Ταυτότητες σε μεταίχμιο
Ωκαι σε τούτο το έσχατο σκαλί στου κακού τη σκάλα, οι φύλακες της παιδείας να εισηγούνται τρόπους ανωμαλοποιήσεως του μέλλοντος της πατρίδος μας», έγραψε σε επιστολή του προς τον υπουργό Παιδείας Κώστα Γαβρόγλου ο μητροπολίτης Φλωρίνης Θεόκλητος. «Εσχατο σκαλί» είναι, κατά τον μητροπολίτη, η εγκύκλιος που εξέδωσε το υπουργείο για την οργάνωση σε κάθε Γυμνάσιο θεματικής εβδομάδας «ώστε οι έφηβοι να ενημερωθούν για θέματα διατροφής, ποιότητας ζωής, πρόληψης των εξαρτήσεων και για τις έμφυλες ταυτότητες με στόχο την αντιμετώπιση της ομοφοβίας/τρανσφοβίας». Εννοείται ότι δεν είναι η «διατροφή» που αποδείχτηκε εξαιρετικά δύσπεπτη για τον Φλωρίνης Θεόκλητο. Συνοδοιπόρος του και ο Πειραιώς Σεραφείμ, ενώ ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος εμμέσως πλην σαφώς δήλωσε ότι «ήρθε η ώρα να διερωτηθούμε τι πατρίδα και τι οικογένεια θέλουμε».
Το Συμβούλιο της Ευρώπης, στις συστάσεις του για την αντιμετώπιση των διακρίσεων με βάση τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου και την πρόσφατη Στρατηγική για τα Δικαιώματα των Παιδιών 2016-2021, επισημαίνει τη σημασία της ενδυνάμωσης του ρόλου της εκπαίδευσης στην πρόληψη του ομοφοβικού και τρανσφοβικού εκφοβισμού στα σχολεία. Σύμφωνα με διεθνείς μελέτες τα σχολεία συμπεριλαμβάνονται στους πιο ομοφοβικούς κοινωνικούς χώρους.
«Οσον αφορά τη φύση και την έκταση του ομοφοβικού και τρανσφοβικού εκφοβισμού στα εκπαιδευτικά ιδρύματα, αυτή μπορεί να πάρει πολλές μορφές, όπως: πειράγματα, δημόσια γελοιοποίηση, διάδοση φημών, ταπείνωση, σπρωξίματα και χτυπήματα, κλοπές ή καταστροφές αντικειμένων, κοινωνική απομόνωση, ηλεκτρονικό εκφοβισμό κ.ά. Μαθητές/τριες που υφίστανται ομοφοβικό εκφοβισμό στο σχολείο έχουν περισσότερες πιθανότητες να βλάψουν τον εαυτό τους, να αποπειραθούν να αυτοκτονήσουν, να κάνουν χρήση αλκοόλ και ουσιών», τονίζει η Δήμητρα Κογκίδου, καθηγήτρια του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης στο ΑΠΘ (από τον ιστότοπο rainbowschool.gr).
Από την περασμένη εβδομάδα προβάλλεται στις αίθουσες η ταινία «Moonlight» του Μπάρι Τζένκινς (υποψήφια για οκτώ Οσκαρ). Σε ένα γκέτο μαύρων στο Μαϊάμι, κέντρο διακίνησης ναρκωτικών, μεγαλώνει ένα μικρό αγόρι, με την εξαρτημένη μητέρα του. Νιώθει έλξη για τα αγόρια, οι επιθυμίες του, όμως, είναι συγκεχυμένες: το περιβάλλον επιθετικό και βίαιο, το ίδιο θύμα σχολικού εκφοβισμού. Ενα παιδί παραμελημένο και εξαιρετικά σιωπηλό, μεγαλώνει προσπαθώντας να κατανοήσει τον εαυτό του και τον κόσμο. Η ταινία αντιστέκεται στις κατηγοριοποιήσεις. Είναι σαν ένα σκοτεινό ποίημα γραμμένο στο φως, ένα ποίημα - κοινωνικό ντοκουμέντο, σκληρή ματιά στην αμερικανική πραγματικότητα, με ζωντανά πρόσωπα, καθόλου λειασμένα ή μυθοπλαστικά σκιαγραφημένα. «Οταν το φεγγαρόφωτο πέφτει πάνω στο μαύρο δέρμα, το κάνει να φαίνεται μπλε», λέει ο Μπάρι Τζένκινς, διασκευάζοντας το θεατρικό έργο του Ταρέλ Αλβιν ΜακΚρέινι. Πράγματι, στο «Moonlight» τίποτα δεν είναι αυτό που φαίνεται. Η ευκολία με την οποία αποδίδονται οι ταυτότητες αναθεωρείται. Η ταινία δεν περιγράφει ένα αγόρι σε αναζήτηση ταυτότητας αλλά έναν άνθρωπο που διεκδικεί το δικαίωμά του να μην οριστεί.
Η κοινωνία, η λογοτεχνία, ο κινηματογράφος, το θέατρο, οι τέχνες, η καθημερινότητα μαρτυρούν και αποτυπώνουν τη διαρκή διαφυγή από την κατηγοριοποίηση, από την αμετάβλητη, αποδεκτή ταυτότητα, σε περιοχές ρευστές, συγκεχυμένες, απροσδιόριστες. Γυναίκες – macho και άνδρες εξαιρετικά εύθραυστοι, οικογένειες με γονείς του ίδιου φύλου, πολλές εκδοχές οικογένειας και σχέσεων. Το άλλοτε περιθωριακό και αμήχανο είναι πια mainstream (και με το σύμφωνο συμβίωσης) νομικά κατοχυρωμένο. Μια πολιτισμική ανατροπή, στην ανθρώπινη κλίμακα και συμπεριφορά, που είναι σε μη αναστρέψιμη πορεία.
Στο «έσχατο σκαλί» συνωστίζονται οι αρνητές της πραγματικότητας, συνωμοσιολόγοι, άνθρωποι αδύναμοι να αντιληφθούν και να κατανοήσουν από ιδεοληψία ή από ιδιοτέλεια.
Ο άνθρωπος που διεκδικεί το δικαίωμά του να μην οριστεί.