«Μεταρρυθμίσεις ναι, άλλη λιτότητα όχι»
Μπορεί να έχει σταματήσει η πτώση, αλλά η ελληνική οικονομία δεν βρίσκεται ακόμη σε σταθερό έδαφος. Υπάρχουν δομικά προβλήματα ανταγωνιστικότητας, αλλά και οι επιπτώσεις της κρίσης στις τράπεζες και το υπέρογκο χρέος. Παρά τις άλλες τους διαφωνίες, είναι χαρακτηριστικό ότι όλα τα μέλη του συμβουλίου του ΔΝΤ συμφώνησαν στην ανάγκη η χώρα να εμβαθύνει και να επιταχύνει την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων.
Αυτή θα μπορούσε, βέβαια, να είναι η περιγραφή της κατάστασης και στις υπόλοιπες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου. Μάλιστα, Ιταλοί αναλυτές θεωρούν το χρέος πιο προβληματικό στη χώρα τους, καθώς δεν υπάρχει η προοπτική της ελάφρυνσής του όπως στην περίπτωση της Ελλάδας διότι αυτό ανήκει στον ιδιωτικό και όχι στον επίσημο τομέα. Ωστόσο, στην Ελλάδα τα προβλήματα έχουν λάβει ακραία μορφή. Το εκτελεστικό συμβούλιο του ΔΝΤ αναγνωρίζει πως η χώρα δεν έχει επιστρέψει σε βιώσιμη ανάπτυξη και ότι οι κίνδυνοι παραμένουν υψηλοί.
Ετσι, όλα τα μέλη του υιοθετούν τις συστάσεις των οικονομολόγων του ΔΝΤ για αλλαγή του μείγματος δημοσιονομικής πολιτικής, ζητώντας τις πολιτικά δύσκολες αποφάσεις της μείωσης του αφορολογήτου και των φοροαπαλλαγών, αλλά και της μείωσης των συντάξεων, στην οποία θα οδηγήσει η ζητούμενη εφαρμογή των νέων ποσοστών αναπλήρωσης και στους σημερινούς συνταξιούχους. Αυτά τα μέτρα θεωρείται ότι θα δημιουργήσουν περιθώριο για στοχευμένη κοινωνική βοήθεια στις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού και για χαμηλότερη φορολογία.
Το συμβούλιο υιοθετεί, επίσης, την εκτίμηση του προσωπικού του Ταμείου πως στο παρελθόν «το υψηλό κόστος της προσαρμογής και η αξιόλογη πολιτική αστάθεια που προκάλεσε συνεισέφεραν σε καθυστερήσεις στην εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων και οδήγησαν στην κρίση εμπιστοσύνης» του καλοκαιριού του 2015. Με βάση αυτή την εμπειρία, οι περισσότεροι διευθυντές επιμένουν σε χαμηλό πρωτογενές πλεόνασμα 1,5% του ΑΕΠ, ώστε να μην εξαναγκαστεί η χώρα σε νέα λιτότητα.
Κι εδώ αρχίζουν οι διαφωνίες – που όλες άπτονται της ελά- φρυνσης του χρέους που θα χρειασθεί η Ελλάδα. Μία μειοψηφία Ευρωπαίων κυρίως διευθυντών διαφωνεί με τη μεγάλη ελάφρυνση που ζητεί το Ταμείο. Το ΔΝΤ εκτιμά ότι το ελληνικό χρέος είναι «εξαιρετικά μη βιώσιμο» και προτείνει σημαντική περαιτέρω ελάφρυνσή του, με επέκταση της περιόδου χάριτος και αναβολές καταβολής τόκων έως το 2040, παράταση των λήξεων των ευρωπαϊκών δανείων έως το 2070 και μείωση των επιτοκίων τους χαμηλότερα του 1,5% για περίοδο 30 ετών.
Οι Ευρωπαίοι θεωρούν ότι οι εκτιμήσεις αυτές βασίζονται σε πολύ απαισιόδοξες υποθέσεις για τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, και θεωρούν ότι η ελάφρυνση του χρέους που χρειάζεται η Ελλάδα είναι μικρότερη, καθώς μάλιστα βασίζουν την ανάλυσή τους στα υψηλότερα πρωτογενή πλεονάσματα του ευρωπαϊκού προγράμματος, που ορίζονται στο 3,5% του ΑΕΠ. Οπως έγινε όμως σαφές στα συμπεράσματα της συζήτησης για την ελληνική οικονομία στο συμβούλιο του ΔΝΤ, αποτελούν μειοψηφία όσοι συμφωνούν με αυτόν τον στόχο, καθώς αυτός σημαίνει περαιτέρω δημοσιονομική προσαρμογή – με όλους τους κινδύνους που αυτό εγκυμονεί για την οικονομία και την επιτυχία του προγράμματος.
Το ερώτημα που προκύπτει λοιπόν είναι πώς μπορεί να αποδεχθεί περισσότερη λιτότητα το ΔΝΤ, ακόμη και αν τονίζει ότι δεν είναι η προτίμησή του, τη στιγμή που οι περισσότεροι διευθυντές στο εκτελεστικό του συμβούλιο τάσσονται εναντίον της, ζητώντας δημοσιονομικά ουδέτερα διαρθρωτικά μέτρα. Τι έχει μάθει από το παρελθόν και την αποτυχία των προηγούμενων προγραμμάτων του το ΔΝΤ, όταν είναι πρόθυμο να συμφωνήσει σε πολύ αισιόδοξους στόχους που συνεπάγονται νέα λιτότητα – και οι οποίοι παραδέχεται ότι στο παρελθόν έχουν υπονομεύσει την επιτυχία του προγράμματος; Αν η διοίκηση του ΔΝΤ υποχωρήσει στις ευρωπαϊκές πολιτικές πιέσεις ενόψει δύσκολων εκλογικών αναμετρήσεων και προτείνει κάτι τέτοιο στο συμβούλιο, η χθεσινή συνεδρίαση αποκαλύπτει ότι η θέση των Ευρωπαίων είναι μειοψηφική, και θα έχει δυσκολίες να πείσει το ΔΝΤ να συμμετέχει στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα με αυτούς τους όρους.