Δεκαετία ’80, πέρα από τη νοσταλγία

Ενας ψύχραιμος παρατηρητής μπορεί να αναρωτηθεί: γιατί όλη αυτή η φασαρία με τη δεκαετία του ’80; Οι ουρές που σχηματίστηκαν από τους Αθηναίους οι οποίοι έσπευσαν μαζικά στην Τεχνόπολη το πρώτο Σαββατοκύριακο λειτουργίας της έκθεσης για τα ελληνικά 80s αναζωπυρώνουν τη συζήτηση. Κι αν θέλει κανείς να την απογυμνώσει από κάθε συναισθηματισμό θα μπορούσε να επισημάνει το αυτονόητο: τα ’80s, με την ισχυρή ποπ κουλτούρα, την εκρηκτική τους εκφραστικότητα, την πίστη στο αύριο ύστερα από δύο διαδοχικές πετρελαϊκές κρίσεις, διαθέτουν τη δική τους μυθολογία. Και καθώς η νεολαία και οι έφηβοι των ’80s, οι σαραντάρηδες και πενηντάρηδες του σήμερα, συνιστούν το πιο δυναμικό ηλικιακό τμήμα της κοινωνίας μας είναι φυσικό οι μηχανισμοί της νοσταλγίας να κάνουν καλά τη δουλειά τους και να δημιουργούν «ρεύμα». Αλλά είναι μόνο αυτό; Είναι ποτέ δυνατόν μια δεκαετία να γίνεται «φετίχ» από μόνη της; Ή επειδή έρχονται στα πράγματα οι ηλικίες που την έζησαν από τόσο κοντά και δεν έχουν πολλές επιλογές παρά να την εξιδανικεύσουν;

Γιατί δεν είχαμε (στην Ελλάδα, τουλάχιστον) μια ανάλογη έκθεση για τη δεκαετία του ’70; Γιατί στο Λονδίνο αυτήν την εποχή γίνεται το αδιαχώρητο στην τεράστια παραγωγή του Μουσείου Victoria & Albert για τη δεκαετία του ’60;

Από αυτήν την άποψη, θα είχε ενδιαφέρον να ρωτούσαμε έναν έναν τους ανθρώπους που περίμεναν την Κυριακή το απόγευμα υπομονετικά μέσα στο κρύο για να μπουν στο κοντέινερ όπου αναβιώνει ένα «τυπικό» διαμέρισμα της δεκαετίας του ’80. Τι περίμεναν να δουν; Ποια δική τους ανάγκη τούς οδηγούσε σαν υπνωτισμένους σε μια χρονοκάψουλα με σεμεδάκια, γουόκμαν και αφίσες από το περιοδικό «Ποπ και Ροκ» στο εφηβικό υπνοδωμάτιο;

Στην πραγματικότητα, το πιο ενδιαφέρον ερώτημα είναι: υπάρχει κάτι πέρα από τη νοσταλγία; Κάτι που μας κάνει να ξεχνάμε τον Ψυχρό Πόλεμο, τα καθεστώτα ανελευθερίας και καταπίεσης στην Ανατολική Ευρώπη, την έξαρση της επισιτιστικής κρίσης στην Αφρική;

Κατά τη γνώμη μου, υπάρχουν και είναι ισχυρότερα ακόμα και από τις πιο εύθραυστες γεωπολιτικές ισορροπίες της εποχής που τροφοδοτούσαν τα πιο ακραία σενάρια τρόμου εκείνων των ημερών. Πρώτον, η αίσθηση μιας αδιατάρακτης προόδου που έβαζε στο «παιχνίδι» της ευημερίας όλο και περισσότερους και έκανε τις κοινωνίες όλο και πιο συνεκτικές. Οσοι έχουμε την τάση να υποτιμάμε την παρουσία του ΠΑΣΟΚ στην πολιτική ζωή της χώρας ξεχνάμε πόσο πιο «ταξική» ήταν η ελληνική κοινωνία πριν από το 1981. Δεύτερον, αυτό που έχει ειπωθεί επανειλημμένως: ο Ψυχρός Πόλεμος εξασφάλιζε ένα μοναδικό πλαίσιο σταθερότητας, αδιανόητο για τις προπολεμικές γενιές αλλά και για σήμερα.

Ο κόσμος, λοιπόν, δεν νοσταλγεί «έτσι, για πλάκα». Κάτω από την επιφάνεια όπου κυριαρχούν όλα τα κλισέ και οι στιλιστικές υπερβολές των ’80s υπάρχει ένα αίτημα που φωνάζει: «Θέλουμε κάτι από εκείνον τον αραχνιασμένο, ακούνητο κόσμο πίσω». Ποιος να τους αδικήσει;