Η βολική εμμονή στο λάθος
Πώς πορεύεται η κοινωνία μιας χώρας, όταν σε δημοσκόπηση το 88% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι «τα πράγματα κινούνται προς τη λάθος κατεύθυνση» και το 86,5% απαντά ότι «δεν είναι ικανοποιημένο από τις επιδόσεις της κυβέρνησης μέχρι τώρα»;
Στη χθεσινή δημοσκόπηση του Πανεπιστημίου Μακεδονίας για τον ΣΚΑΪ, τα ενδιαφέροντα αποτελέσματα δεν είναι μόνο όσα απασχολούν τα κομματικά επιτελεία βοηθώντας τα να χαράξουν τις στρατηγικές και να αναμορφώσουν τους σχεδιασμούς τους· είναι και όσα αποτυπώνουν τάσεις και διαθέσεις των ψηφοφόρων. Οσα μπορούν να δώσουν πληροφορίες για τον τρόπο που σκέφτονται και αντιλαμβάνονται το περιβάλλον, την πολιτικο-οικονομική κατάσταση της χώρας.
Τη «λάθος κατεύθυνση» επισημαίνει το 88%, αλλά το 51% δεν πιστεύει ότι πρέπει να γίνουν εκλογές. Η, εκ πρώτης όψεως, αντίφαση επιδέχεται ποικίλες ερμηνείες, με επικρατέστερη ότι οι εναλλακτικές λύσεις δεν συνιστούν και την ασφαλέστερη επιλογή.
Επειτα από επτά χρόνια κρίσης, αντιλαμβανόμαστε με ευκολία το ψέμα, τον εμπαιγμό, τη διαπλοκή, και κάτι ακόμη: εξοικειωθήκαμε με το «λάθος». Το διακρίνουμε, το βιώνουμε, αλλά τι κι αν τα πράγματα «κινούνται προς τι λάθος κατεύθυνση»; Ούτως ή άλλως, ο δημόσιος βίος είναι ναρκοθετημένος από το μη σωστό. Από αυτό που δεν γίνεται είτε γιατί έχει κόστος είτε γιατί το προκαθορισμένο (ως λάθος) είναι και η αλάθητη τακτική για την επιβίωση του πολιτικού συστήματος. Τι κι αν, για παράδειγμα, η αργομισθία (βόλεμα ημετέρων) ή οι αθρόες προσλήψεις στο Δημόσιο είναι, αποδεδειγμένα και ορατά, ένα μεγάλο «λάθος» με καταστροφικές συνέπειες; Επαναλαμβάνεται με συνέπεια. Οχι, ίσως, αθόρυβα και συνενοχικά, όπως σε προηγούμενες εποχές, πάντως επαναλαμβάνεται. Οσο και να απορρυθμίζεται η χώρα από απανωτά λάθη διακυβέρνησης, τίποτα δεν αναπληρώνει τη θαλπωρή της ασφάλειας του λάθους.
Φαίνεται παράδοξο, σχεδόν άστοχο, σαν σκέψη. Ομως, αν το καλοσκεφτούμε, τίποτα δεν εκφράζει πιο σταθερά την αντίληψη για το «δημόσιο συμφέρον» από το λάθος που αναπαράγεται. Κάθε προσπάθεια διόρθωσης προσκρούει στην αδυναμία ολοκλήρωσής της.
Η πολιτική αντιπαράθεση στηρίζεται, ούτως ή άλλως, σε καταγγελτική λογική: η κυβέρνηση εναντίον της αντιπολίτευσης και αντίστροφα. Καθένας αιχμάλωτος της ατζέντας του αντιπάλου του. Πώς θα ήταν άραγε αν, για αλλαγή, αναγνώριζαν ο ένας στον άλλον ορθές αποφάσεις; Θα αποσυντονιζόταν η κοινωνία. Θα έχανε τις σταθερές της, την κανονικότητα των επιχειρημάτων, που περιμένει να ακούσει· για την ακρίβεια είναι, πλέον, απολύτως προβλέψιμα.
Κι αν το λάθος έχει δύναμη ενοποιητική; Είναι ολοφάνερο, ελάχιστες οι αποκλίσεις και οι διαφωνίες. Ενώ το σωστό έχει περισσότερες δυσκολίες και αποχρώσεις. Προϋποθέτει σχεδιασμό, τόλμη, καινοτομία, ανατροπή. Η συμμαχία του λάθους δεν συναντά, επί της ουσίας, αντιστάσεις. Είναι ισχυρή, ανθεκτική, διακομματική.
Η διόρθωση του λάθους, όσο κι αν εμφανίζεται ως διακαής πόθος και επιθυμία, θα προκαλούσε «πολιτισμική ανασφάλεια». Διότι το κόστος θα καταμεριζόταν έτσι, ώστε θα γινόταν αντιληπτό, από όλους. Το σωστό αποξενώνει, το λάθος μάς φέρνει πιο κοντά. Συσπειρώνει.
Ο εθισμός στο λάθος ροκανίζει –κι αυτός– τα θεμέλια της δημοκρατίας. Μόνο που, σε αυτήν την περίπτωση, ενώ σχεδόν κανείς δεν αμφιβάλλει (88%) έχει κουρνιάσει κάτω από τις διαχρονικές επιστρώσεις του και αφήνεται στον χρόνο και στην τύχη. Στη μοίρα που υποκαθιστά την πολιτική από την ηθική, καθιστώντας έτσι τον λαϊκισμό παντοδύναμο.
Το σωστό αποξενώνει, το λάθος μάς φέρνει πιο κοντά. Συσπειρώνει.