Ολέθριοι σπόροι διχασμού στην Ε.Ε.

Η διαχείριση της ελληνικής κρίσης ήταν τραγική από την αρχή· αυτός είναι και ο λόγος που σήμερα η Ελλάδα αδυνατεί να βγει από την παγίδα του χρέους, ενώ η Ευρωπαϊκή Ενωση κινδυνεύει με διάλυση. Ισως ακούγεται υπερβολή – το μεγαλύτερο πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό εγχείρημα της εποχής μας να υπονομεύεται από μια χώρα που αποτελεί ελάχιστο ποσοστό του πληθυσμού και της οικονομίας του. Αλλά τα λάθη των πρώτων μηνών –τα λάθη των κυβερνήσεων της Ελλάδας και της Γερμανίας, καθώς και η απουσία ευρωπαϊκών μηχανισμών– συνεχίζονται σήμερα, αναδεικνύοντας τις δομικές αδυναμίες της Ε.Ε. και το χάσμα μεταξύ χωρών-μελών. Το αποτέλεσμα το βιώνουμε με τις εντάσεις μεταξύ χωρών, με τον κατακερματισμό πολιτικών συστημάτων και με τον κίνδυνο διάλυσης να πλανάται πάνω από την Ευρώπη. Το «προπατορικό» λάθος, αυτό που προκάλεσε την ολέθρια εξέλιξη, ήταν ότι οι κυβερνήσεις των χωρών-μελών δεν ήσαν διατεθειμένες να δουν την Ε.Ε. ως το κοινό τους σπίτι, όπου, ενώ κάθε μέλος έχει τις ίδιες υποχρεώσεις και δικαιώματα, μαζί αποτελούν μια ενότητα που δίνει σε κάθε χώρα μεγαλύτερο κύρος και δύνα- μη απ’ ό,τι θα είχε μόνη. Ετσι, η Ελλάδα μπορούσε να δανείζεται στις αγορές με τον αέρα οικονομικής υπερδύναμης, έως τη στιγμή που δήλωσε αδυναμία να αντεπεξέλθει στις υποχρεώσεις της. Τότε, αντί να μαζευτούν οι χώρες της Ε.Ε. και να λύσουν με δικούς τους πόρους και κοινούς μηχανισμούς το πρόβλημα ενός μέλους, οι ταγοί της προτίμησαν να απομονώσουν την Ελλάδα, να την παρουσιάσουν ως παράδειγμα προς αποφυγήν, ως ικέτιδα της ελεημοσύνης της κάθε χώρας-μέλους. Αργότερα θεσπίστηκαν οι κανόνες και οι μηχανισμοί που επιτρέπουν την από κοινού διαχείριση τέτοιων προβλημάτων. Ο σπόρος του διχασμού, όμως, είχε ριζώσει. Η διαπόμπευση της Ελλάδας, η αδυναμία του πολιτικού της συστήματος να διαχειριστεί μια πολύ δύσκολη κατάσταση, η έκκληση στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για βοήθεια και η αίσθηση σε άλλες χώρες ότι οι φορολογούμενοι θα πλήρωναν τα χρέη των άσωτων Ελλήνων οδήγησαν σε έκρηξη εθνικισμού στην Ελλάδα, στη Γερμανία και αλλού. Η αδυναμία της Ε.Ε. ως συνόλου, η ολοένα πιο εμφανής ηγεμονία της Γερμανίας και η πρωτοφανής σκληρότητα στις δημόσιες δηλώσεις μεταξύ αξιωματούχων διαφόρων χωρών απελευθέρωσαν δυνάμεις εθνικισμού και μισαλλοδοξίας. Στην Ελλάδα είδαμε την πρώτη μεγάλη εκδήλωση δυσπιστίας προς το κατεστημένο της χώρας και της Ευρώπης. Τώρα βλέπουμε παρόμοιες δυναμικές σε όλη την Ευρώπη, από τη Βρετανία μέχρι την Ουγγαρία, καθώς και στις ΗΠΑ. Οποιο πρόβλημα και να αντιμετωπίζει μια χώρα, κάποιοι ρίχνουν την ευθύνη στην ελίτ με τις «ξένες» διασυνδέσεις, στη μετανάστευση, στο παγκόσμιο σύστημα διακυβέρνησης... Ετσι κερδίζουν επιρροή, ενίοτε και την εξουσία, εις βάρος της συνοχής. Σήμερα ορκίζεται πρόεδρος των ΗΠΑ ο Ντόναλντ Τραμπ και ήδη έχει προκαλέσει ρήγμα στη συμμαχία της χώρας του με την Ευρώπη. Σε μια στιγμή που, όπως λέει η Αγκελα Μέρκελ, η τύχη της Ευρώπης εξαρτάται από τις χώρες της, είναι ενδεικτικό της ασθένειας της Ε.Ε. που αντί να σπεύσουν όλοι να κλείσουν το μέτωπο της Ελλάδας, οι κυβερνήσεις της Ελλάδας και της Γερμανίας βρίσκονται σε στείρα αντιπαράθεση, αδυνατώντας να ξεπεράσουν τις εμμονές τους. Οι κίνδυνοι πολλαπλασιάζονται.