Οι παιδικοί εφιάλτες που ζωντάνεψαν
Το «Στρίψιμο της βίδας», στο θέατρο Ανεσις, μιλάει για ένα καταπιεστικό περιβάλλον που οδηγεί στην τρέλα
«Συμφωνώ – σχετικά με του Γκρίφιν το φάντασμα, ή ό,τι κι αν ήταν– πως η εμφάνισή του πρώτα στο αγοράκι σε μια τόσο τρυφερή ηλικία, προσθέτει μια ξεχωριστή χροιά. Αλλά, από ό,τι ξέρω δεν είναι η πρώτη φορά που αυτές οι χαριτωμένες εμφανίσεις μπλέκουν στα δίχτυα τους ένα παιδί. Αν το παιδί προσθέτει στην εντύπωση άλλο ένα στρίψιμο της βίδας, τι θα λέγατε για δύο παιδιά;». Ετσι ξεκινάει το μυθιστόρημα «Το στρίψιμο της βίδας» (εκδ. Ζαχαρόπουλος, μτφρ. Κοσμάς Πολίτης) του Χένρι Τζέιμς για να εισαγάγει τον αναγνώστη σε ένα ταξίδι κα- ταβύθισης στο σκοτάδι του ανθρώπινου μυαλού και στη μοναχική πορεία προς την τρέλα. Η φαινομενικά φυσιολογική 20χρονη γκουβερνάντα της Φλώρας και του Μάιλς στην επαρχία του Λονδίνου αρχίζει και δημιουργεί τη δική της πραγματικότητα, με αποτέλεσμα να οδηγηθεί στην καταστροφή. «Κάτω από τον μύθο υπάρχει το αιώνιο ερώτημα πώς μεγαλώνουμε τα παιδιά μας. Τι σημαίνει ένα ασφυκτικό, καταπιεστικό περιβάλλον για την ανατροφή ενός παιδιού και τι κατάλοιπα αφήνει στη ζωή του. Αυτή η κοπέλα μετουσιώνει τους παιδικούς της εφιάλτες σε οράματα και φθάνει σε ακραία σημεία, προκειμένου να προστατεύσει, όπως νομίζει, τα δύο παιδιά που βρίσκονται υπό την εποπτεία της», λέει στην «Κ» η ηθοποιός Θάλεια Ματίκα, που υποδύεται την κεντρική ηρωίδα στην ομώνυμη παράσταση στο θέατρο Ανεσις με τον Ιάσονα Παπαματθαίου, ο οποίος επωμίζεται τους υπόλοιπους ρόλους. Το έργο γράφτηκε στα τέλη του 19ου αιώνα, σε μια εποχή όπου οι επιθυμίες λογίζονταν ως «ανηθικότητα», ενώ, σύμφωνα με τον μύθο, η νεαρή γκουβερνάντα μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον σεξουαλικής και θρησκευτικής καταπίεσης προτού εμφανίσει τα πρώτα συμπτώματα των ψυχολογικών της προβλημάτων, στοιχείο που κάνει τη νουβέλα του Τζέιμς κάτι περισσότερο από μια ιστορία φαντασμάτων. «Ο συγγραφέας ασκεί εμμέσως έντονη κοινωνική κριτική για την εποχή του, αλλά αυτά τα ζητήματα είναι διαχρονικά. Μας απασχολούν και σήμερα όσο και πριν από δύο αιώνες. Σε ένα άλλο επίπεδο, ο συγγραφέας θίγει και το ζήτημα της διαφορετι- κότητας. Ο μικρός Μάιλς είναι ένα ιδιαίτερο παιδί, μάλλον δυσλεκτικό, που εξοστρακίζεται από το σχολείο του γι’ αυτό τον λόγο», σημειώνει η κ. Ματίκα.
Την παράσταση σκηνοθετεί ο Δημοσθένης Παπαδόπουλος, ο οποίος επιμελείται τη μουσική και τους φωτισμούς και επιπλέον έχει διασκευάσει το κλασικό έργο παρουσιάζοντας έναν «ελεύθερο συνειρμό» με διαφορετικό τέλος, όπως επισημαίνει η κ. Ματίκα. «Ο Δημοσθένης Παπαδόπουλος τοποθέτησε την ιστορία σε ένα περιβάλλον εφιαλτικό, ονειρικό, περισσότερο ψυχαναλυτικό. Υπάρχει μια ατμόσφαιρα θρίλερ με κινηματογραφικά στοιχεία και οπτικοακουστικά εφέ που ξεφεύγει από τις θεατρικές συμβάσεις», τονίζει.
Διαχρονικό έργο
Το κλασικό έργο του Χένρι Τζέιμς έχει γνωρίσει πολλές διασκευές και μεταφορές στο θέατρο και τον κινηματογράφο. «Οι Αθώοι» του Τζακ Κλέιτον με την Ντέμπορα Κερ στον κεντρικό ρόλο και «Ο επισκέπτης της νύχτας» του Μάικλ Ουίνερ με τον Μάρλον Μπράντο, που εξιστορεί τα γεγονότα πριν από την έλευση της γκουβερνάντας, είναι ορισμένες από τις πιο γνωστές, ενώ το 1954 ο συνθέτης Μπέντζαμιν Μπρίτεν μετέφερε το έργο στην όπερα. Γράφονται σήμερα διαχρονικά έργα; «Οχι και γι’ αυτό γυρνάμε πάντα στα κλασικά και τα αναπροσαρμόζουμε. Γράφονται ωραία έργα αλλά δεν είναι διαχρονικά. Μπορεί να είναι πρωτοπόρα σήμερα αλλά σε δέκα χρόνια έχουν ξεπεραστεί, ενώ τα κλασικά αριστουργήματα παραμένουν σύγχρονα», μας λέει η κ. Ματίκα.