Οι αγορές φοβούνται δημοσιονομικό εκτροχιασμό της Πορτογαλίας
Καθώς η Πορτογαλία έχει εγκαταλείψει τη δημοσιονομική πειθαρχία υπό τους Σοσιαλιστές και δεδομένου ότι το χρέος της είναι το τρίτο μεγαλύτερο στην Ευρωζώνη, αυξάνονται οι αποδόσεις των ομολόγων της και ενδέχεται να αντιμετωπίσει μείζον πρόβλημα το 2017. Αυτήν τη στιγμή οι αποδόσεις των πορτογαλικών δεκαετών ομολόγων βρίσκονται στο 4,1%, όταν οι αντίστοιχες της Ιρλανδίας είναι στο 1,2% και της Γερμανίας στο 0,5%. Οπως τόνισε προσφάτως ο Κλάους Ρέγκλινγκ, επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης (ESM), στις αγορές επικρατεί «νευρικότητα» σχετικά με τα επίπεδα χρέους της Πορτογαλίας, την ευρωστία του χρηματοπιστωτικού της κλάδου και την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας της.
Ενώ λειτούργησε υποδειγματικά στη διάρκεια του τριετούς προγράμματός της, σήμερα απομακρύνεται από τη δημοσιονομική πειθαρχία. Ο κυβερνητικός συνασπισμός του οποίου ηγείται το Σοσιαλιστικό Κόμμα του πρωθυπουργού Αντόνιο Κόστα έχει ανακαλέσει τις περικοπές δαπανών που είχε αποφασίσει η προηγούμενη κεντροδεξιά κυβέρνηση, τις μειώσεις μισθών και συντάξεων του δημόσιου τομέα. Ετσι, το υπουργείο Οικονομικών μόλις και μετά βίας περιόρισε το δημοσιονομικό έλλειμμα του 2016 στον στόχο του 2,5%, αλλά δεν έχει κατορθώσει να περιορίσει το δημόσιο χρέος της που φτάνει στα 232 δισ. ευρώ – είναι το μεγαλύτερο στην Ευρωζώνη μετά της Ελλάδας και της Ιταλίας. Οικονομικοί αναλυτές επισημαίνουν πως μοναδικός τρόπος για τη λύση αυτού του θεμελιώδους προβλήματος θα ήταν η διαγραφή χρέους, κάτι που, όπως επισημαίνει το Bloomberg, «δυστυχώς μπορεί να γίνει μόνον πάνω από το πτώμα της Γερμανίας».
Η συγκυρία είναι η χειρότερη δυνατή για την Πορτογαλία, καθώς κινδυνεύει να βρεθεί εκτός προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, κάτι που θα οδηγούσε αυτομάτως στα ύψη το κόστος του δανεισμού της. Ο λόγος είναι πως η ΕΚΤ έχει αγοράσει το 33% των πορτογαλικών κρατικών ομολόγων, που, βάσει των κανόνων του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης, είναι το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο αγορών χρέους μιας μεμονωμένης χώρας. Γι’ αυτό και από τον Δε- κέμβριο η τράπεζα έχει περιορίσει τις μηνιαίες αγορές πορτογαλικών ομολόγων στα 700 εκατ. ευρώ από 1,4 δισ. ευρώ και αναμένεται πως θα τις περιορίσει περαιτέρω στα 440 εκατ. ευρώ. Για την Πορτογαλία, όμως, η συμμετοχή στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης υπήρξε καθοριστική, καθώς ανέκοψε την άνοδο του κόστους δανεισμού της. Αυτήν τη στιγμή η χώρα τείνει να χάσει τη στήριξη του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης, ενώ το έχει μεγάλη ανάγκη.
Μια άλλη πιθανότητα που μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη συμμετοχή της στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης είναι η υποβάθμισή της από τον οίκο Fitch, που αναμένεται να αναθεωρήσει την πιστοληπτική της αξιολόγηση στις 3 Φεβρουαρίου. Ενδέχεται να την υποβαθμίσει από το επίπεδο του ΒΒ+, καθώς έχει εκφράσει προβληματισμό για τα δημόσια οικονομικά και το τραπεζικό σύστημα της χώρας. Και μόνον μια υποβάθμιση της προοπτικής της από σταθερή σε αρνητική θα αποτελεί σαφές μήνυμα ότι τα πράγματα κινούνται προς τη λάθος κατεύθυνση. Κάτι τέτοιο θα αναβάθμιζε αυτομάτως τη σημασία της μοναδικής καλύτερης βαθμολογίας που έχει λάβει από τον καναδικό οίκο πιστοληπτικής αξιολόγησης, τον DBRS. Ο εν λόγω οίκος είναι ο μοναδικός που έχει δώσει στο χρέος της Λισσαβώνας βαθμολογία ΒΒΒ, διασφαλίζοντάς της έτσι την πρόσβαση στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης.
Οι αποδόσεις των πορτογαλικών δεκαετών ομολόγων βρίσκονται στο 4,1%, ενώ της Ιρλανδίας είναι στο 1,2% και της Γερμανίας στο 0,5%.