Η επαναδιαπραγμάτευση της ΝΑFΤΑ από τον Τραμπ θα την κάνει χειρότερη
στις υποτιθέμενες κακές εμπορικές συμφωνίες αποτελούσε κομβικό στοιχείο στην προεκλογική εκστρατεία του Ντόναλντ Τραμπ και από ό,τι φαίνεται και στην καθημερινότητά του ως προέδρου των ΗΠΑ. Οχι μόνο απέσυρε τη συμμετοχή των ΗΠΑ από τη Συνεργασία Χωρών του Ειρηνικού (ΤΤΡ), αλλά διαβεβαίωσε ότι προτίθεται για εκ νέου διαπραγμάτευση της Συμφωνίας Ελευθέρου Εμπορίου Βορείου Αμερικής (ΝΑFTA). Ωστόσο, δεν είναι ξεκάθαρο τι ακριβώς σχεδιάζει για την τελευταία. Πάντως, η NAFTA όντως θα μπορούσε να επιδεχθεί βελτιώσεις. Το πρόβλημα έγκειται στο ότι υπό το πρίσμα του Ντόναλντ Τραμπ ακόμα και να προσπαθήσει να την κάνει καλύτερη, αυτή θα καταλήξει χειρότερη. Ισως γι’ αυτό η προφανής ειλικρίνειά του είναι τόσο ενοχλητική.
Η συμφωνία των ΗΠΑ με το Μεξικό και τον Καναδά μετασχημάτισε και τις τρεις επιμέρους οικονομίες, διαμορφώνοντας μια έντονα ομογενοποιημένη και ανταγωνιστική οικονομική ζώνη. Είναι σαφές ότι συνολικά αυτή η συμφωνία συνέδραμε τους Αμερικανούς εργαζομένους και όχι μόνον επειδή η NAFTA και άλλες συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου κατέστησαν τα προϊόντα φθηνότερα και ενίσχυσαν τις αμερικανικές εξαγωγές. Ενα πιο αδιόρατο στοιχείο είναι εξίσου σημαντικό. Οταν μία αμερικανική επιχείρηση ωφελείται από τη NAFTA, μετακινώντας θέσεις εργασίας εκτός συνόρων, αυτές οι επενδύσεις, που κάνει, δημιουργούν ζήτηση για εργατικά χέρια εντός των ΗΠΑ. Αυτό το εκπληκτικό και μη κατανοητό όφελος δεν είναι μια θεωρητική προσέγγιση. Τα στοιχεία δείχνουν πως, κατά μέσον όρο, όταν οι αμερικανικές εταιρείες δημιουργούν 100 νέες θέσεις εργασίας στο Μεξικό, ταυτόχρονα δημιουργούν και σχεδόν 250 νέες θέσεις στην Αμερική. Τα τελευταία χρόνια, βέβαια, η απασχόληση στη μεταποίηση στις ΗΠΑ έχει περισταλεί. Εντούτοις, όπως το θέτει μια μελέτη σχετική με τη NAFTA, οι περισσότερες θέσεις εργασίας που έχουν απολεσθεί προέρχονται από βιομηχανίες χωρίς επενδύσεις στο εξωτερικό. Οταν οι αμερικανικές εταιρείες κατασκευάζουν τα εργοστάσιά τους στο εξωτερικό, όχι μόνο απασχολούν περισσότερους Αμερικανούς εργαζομένους, αλλά παράλληλα δαπανούν περισσότερα για έρευνα και ανάπτυξη εντός χώρας.
Ο αγώνας για επιτυχία σε μια διασυνδεδεμένη παγκόσμια οικονομία προξενεί ανατροπές. Ορισμένοι εργαζόμενοι στο πλαίσιο της διαδικασίας αυτής ζημιώνονται, ακόμα κι αν πολύ περισσότεροι συνάδελφοί τους κερδίζουν. Οπότε οι ΗΠΑ χρειάζονται ένα ισχυρότερο δίχτυ κοινωνικής ασφάλειας, χρειάζονται καλύτερα σχολεία, μεγαλύτερη υποστήριξη για την κινητικότητα και την κατάρτιση των εργαζομένων, επιδοτήσεις για θέσεις χαμηλά αμειβόμενες, καθώς και άλλα μέτρα. Θωρακίζοντας τις αμερικανικές εταιρείες έναντι του ανταγωνισμού, θεσπίζοντας δασμούς για τις εισαγωγές ή εμποδίζοντας τις επενδύσεις τους στο εξωτερικό με απειλές ή άλλου είδους παρεμβάσεις, θα τις κάνεις λιγότερο ανταγωνιστικές με αποτέλεσμα συνολικά οι Αμερικανοί να υποστούν βλάβη.
Μια γνήσια εμπορική πολιτική τύπου «η Αμερική πάνω από όλα» θα συνδύαζε τη βοήθεια προς τα θύματα των ανατροπών με προσπάθειες να ενισχύσει και όχι να περιορίσει τον διεθνή ανταγωνισμό και, παράλληλα, να καλυτερεύσει την αμερικανική ανταγωνιστικότητα. Τυχαίνει να υπάρχει ένα εξαίρετο προσχέδιο για να υλοποιηθεί κάτι τέτοιο και είναι η προαναφερθείσα ΤΡΡ, η οποία εμπεριέχει τόσο το Μεξικό όσο και τον Καναδά και η οποία θα είχε ενδυναμώσει, μεταξύ πολλών άλλων, τις προδιαγραφές στις εργασιακές συνθήκες και στην προστασία του περιβάλλοντος. Αλλά οι Δημοκρατικοί του Κογκρέσου το αποκήρυξαν και ο Ντόναλντ Τραμπ, αμέσως μόλις ανέλαβε την προεδρία, του έδωσε τη χαριστική βολή. Παρά ταύτα, ό,τι καλύτερο μπορούμε να ελπίσουμε για την εκ νέου διαπραγμάτευση της NAFTA έχει να κάνει με το ότι κάποιες από τις ιδέες που πρεσβεύει η ΤΡΡ μπορούν να ανανεωθούν και να αναδιατυπωθούν διαφορετικά: όπως το να αποσυρθεί το σύστημα επίλυσης διαφορών μεταξύ επενδυτών και κυβερνήσεων ή να τεθούν αυστηρότεροι κανόνες για την προέλευση των αγαθών.
Ενώ δεν είναι ξεκάθαρο τι ακριβώς σχεδιάζει, η συμφωνία αυτή όντως θα μπορούσε να επιδεχθεί βελτιώσεις.