Σε δίνη εσωτερικού μετώπου ο Τραμπ
Βαθύτατος διχασμός στην κοινωνία και στον κρατικό μηχανισμό από τα πρώτα, ακραία μέτρα εναντίον προσφύγων και μουσουλμάνων
Διαδηλώσεις χωρίς προηγούμενο στις ΗΠΑ από την εποχή του πολέμου του Βιετνάμ, ανταρσία πλήθους διπλωματών και δικαστών, αλλά και ρήγματα στο εσωτερικό των Ρεπουμπλικανών, πυροδότησε το επίμαχο αντιμεταναστευτικό διάταγμα του προέδρου Τραμπ. Στη φωτογραφία, στιγμιότυπο από κινητοποίηση διαμαρτυρίας των «Ενωμένων Μεταναστών Αμερικής», στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης.
Ουδείς προσδοκούσε ότι ο Ντόναλντ Τραμπ θα ήταν ένας «κανονικός» πρόεδρος. Αλλωστε, με την ομιλία του στην τελετή της ορκωμοσίας διεμήνυσε προς όλες τις κατευθύνσεις ότι πηγαίνει στον Λευκό Οίκο όχι ως διαχειριστής, αλλά ως ανατροπέας. Παρ’ όλα αυτά, δύσκολα θα μπορούσε να φανταστεί κανείς το μέγεθος της αναστάτωσης που θα προκαλούσε, στη χώρα του και διεθνώς, από το πρώτο κιόλας δεκαπενθήμερο της προεδρίας του.
Διαδηλώσεις που δεν έχουν προηγούμενο από την εποχή του πολέμου του Βιετνάμ, ανταρσία ολόκληρων τμημάτων του κρατικού μηχανισμού, κραυγές και ψίθυροι εναντίον του Τραμπ μέσα από το ίδιο το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, απομόνωση της Ουάσιγκτον από παραδοσιακούς συμμάχους της: η «τέλεια καταιγίδα» φαίνεται να ωριμάζει, προμηνύοντας μια επεισοδιακή και εντελώς απρόβλεπτη προεδρία.
Ρόλο πυροκροτητή έπαιξε το προεδρικό διάταγμα της 25ης Φεβρουαρίου για προσωρινή απαγόρευση εισόδου προσφύγων και πολιτών από επτά μουσουλμανικές χώρες στις ΗΠΑ. Προοδευτικοί πολίτες και μειονότητες βγήκαν στους δρόμους, βλέποντας σ’ αυτή την απόφαση άλλη μία επιτομή ξενοφοβικής, αυταρχικής νοοτροπίας (είχαν προηγηθεί η ρήξη με το Μεξικό για το θέμα του μεθοριακού τείχους και οι δηλώσει Τραμπ περί βασανιστηρίων).
Ποιοι αποτελούν την ομάδα των έμπιστων και συχνά ακραίων συνεργατών του νέου Αμερικανού προέδρου.
Στους διαδρόμους
Δυνητικά σοβαρότερες για τον νέο πρόεδρο ήταν οι αντιδράσεις στους διαδρόμους της εξουσίας. Πέρα από την ανταρσία και την αποπομπή της διορισμένης από τον Μπαράκ Ομπάμα υπηρεσιακής υπουργού Δικαιοσύνης, Σάλι Γέιτς, περίπου 1.000 διπλωμάτες του Στέιτ Ντιπάρτμεντ υπέγραψαν κείμενο καταγγελίας του επίμαχου διατάγματος, που εκθέτει τις ΗΠΑ διεθνώς, χωρίς να προσφέρει τίποτα το χειροπιαστό στην εθνική ασφάλεια. Από τους 19 αεροπειρατές της 11ης Σεπτεμβρίου, 15 προέρχονταν από τη Σαουδική Αραβία, δύο από τα Εμιράτα, ένας από τον Λίβανο και ένας από την Αίγυπτο – χώρες που δεν περιλαμβάνονται στη μαύρη λίστα του Τραμπ (Συρία, Ιράκ, Ιράν, Λιβύη, Υεμένη, Σουδάν, Σομαλία). Τέσσερις πολιτείες προσέφυγαν στη Δικαιοσύνη και αρκετοί ομοσπονδιακοί δικαστές «πάγωσαν» τις απελάσεις ξένων υπηκόων.
Εν ολίγοις, ο Ντόναλντ Τραμπ κατάφερε πολύ γρήγορα να διχάσει όχι μόνο το κοινωνικό σώμα, αλλά και τον κρατικό μηχανισμό, δημιουργώντας σκηνικό προϊούσας συνταγματικής κρίσης. Απέναντί του βρέθηκαν και οι διοικήσεις πολυεθνικών (Apple, Google, Twitter, Ford, Coca-Cola κ.ά.), ανήσυχες όχι μόνο –και ίσως όχι τόσο– για τον αντιμεταναστευτικό του οίστρο, όσο για την επαγγελθείσα στροφή προς τον προστατευτισμό. Τόσο ισχυρές αν- τιδράσεις δεν θα μπορούσαν παρά να έχουν αντανάκλαση και στο ίδιο το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, με 20 γερουσιαστές και βουλευτές να διαφοροποιούνται ανοιχτά από τον πρόεδρό τους.
Πέρα από την ουσία του προεδρικού διατάγματος, εκείνο που ερέθισε πολλούς ήταν η αίσθηση ότι ο Τραμπ εννοεί να κυβερνήσει στηριγμένος σε μια προεδρική καμαρίλα έμπιστων και συχνά ακραίων συνεργατών, περιθωριοποιώντας το Κογκρέσο, ακόμη και την ίδια την κυβέρνησή του. Οι New York Times έγραψαν ότι ο υπουργός Εσωτερικής Ασφάλειας, Τζον Κέλι, έλαβε γνώση για το επίμαχο διάταγμα εν πτήσει, από τηλεφώνημα συνεργάτη του, ο οποίος πληροφορήθηκε τα καθέκαστα από την τηλεόραση.
Εμπνευστής του διατάγματος λέγεται ότι ήταν ο βασικός πολιτικός σύμβουλος του προέδρου και ιδεολογικός γκουρού της «συντηρητικής επανάστασης», Στιβ Μπάνον. Ο Τραμπ χάρισε στον ακροδεξιών απόψεων Μπάνον μόνιμη θέση στο Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας, στο οποίο θα παρευρίσκονται μόνο κατά περίπτωση ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ και ο γενικός διευθυντής της αντικατασκοπείας, κάτι που προκάλεσε οργή στο Πεντάγωνο και στο Λάνγκλεϊ και ρίγη ανησυχίας στο εξωτερικό. Πέραν του Μπάνον, στην καμαρίλα Τραμπ περιλαμβάνεται ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου, Μάικλ Φλιν, ο οποίος προκάλεσε με οιονεί τελεσίγραφο το Ιράν προτού καλά καλά ορκιστεί ο νέος υπουργός Εξωτερικών, Μαξ Τίλερσον. Στις διεθνείς οικονομικές σχέσεις τον πρώτο λόγο έχει ο Πίτερ Ναβάρο, που προκάλεσε την Κίνα και τη Γερμανία με σειρά εμπρηστικών δηλώσεων.
Η επιλογή
Οχι ότι ο Τραμπ δεν καταβάλλει πυρετώδεις προσπάθειες να διευρύνει τα πολιτικά και κοινωνικά του ερείσματα. Αφού επέλεξε εκπροσώπους του ρεπουμπλικανικού κατεστημένου για θέσεις-κλειδιά (τον Πενς για την αντιπροεδρία, τον Μάτις για το Πεντάγωνο, τον Τίλερσον για το Στέιτ Ντιπάρτμεντ), προτίμησε τον αναγνωρισμένου κύρους, συντηρητικό δικαστή Νιλ Γκόρσιτς για το Ανώτατο Δικαστήριο, συσπειρώνοντας το σύνολο των γερουσιαστών και των βουλευτών του. Το κυριότερο, ο Τραμπ εννοεί «να περάσει πάνω από τα κεφάλια» των Ρεπουμπλικανών πολιτικών, οικοδομώντας απευθείας συμμαχίες με την αφρόκρεμα των επιχειρηματικών ελίτ, τη νοοτροπία των οποίων γνωρίζει άριστα, επιχειρηματίας ων και ο ίδιος.
Για τον σκοπό αυτό προσφεύγει στη δοκιμασμένη πρακτική του μαστίγιου και του καρότου, όπως έγινε φανερό στις απανωτές συσκέψεις του με ηγετικά στελέχη της αυτοκινητοβιομηχανίας, της φαρμακοβιομηχανίας και της πληροφορικής. Από τη μια πλευρά, απειλεί να επιβάλει οδυνηρή φορολογία σε όσους εισάγουν προϊόντα τους από χώρες χαμηλού κόστους εργασίας. Από την άλλη, υπόσχεται επιδότηση των εξαγωγών, γενναία μείωση φόρων για όσους επενδύουν στις ΗΠΑ, απορρύθ- μιση των αγορών, αποδυνάμωση των συνδικάτων και αποδόμηση της μεταρρύθμισης Ομπάμα στο σύστημα υγείας. Αλλωστε, ο άνθρωπος που προεκλογικά βυσσοδομούσε εναντίον της Γουόλ Στριτ, έφτιαξε μια κυβέρνηση δισεκατομμυριούχων, με πρωτεύοντα τον ρόλο της Goldman Sachs, σημαίνον στέλεχος της οποίας υπήρξε και ο κατά τα άλλα λάβρος εναντίον των «κοσμοπολίτικων ελίτ» Στιβ Μπάνον!
Αντιπερισπασμός
Αναλυτές υποστηρίζουν ότι το αντιμεταναστευτικό διάταγμα του Τραμπ ήταν κίνηση αντιπερισπασμού στην ξεκάθαρη, αν και αναμενόμενη, προδοσία της λαϊκίστικης προεκλογικής ρητορικής του. Ο αντιπερισπασμός φαίνεται προσωρινά να αποδίδει, αν κρίνουμε από δημοσκόπηση του Reuters, σύμφωνα με την οποία το 49% των Αμερικανών συμφωνεί με το προεδρικό διάταγμα έναντι 41% που το απορρίπτει.
Γεγονός είναι ότι το κατεστημένο του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος εισπράττει, μέσω του Τραμπ, τη Νέμεση που το ίδιο προκάλεσε. Η πεισματική άρνηση οποιασδήποτε, έστω χλιαρής, προοδευτικής μεταρρύθμισης επί Ομπάμα, η ξενοφοβία, ο εθνικισμός και η πλειοδοσία στις «χριστιανικές αξίες» είχαν κερδίσει από καιρό μεγάλο μέρος των Ρεπουμπλικανών. Ποιος μπορεί να ξεχάσει ότι ο Τζον Μακέιν, σήμερα ο πιο λάβρος εσωκομματικός αντίπαλος του Τραμπ, είχε επιλέξει για υποψήφια αντιπρόεδρο το 2008, όταν διεκδικούσε την προεδρία, τη διαβόητη Σάρα Πέιλιν, εκλεκτή του ακραίου Tea Party; Μόνο που τις αμαρτίες του ρεπουμπλικανικού κατεστημένου δεν θα τις πληρώσει μόνο το κόμμα τους ή έστω η χώρα τους, αλλά ο πλανήτης όλος.
• Σημειώνεται εμφατικά ότι χθες δικαστής στο Σιάτλ αποφάσισε να επιβάλει προσωρινή απαγόρευση του αντιμεταναστευτικού διατάγματος Τραμπ όσον αφορά στους ταξιδιώτες από επτά μουσουλμανικά κράτη. Ο ομοσπονδιακός δικαστής Τζέιμς Ρόμπερτ αποφάσισε κατά των ισχυρισμών των δικηγόρων της κυβέρνησης, ότι οι δικαστές δεν είχαν τη δυνατότητα ή τη θέση να αμφισβητήσουν το σχετικό διάταγμα του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ.