Ο Τουταγχαμών στον Ελληνικό Κόσμο
Το Ιδρυμα Μείζονος Ελληνισμού παρουσιάζει έκθεση με πιστά αντίγραφα για τον πιο διάσημο φαραώ
του διασημότερου φαραώ της Αιγύπτου, του βασιλιά Τουταγχαμών, που ανέβηκε στον θρόνο στα 9 του χρόνια και πέθανε μόλις 18 ετών, ξετυλίγει η έκθεση του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού στον Ελληνικό Κόσμο με τα ακριβή αντίγραφα των αντικειμένων που βρέθηκαν στον τάφο του από τον αρχαιολόγο Χάουαρντ Κάρτερ.
«Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι ονόμαζαν τους νεκρούς “δυτικούς”», λέει στην «Κ» η αρχαιολόγος - μουσειοπαιδαγωγός του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού Παναγιώτα Στελλάκη, καθώς μας δείχνει τις εντυπωσιακές σαρκοφάγους και τα περίτεχνα αντικείμενα που βρέθηκαν στον τάφο του Τουταγχαμών και παρουσιάζονται στη νέα έκθεση του ΙΜΕ.
Σύμφωνα με τα αρχαία έθιμα, οι νεκροπόλεις «κοιτούσαν» προς τη Δύση ακολουθώντας την πορεία του ήλιου μέχρι την αναγέννηση των νεκρών. Αυτό, άλλωστε, ήταν και το νόημα της ταρίχευσης, η οποία διατηρούσε ανέπαφο το σώμα με μια ειδική τεχνική που μεταφερόταν προφορικά και χάθηκε στο πέρασμα των αιώνων. «Από τα όργανα του σώματος, μόνον η καρδιά διατη- ρούνταν μέσα στη μούμια, καθώς οι Αιγύπτιοι πίστευαν ότι εκεί ήταν το κέντρο του ανθρώπου. Τα υπόλοιπα όργανα συντηρούνταν σε χωριστές σαρκοφάγους, ενώ το μόνο που “πετούσαν” ήταν ο εγκέφαλος, διότι τον θεωρούσαν άχρηστο», συμπληρώνει η ξεναγός μας, ενώ περνάμε δίπλα από τις εντυπωσιακές κλίνες ταρίχευσης που βρέθηκαν στον τάφο του Τουταγχαμών μαζί με την περίφημη νεκρική μάσκα του νεαρού βασιλιά. «Στη μάσκα διακρίνονται τα χαρακτηριστικά του φαραώ, που είναι κοντά στην πραγματική του εικόνα με μικρή εξιδανίκευση. Ο ρεαλισμός στις απεικονίσεις ήταν μία από τις μεταρρυθμίσεις του πατέρα του, Ακετανόν», σημειώνει η κ. Στελλάκη και βλέπουμε τα ιερογλυφικά ξόρκια που κοσμούν την πίσω πλευρά της μάσκας από το Βιβλίο των Νεκρών.
Ο Τουταγχαμών ανέβηκε στον θρόνο σε ηλικία εννέα ετών και πέθανε στα 18 του. Ο Βρετανός αρχαιολόγος Χάουαρντ Κάρτερ ανακάλυψε τον τάφο το 1922 έπειτα από πέντε χρόνια άκαρπων ανασκαφών στην Κοιλάδα των Βασιλέων της Αιγύπτου. Ο νεαρός βασιλιάς ήταν θαμμένος κάτω από τον τάφο του φαραώ Ραμσή ΣΤ΄ και μάλλον ήταν αυτός ο λόγος που διασώθηκε το μνημείο από τους τυμβωρύχους. Οπως διαβάζουμε στο χρονολόγιο της ανασκαφής, ο Κάρτερ κυριολεκτικά «τρύπωσε» σε ένα μι- κρό άνοιγμα μιας πόρτας κρατώντας ένα κερί και, όταν οι συνεργάτες του ρώτησαν αν μπορεί να διακρίνει κάτι, εκείνος έδωσε την περίφημη απάντηση: «Ναι, υπέροχα πράγματα».
Οι μούμιες του Τουταγχαμών και των παιδιών του, οι πολύτιμες ανθρωπόμορφες και κιβωτιόσχημες σαρκοφάγοι που περιείχαν το ταριχευμένο σώμα του, ο προστάτης θεός Ανουβις με τη μορφή τσακαλιού, η χρυσή του άμαξα, τα βασιλικά κρεβάτια και ο χρυσός θρόνος, τα πρωτοποριακά πτυσσόμενα έπιπλα, τα δεκάδες κοσμήματα, τα αγάλματαφύλακες του τάφου και τα εκατοντάδες «ουσάμπτι» του φαραώ, δηλαδή οι υπηρέτες του για τον άλλον κόσμο, είναι ορισμένα από τα «υπέροχα πράγματα» του Κάρτερ που παρουσιάζει ο Ελληνικός Κόσμος του ΙΜΕ σε ακριβή αντίγραφα φυσικού μεγέθους των αυθεντικών που βρίσκονται στο Μουσείο του Καΐρου και σε άλλα μουσεία του κόσμου.
Η έκθεση, που έχει εκπαιδευτικό χαρακτήρα, αρχίζει συμβολικά με τη Στήλη της Ροζέτας, το εργαλείο αποκρυπτογράφησης των ιερογλυφικών που άνοιξε τον δρόμο για την κατανόηση του αιγυπτιακού πολιτισμού προτού γνωρίσουμε τον πατέρα του νεαρού βασιλιά, τον Ακετανόν, ο οποίος έμεινε στην Ιστορία για τη θρησκευτική του μεταρρύθμιση και τη στροφή στον μονοθεϊσμό, που δημιούργησε πολλούς εχθρούς και εντάσεις στο βασίλειο της Αιγύπτου. Ο Τουταγχαμών ανήκει στη 18η δυναστεία των φαραώ που κυβέρνησαν πριν από περίπου 3.500 χρόνια και στα μυστήρια που τον συνοδεύουν συγκαταλέγονται η άγνωστη ταυτότητα της μητέρας του και η αιτία του θανάτου του, ενώ από τα λίγα που γνωρίζουμε είναι ότι επανέφερε την παλιά θρησκεία που ανέτρεψε ο πατέρας του. Η ειρωνεία είναι ότι, ενώ οι αρχαίοι Αιγύπτιοι προσπάθησαν να «διαγράψουν» την εν λόγω δυναστεία από την ιστορική αφήγηση εξαιτίας της θρησκευτικής αναταραχής, ο Τουταγχαμών είναι ο διασημότερος φαραώ χάρις στον Χάουαρντ Κάρτερ. Ο Βρετανός αρχαιολόγος εξαπέλυσε την «πραγματική» κατάρα του νεαρού φαραώ.
Η έκθεση στο ΙΜΕ παρουσιάζει τις εντυπωσιακές σαρκοφάγους και τα περίτεχνα αντικείμενα που βρέθηκαν στον τάφο του νεαρού φαραώ. Ο νεαρός βασιλιάς ήταν θαμμένος κάτω από τον τάφο του φαραώ Ραμσή ΣΤ΄ και μάλλον ήταν αυτός ο λόγος που διασώθηκε το μνημείο από τους τυμβωρύχους.