Οι τέσσερις ζωές του Πολ Οστερ
Οκτακόσιες εξήντα έξι (866) σελίδες. Τόση είναι η έκταση του νέου μυθιστορήματος του Πολ Οστερ με τίτλο «4 3 2 1» που αυτές τις μέρες κυκλοφορεί στην Αμερική. Είναι το πρώτο του μυθιστόρημα έπειτα από επτά χρόνια και το εκτενέστερο βιβλίο του μέχρι σήμερα.
Αυτές οι 866 σελίδες, όπως καταλαβαίνετε, στα ελληνικά θα γίνουν χίλιες ή και λίγο περισσότερες. Και η ελληνική έκδοση βρίσκεται σε εξέλιξη από το Μεταίχμιο, που ως γνωστόν έχει πάρει τα δικαιώματα για όλα τα βιβλία του Οστερ, σε μετάφραση της συγγραφέως (και φανατικής οστερικής) Μαρίας Ξυλούρη.
Ο όγκος δεν είναι η μοναδική ιδιαιτερότητα του νέου βιβλίου. Ο στεγνός, αριθμητικός τίτλος του «4 3 2 1» ξεχωρίζει για την κρυπτική του διάθεση και έχει και μια νύξη αντίστροφης μέτρησης: για τη ζωή ενός ανθρώπου ή για μια εκτόξευση ψηλά, στο διάστημα, στον ουρανό; Από αυτά που διαβάζουμε στις πρώτες συνεντεύξεις του συγγραφέα και σε κριτικές για το βιβλίο, γίνεται φανερό τι υποδηλώνει ο τίτλος: τη ζωή ενός ανθρώπου σε τέσσερις εκδοχές, σαν τέσσερις παράλληλους κόσμους που «τρέχουν» ταυτόχρονα. Ο δε κεντρικός χαρακτήρας, όπως και η οικογένειά του, θυμίζουν έντονα πραγματικά δεδομένα από τη ζωή του ίδιου του Οστερ.
Στην (μάλλον αρνητική) κριτική της στο The New Yorker, η Λόρα Μίλερ γράφει πως ένας από τους τέσσερις εαυτούς του κεντρικού χαρακτήρα σκοτώνεται από κεραυνό. Πρόκειται για ένα γεγονός που παραλίγο να συμβεί στον ίδιο τον Οστερ όταν ήταν μικρός: ένα αγόρι μπροστά ακριβώς από εκείνον χτυπήθηκε από κεραυνό κι έμεινε στον τόπο. Το στοιχείο της σύμπτωσης παίζει έκτοτε κομβικό ρόλο στην οστερική μυθοπλασία και στο «43 2 1», ο Οστερ μοιάζει να αναρωτιέται πώς θα ήταν αν βρισκόταν ένα βήμα πιο μπροστά κι αν σε ένα άλλο, παράλληλο, σύμπαν το αγόρι που χτυπήθηκε από την καταιγίδα ήταν ο ίδιος.
Ή, αλλιώς, πώς τα σενάρια που όλοι κάνουμε για τη διαφορετική τροπή που θα μπορούσε να πάρει η ζωή μας γίνονται αναπόσπαστα κομμάτια του αληθινού μας βίου. Οπως τα κλαδιά στον κορμό ενός δέντρου ή οι παραπόταμοι ενός μεγάλου ποταμιού. Ενίοτε αυτοί οι φανταστικοί βίοι μοιάζουν πιο πραγματικοί από αυτό που όντως ζούμε και το βιβλίο μοιάζει με απολογισμό ζωής όπου οι φανταστικές εκδοχές της βαραίνουν ισότιμα με την αληθινή. Σημειωτέον, φέτος ο Πολ Οστερ κλείνει τα εβδομήντα και, όπως δήλωσε σε πρόσφατη συνέντευξή του, «αν είναι να με θυμούνται για κάποιο βιβλίο μου, θα είναι για το “4 3 2 1”».