Η δημόσια συζήτηση για τη στάση του Ντε Γκωλ, τότε και τώρα
Οι επικριτές του Ντε Γκωλ εκείνη την εποχή – όπως ο Jean Monnet και ο Paul-Henri Spaak, πατέρες της ευρωπαϊκής ενοποίησης– τον κατηγόρησαν ότι διακινδύνευε συνολικά τη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης: επικέντρωσαν την κριτική τους όχι μόνον στην αναταραχή που προκάλεσε ο στρατηγός στο ΝΑΤΟ και την ΕΟΚ, αλλά επίσης στις έμμεσες επιθέσεις του στη Συνθήκη της Ρώμης και στην απόφασή του το 1963 να ασκήσει βέτο εναντίον της βρετανικής ένταξης στην Κοινότητα.
Ο Ντε Γκωλ περιγράφηκε ως ένας επικίνδυνος επαναστάτης, που επιπρόσθετα αποκήρυσσε το σύστημα του Bretton Woods, την αμερικανική ανάμειξη στο Βιετνάμ, ενώ αναγνώρισε και τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας. Πάντως, αυτή η άποψη έχει σήμερα αναθεωρηθεί από τους «νομιμόφρονες», όπως ο ιστορικός Maurice Vaïsse. Αυτός τόνισε ότι ο στρατηγός ήταν ένας σκληρός ρεαλιστής που διέσωσε την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση με τα προγράμματα οικονομικού εκσυγχρονισμού της χώρας του, που της επέτρεψαν να εφαρμόσει τη Συνθήκη της Ρώμης· ακόμη και οι αποφάσεις του να απορρίψει τη βρετανική πρόταση για μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου στις αρχές του 1959 και να θέσει βέτο στη βρετανική αίτηση ένταξης στην Κοινότητα θεωρήθηκαν «σκληρές αλλά έντιμες».
Η πλούσια ρητορεία του Ντε Γκωλ έχει γίνει αντικείμενο εκτενών μελετών από ερευνητές που προσπαθούν να ερμηνεύσουν την εξωτερική του πολιτική. Πάντως, ακόμη δεν έχουμε τη δική του φωνή: οι ιστορικοί προσπαθούν να προσεγγίσουν τα εσώτερα κίνητρά του, αλλά τα προσωπικά του έγγραφα δεν έχουν ακόμη δοθεί στη δημοσιότητα, κάτι που τείνει να μεγιστοποιήσει τις διαμάχες και τις αντικρουόμενες ερμηνείες.
Η ασάφεια εντάθηκε από την τάση του στρατηγού να δημιουργεί σύγχυση στους συνεργάτες του με δραματικές και επιδεικτικές πρωτοβουλίες.
Τελικά, και τα δύο επεισόδια του 1966, στο ΝΑΤΟ και στην ΕΟΚ, παραμένουν κλασικά παραδείγματα της γκωλικής διπλωματίας που αναλάμβανε πρωτοβουλίες με τεράστια συμβολική απήχηση, αλλά λίγα άλλαζε στο πρακτικό επίπεδο. Οι δύο κρίσεις στην πράξη αντικατόπτριζαν τις εξελισσόμενες διε- θνείς δυναμικές της δεκαετίας του 1960. Η ύφεση –δηλαδή η χαλάρωση του διπολισμού– έκανε τον Ψυχρό Πόλεμο λιγότερο απειλητικό, και έτσι προσέφερε ευκαιρίες σε ηγέτες όπως ο Γάλλος πρόεδρος που ήθελαν να δοκιμάσουν τα όρια του συστήματος, με τρόπους που θα ήταν φανερά αδύνατοι κατά τον πρώιμο Ψυχρό Πόλεμο.
Το όραμα του Ντε Γκωλ να ανακτήσει το κύρος και την ισχύ της Γαλλίας ήταν συνδεδεμένο με τη διάθεσή του να απαλλάξει το διεθνές σύστημα από τη μανιχαϊστική ψυχροπολεμική λογική. Πρωτίστως, οι στόχοι αυτοί απέρρεαν από έναν συνδυασμό της ιστορικής ανάλυσης και της πολιτικής φιλοδοξίας του.