Θα φάμε, θα πιούμε και νηστικοί θα κοιμηθούμε

επιχειρήσεις που ανοίγουν στην Ελλάδα εξακολουθούν να δραστηριοποιούνται στη μαζική εστίαση και διασκέδαση και όχι σε κλάδους όπως είναι η μεταποίηση ή η τεχνολογία. Οπως διαβάζουμε στην Οικονομική «Κ» (2/2), σύμφωνα με τη νέα μελέτη της Endeavor Greece για την ελληνική επιχειρηματικότητα, «έπειτα από 8 χρόνια ύφεσης στην Ελλάδα εξακολουθούν να ανοίγουν κατά κόρον καφετέριες, μπαρ και σουβλατζίδικα και να βάζουν “λουκέτο” εργοστάσια». Το 84% των νέων επιχειρήσεων (στοιχεία Ιανουαρίου - Νοεμβρίου 2016) έχει κατά βάση εγχώριο προσανατολισμό. Ελλειψη φαντασίας, ευκολία, αδράνεια, άμεση λύση, ευκαιριακή απασχόληση, αδιέξοδο, συνδυασμός ορισμένων εξ αυτών ή και κάτι ακόμη; Ο,τι αποκαλούμε, πάντως, «επενδύσεις» στην Ελλάδα –όρος που καλύπτει πολύ διαφορετικές δραστηριότητες– ακολουθεί ένα μοντέλο που μόνον η εξωστρέφεια δεν φαίνεται να το χαρακτηρίζει. Αντιθέτως, αναπαράγει μια κατάσταση οικεία και δοκιμασμένη. Τι βλέπουμε ολόγυρά μας; Καφετέριες, μπαρ, εστιατόρια. Αναζητάει κανείς κάτι πέρα από το προφανές; Ψάχνει εκείνο που προϋποθέτει, για παράδειγμα, ειδική τεχνογνωσία και η απόδοσή του δεν είναι άμεση; Ψάχνει να παράγει αγαθά εμπορεύσιμα και ανταγωνιστικά σε ένα παγκοσμιοποιημένο οικονομικό περιβάλλον; Θέλει πολλή προσπάθεια και γενιές ανθρώπων που δεν ανατράφηκαν με τη μεταπολιτευτική προσδοκία του γρήγορου, εύκολου και «εκ των ενόντων» κέρδους, το οποίο για χρόνια ήταν σχεδόν κανόνας. Παρά τις ανατροπές που έφερε και εξακολουθεί να φέρνει η κρίση, η νοοτροπία και η νοσταλγία δεν ξε- ριζώνονται. Εκλογικεύονται και συνεχίζουν, ίσως να εξασθενούν κάπως, παραμένουν όμως κυρίαρχες στις μελέτες και στις μετρήσεις. Επιπλέον, η εποχική απασχόληση και τα μικρομάγαζα που επιβιώνουν στα όρια της φτώχειας είναι το φυτώριο της δημαγωγίας και του διχασμού. Η καινοτομία παράγει εξωστρέφεια, σταδιοδρομίες ελπίδας και ρίσκου. Προφανώς και υπάρχουν επιχειρηματίες που καινοτομούν, τολμούν και αναζητούν κάτι παραπάνω. Κι αν η γραφειοκρατία και η φορολογία δεν συμμαχούσαν για να τους αναστείλουν, αν η προσπάθειά τους είχε σύμμαχο μια κυβέρνηση φιλική στις επενδύσεις, μπορεί και το τοπίο της ελληνικής επιχειρηματικότητας να μεταβαλλόταν με ταχύτερους ρυθμούς. Μοιάζει όμως και αυτό κολλημένο, αγκιστρωμένο σε ένα συρρικνωμένο και εσωστρεφές παρόν, όπως κι όλη η χώρα.