H δύσκολη σχέση Fed και Τραμπ
Η Τζάνετ Γέλεν, πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed), κατέστησε σαφές ότι, κατά την άποψή της, η αμερικανική οικονομία επανήλθε σε ορθή πορεία. Και αυτό, με τη σειρά του, διαμορφώνει το σκηνικό για μια δυνητική διένεξη με τη νέα κυβέρνηση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ τους επόμενους μήνες και τα επόμενα χρόνια. Το Κογκρέσο έχει αναθέσει στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα διττό έργο: την επιδίωξη της ανώτατης δυνατής απασχόλησης και τη διατήρηση της σταθερότητας των τιμών. Στην πρόσφατη ομιλία της στο Σαν Φρανσίσκο, η Τζάνετ Γέλεν με σαφήνεια επισήμανε ότι η χώρα δεν απέχει πολύ από το να εκπληρώσει τους στόχους αυτούς. «Σήμερα θα μπορούσαμε να πούμε ότι η οικονομία τείνει προς την ανώτατη δυνατή απασχόληση και ο πληθωρισμός προσεγγίζει τον στόχο μας», υπογράμμισε. Ο δείκτης της ανεργίας διαμορφώνεται στο 4,7%, όπερ σημαίνει ότι τείνει προς τα επίπεδα τα προ της ύφεσης του 2008. Και η πρόεδρος της Fed προσέθεσε: «Αν και ο πληθωρισμός για ένα διάστημα βρισκόταν κάτω από τον στόχο του 2%, βλέπουμε ότι έχει αρχίσει να ανέρχεται προς το 2% ήδη από πέρυσι». Μέχρι στιγμής, αυτή η δήλωση αποτελεί και το πιο ξεκάθαρο μήνυμα ότι η εποχή των τεράστιων προσπαθειών της κεντρικής τράπεζας να αποκαταστήσει την υγεία της οικονομίας φθάνει στο τέλος της. Πέρυσι και πρόπερσι τον Δεκέμβριο αύξησε τα επιτόκια και φαίνεται πολύ πιθανόν πως θα ακολουθήσουν και άλλες αυξήσεις το τρέχον έτος. Στις ομιλίες της η πρόεδρος της Fed έχει τονίσει ότι εκείνη και οι συνεργάτες της αναμένουν αύξηση των επιτοκίων μερικές φορές το 2017. Βέβαια, όπως συνήθως κάνουν οι διοικητές κεντρικών τραπεζών, έτσι και η Τζάνετ Γέλεν διευκρίνισε ότι το σχέδιο της αύξησης του κόστους δανεισμού συναρτάται με την επίδοση της αμερικανικής οικονομίας. Εάν, δηλαδή, ο πληθωρισμός αρχίζει να υποχωρεί και πάλι ή η βελτίωση στην απασχόληση αποδυναμωθεί, τότε πιθανώς η Ομοσπονδιακή Τράπεζα να μην προχωρήσει σε αυξήσεις επιτοκίων. Εντούτοις, αναφέρθηκε ξεκάθαρα στους κινδύνους μιας πολύ βραδείας μετακίνησης προς τα αποκαλούμενα ουδέτερα επιτόκια, τα οποία ούτε ενισχύουν ούτε ανακόπτουν την πορεία της οικονομίας. «Το να περιμένουμε πολύ, μέχρι να αρχίσουμε να κινούμαστε προς τα ουδέτερα επιτόκια, ενέχει τον κίνδυνο μιας δυσάρεστης έκπληξης, καθώς θα προχωρούμε», τόνισε. «Δηλαδή, είτε θα συναντήσουμε υψηλό πληθωρισμό είτε χρηματοπιστωτική αστάθεια είτε και τα δύο». Πάντως, εάν τα σχέδια ευοδωθούν, τότε υπάρχει σαφώς ο κίνδυνος οι στόχοι της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ να προσκρούσουν στους στόχους του κ. Τραμπ. Τόσο ο ίδιος όσο και οι σύμβουλοί του συχνά κάνουν λόγο για το ότι αποσκοπούν σε δυναμικότερη ανάπτυξη της οικονομίας των ΗΠΑ από εκείνην την οποία είχε παρουσιάσει τα τελευταία χρόνια – ενδεχομένως να στοχεύουν σε ρυθμό 3,5%-4%, αντί για τον χαμηλότερο του 2% από το 2009 και μετά. Σε έκθεση των συμβούλων του Ντόναλντ Τραμπ ανέφεραν ότι αυτή η χαμηλή ανάπτυξη αποτύπωνε δημογραφικούς παράγοντες και ότι διαμόρφωνε «νέα κανονικότητα», την οποία χαρακτήριζαν «ατελή» και «αχρείαστα ηττοπαθή». Η εν λόγω τοποθέτηση έρχεται σε αντίθεση με τα σχόλια Γέλεν και τους μακροπρόθεσμους στόχους της για ετήσια αύξηση 1,8% του ΑΕΠ – κάτι «ηττοπαθές» για το επιτελείο Τραμπ. Υπάρχουν οι εξής προοπτικές: η Fed αυξάνει τα επιτόκια, ώστε απασχόληση και πληθωρισμός να εναρμονιστούν με τις προβλέψεις της. Οσο αυξάνεται το ΑΕΠ, τόσο ταχύτερη θα είναι και η αύξηση των επιτοκίων. Πιθανώς την εξέλιξη αυτή να εκλάβουν ως υπερθέρμανση στο επιτελείο Τραμπ. Τι άλλο θα μπορούσε να συμβεί; Το να εμπλακεί ενεργά η κυβέρνηση στην τοποθέτηση στελεχών στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ ή να υπάρξουν δραστικές αντιδράσεις στο δολάριο. Η θητεία της Τζάνετ Γέλεν λήγει σε ένα χρόνο και ο νέος Αμερικανός πρόεδρος ίσως θα μπορούσε να επιλέξει νέο επικεφαλής της Fed, ο οποίος να διάκειται περισσότερο ευμενώς προς τις απόψεις του. Πάντως, θα μπορούσε και η κ. Γέλεν να παρατείνει τη θητεία της.
«Ατελή» και «αχρείαστα ηττοπαθή» χαρακτηρίζει το επιτελείο Τραμπ την οικονομική πολιτική που ακολουθούν μέχρι σήμερα οι ΗΠΑ.