία επικοινωνιακή διαχείριση των διαπραγματεύσεων για τις βάσεις από τον ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ, η πιθανότητα ελληνοτουρκικής σύγκρουσης στη Θράκη, στο Αιγαίο και στην Κύπρο, ακόμη και η κακή κατάσταση της ελληνικής οικονομίας στα μέσα της δεκαετίας του 1980, περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, στα 12 εκατομμύρια έγγραφα που αποχαρακτήρισε η CIA προκειμένου να δοθούν στη δημοσιότητα. Στην πραγματικά τεράστια αυτή βάση δεδομένων περιλαμβάνονται αναλύσεις, γεγονότα και εκτιμήσεις από τη δεκαετία του 1940 έως και εκείνη του 1990. Σε κάποιες από αυτές οι εκτιμήσεις αποδείχθηκαν εκ των υστέρων σωστές, σε ορισμένες άλλες οι αναλυτές διαψεύσθηκαν από τα γεγονότα.
Ηδη από τη δεκαετία του ’50 οι Αμερικανοί φαίνεται να γνώριζαν πολύ καλά τις ευαισθησίες Ελλάδας και Τουρκίας, ενώ είχαν χαρτογραφήσει μέχρι τελευταίας μονάδας τα στρατιωτικά δεδομένα στην Κύπρο. Η πολύ καλή εικόνα που είχαν για την κατάσταση της Κύπρου τούς προσέφερε και τη δυνατότητα να προβλέψουν εκείνο που επιβεβαιώθηκε το 1974, ότι, δηλαδή, η Ελλάδα δεν θα μπορούσε να προβάλει πραγματική αντίσταση σε πιθανή τουρκική εισβολή παρά μόνο γενικεύοντας τη σύγκρουση στον Εβρο και στο Αιγαίο. Παραμονές των Ιουλιανών του ’65, δεν είχαν αντιληφθεί ούτε τον σχεδιασμό που υπήρχε ούτε την πιθανότητα πτώσης της κυβέρνησης Παπανδρέου. Σε έγγραφα της δεκαετίας του 1970, μετά τον «Αττίλα» του 1974 και την κρίση του «Χόρα» το 1976, αλλά και της δεκαετίας του 1980, έπειτα από την αναζωπύρωση στο Αιγαίο λόγω της εξόδου του μετονομασμένου σε «Σισμίκ» ωκεανογραφικού σκάφους, η CIA προχωράει σε εκτεταμένες αναλύσεις για την πιθανότητα που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ελληνοτουρκική σύγκρουση στο αρχιπέλαγος. Η κρίση του Ιανουαρίου 1996 στα Ιμια, η οποία απουσιάζει από τα δημοσιευμένα από τη CIA έγγραφα, είχε εν πολλοίς προβλεφθεί από τους Αμερικανούς. Ωστόσο, αυτή είναι μια διαφορετική ιστορία, για την οποία εξακολουθούν να υφίστανται πολλά ερωτήματα, που μένει ακόμη να απαντηθούν.