Μεταρρυθμίσεις και ΔΝΤ
Οι τεχνοκράτες του ΔΝΤ δεν θα επαναλάβουν τα λάθη του παρελθόντος. Το έκαναν το 2010 υπό την πίεση Ευρωπαίων και Αμερικανών, αλλά δεν θα το ξανακάνουν. Αν το χρέος δεν είναι βιώσιμο, και σωστά θεωρούν πως δεν είναι, δεν θα κάνουν άλλες παραχωρήσεις. Δεν θα υπερβούν θεσμικά όρια, δεν θα παραβιάσουν καταστατικούς περιορισμούς επειδή η Αθήνα είναι αναξιόπιστη, και το Βερολίνο άκαμπτο.
Το ΔΝΤ έχει υποπέσει σε λάθη, αλλά έχει κάνει αυτοκριτική, και σε κάθε περίπτωση, σε μεγαλύτερο βαθμό σε σχέση με άλλους θεσμούς ή εταίρους. Από το 2010 το Ταμείο ζητούσε – το είχε υπογραμμίσει με έμφαση σε συνέντευξή του στον γράφοντα ο Ντομινίκ Στρος Καν– να αναλάβουν οι Ελληνες ιθύνοντες την «ιδιοκτησία» του προγράμματος. Αλλά αυτό δεν έγινε ποτέ. Οι κυβερνήσεις αντιδρούσαν, μάχονταν, καθυστερούσαν, με μοναδικό στόχο να «διασωθούν» πολιτικά, χωρίς να ενδιαφέρονται για το αν η οικονομία βούλιαζε. Και, φυσικά, η εκάστοτε αντιπολίτευση έδινε τον υπέρ πάντων πατριωτικό αντιμνημονιακό αγώνα, έως ότου ερχόταν στην εξουσία και αναγκαζόταν να διαχειρισθεί την πραγματικότητα, αλλά και να βρει μπροστά της την πρώην κυβέρνηση που μόλις είχε μεταλλαχθεί σε αντιμνημονιακή αντιπολίτευση.
Το Ταμείο ζητούσε από την αρχή μεταρρυθμίσεις. Αναγνώρισε νωρίς ότι έχει σημειωθεί τεράστια δημοσιονομική προσαρμογή, αλλά οι μεταρρυθμίσεις, είτε καθυστερούν, είτε ακόμη και αν νομοθετούνται, συχνά δεν εφαρμόζονται. Θυμάμαι μια αγανακτισμένη Κριστίν Λαγκάρντ να απαντά το 2011 ότι χρειάζεται «εφαρμογή, εφαρμογή, εφαρμογή».
Ετσι, και τώρα λένε ότι δεν απαιτείται περαιτέρω προσαρμογή από αυτή που έχει ήδη συντελεστεί, αλλά ότι για παράδειγμα –για να αναφέρω ένα ζήτημα που μονοπωλεί το ενδιαφέρον– χρειάζεται διεύρυνση της φορολογικής βάσης. Οταν οι μισοί πολίτες βρίσκονται κάτω από το αφορολόγητο όριο, κάτι δεν πάει καλά. Και μπορεί να αντιτείνει κάποιος «να καλύψουν το κενό οι έχοντες», αλλά η μεν μεσαία τάξη παίζει έναν κομβικό ρόλο τον οποίο δεν θα μπορεί να φέρει εις πέρας εάν επωμισθεί υπερβολικά φορολογικά βάρη, οι δε πραγματικά έχοντες επιλέγουν να φύγουν από την Ελλάδα, εξέλιξη που επιφέρει διπλό πλήγμα στην οικονομία, καθώς εκλείπουν αυτοί που αποτελούν την ατμομηχανή της, ενώ υπάρχει και σημαντική απώλεια εσόδων αφού παύουν να συνεισφέρουν στο φορολογητέο εισόδημα.
Μερικές από τις μεταρρυθμίσεις και τις δράσεις που σταθερά ζητεί το ΔΝΤ μπορούν γρήγορα να ανατρέψουν το σκηνικό: Διεύρυνση της φορολογικής βάσης και άρα περισσότερα έσοδα για το κράτος. Απελευθέρωση της αγοράς, σπάσιμο των καρτέλ ήτοι περισσότερος ανταγωνισμός και άρα χαμηλότερες τιμές για τους καταναλωτές. Μείωση φορολογικών συντελεστών και άρα επενδύσεις. Ιδιωτικοποιήσεις, άρα έσοδα και μείωση της ανεργίας. Ολα με δική μας πρωτοβουλία, ήτοι ιδιοκτησία του προγράμματος. Ετσι θα ανακτηθεί η χαμένη αξιοπιστία. Και τότε και το χρέος θα μειώσουν οι εταίροι, και σε ανέφικτα πλεονάσματα δεν θα επιμένουν, και η ανάπτυξη θα έρθει.