Αγροτικοί συνεταιρισμοί, αλήθειες και έριδες από τον Ελευθέριο Βενιζέλο έως σήμερα
Ο ι αγροτικοί συνεταιρισμοί μετρούν έναν αιώνα ζωής. Ιδρύθηκαν από τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Πριν από τριάντα χρόνια, 15% του αγροτικού προϊόντος της χώρας διακινούνταν από τους συνεταιρισμούς. Σήμερα το ποσοστό είναι μικρότερο. Στην Ολλανδία και στη Δανία κυμαίνεται μεταξύ 60%-90%. Σήμερα η λέξη »συνεταιρισμός» δημιουργεί την εντύπωση χρεοκοπημένης και κακοδιαχειριζόμενης επιχείρησης. Δεν είναι όμως όλοι οι συνεταιρισμοί σε αυτή την κατάσταση. Από τους περίπου 1.000, πολλοί διαγράφουν λαμπρή πορεία στις αγορές του εξωτερικού, π.χ. οι Κινέζοι πίνουν σαμιώτικο κρασί, οι Ρώσοι τρώνε ροδάκινα Βελβεντού. Περίπου πενήντα συνεταιρισμοί έχουν επώνυμα προϊόντα. Το κλειδί συνεπώς για μια επιτυχημένη και ανταγωνιστική γεωργία είναι ο υγιής συνεταιρισμός. Αλλιώς το εισόδημα του αγρότη συνέχεια θα μειώνεται και η εγκατάλειψη του αγροτικού επαγγέλματος θα συνεχίζεται. Εξάλλου ο συνεταιρισμός δημιουργεί νέες θέσεις απασχόλησης στη μεταποίηση και στην εμπορία. Στην Ολλανδία, 30% του εργατικού δυναμικού εργάζεται σε συνεταιρισμούς, αντίθετα στη χώρα μας μικρότερο ποσοστό απασχολείται στον ιδιωτικό τομέα που έχει τις δραστηριότητες αυτές. Ομως ο συνεταιρισμός φέρνει ανάπτυξη στη γεωργία, ενώ ο ιδιωτικός τομέας συρρίκνωση. Το ερώτημα επομένως είναι: Μπορούμε οι Ελληνες να φτιάξουμε βιώσιμους συνεταιρισμούς ή θα ενοικιάζουμε τα χωράφια μας σε λίγους αγρότες, που θα εξελίσσονται σε σύγχρονους τσιφλικάδες; Αυτή ήταν η ιδεολογική διαφορά ανάμεσα στον Χαρίλαο Τρικούπη και στον Ελευθέριο Βενιζέλο. Ο μεν Τρικούπης πίστευε στα μεγάλα ελληνικά τσιφλίκια, ο δε Βενιζέλος στη συνεταιρισμένη γεωργική εκμετάλλευση.
Τα παραδείγματα της Ολλανδίας και της Δανίας πρέπει να μας καθοδηγήσουν. Ο συνεταιρισμός συγκεντρώνει πέντε βασικά πλεονεκτήματα. Πρώτον, επιτυγχάνονται οικονομίες κλίμακας. Δεύτερον, παρέχει τη δυνατότητα προμήθειας εισροών σε χαμηλές τιμές. Τρίτον, μεταποιεί το προϊόν και αυξάνει την αξία του. Τέταρτον, βρίσκει κανάλια διάθεσης των προϊόντων και, πέμπτον, αυξάνει την απασχόληση. Ολα αυτά θα επιτυγχάνονταν καλύτερα εάν το μέγεθος των γεωργικών εκμεταλλεύσεων ήταν βιώσιμο, που είναι εφικτό με τη δημιουργία υπηρεσίας τράπεζας γης στους συνεταιρισμούς. Σήμερα η κατάσταση που επικρατεί στους συνεταιρισμούς είναι χειρότερη από ποτέ άλλοτε. Οι αγρότες πρέπει να κατανοήσουν ότι ο μόνος δρόμος είναι ο συνεταιρισμός και όχι η κατάληψη των δρόμων. Πολιτεία και αγρότες πρέπει να εγκύψουν στα προβλήματα και να δώσουν λύσεις με λήψη μέτρων, όπως: Εκπαίδευση και δημιουργία επαγγελματιών αγροτών που θα βρίσκουν λύσεις στα προβλήματά τους. Εναρμόνιση παραγωγών με τις αρχές marketing. Επαναπροσδιορισμός του ρόλου του υπουργείου Γεωργίας, ώστε να περιοριστεί σε καθήκοντα επιτελικού σχεδιασμού. Η τοπική ανάπτυξη πρέπει να περάσει στους συνεταιρισμούς και στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Το παράδειγμα της Ανάβρας Αλμυρού που αναπτύχθηκε εντυπωσιακά πρέπει να μας εμπνεύσει. Εγκατάσταση ηλεκτρονικής υποδομής στους συνεταιρισμούς για πληροφόρηση τιμών, νέων τεχνολογιών και καινοτομιών. Δημιουργία συνεταιριστικών στελεχών υψηλού επιπέδου και πρόσληψη στις ενώσεις διευθύνοντος συμβούλου. Παραγωγή ποιοτικών προϊόντων. Δημιουργία συλλογικών μεταποιητικών μονάδων και άλλων οικονομικών δραστηριοτήτων. Εκσυγχρονισμός των υπηρεσιών για αναβάθμιση του ζωικού κεφαλαίου. Υποχρεωτική συνεισφορά όλων των αγροτών και υπαλλήλων με υψηλό χρηματικό ποσό στο αποθεματικό του συνεταιρισμού και καθιέρωση ατομικής πριμοδότησης. Δημιουργία σε επίπεδο ένωσης ελεγκτικής υπηρεσίας. Αποπομπή πελατειακώνκομματικών πολιτικών από τους συνεταιρισμούς.
Πολλοί, εύλογα, θα έθεταν το ερώτημα: Μπορούμε οι Ελληνες να εφαρμόσουμε τέτοιες πολιτικές ή όλα αυτά είναι σκέψεις ενός αιθεροβάμονος; Μπορεί να είναι και έτσι. Ενα είναι σίγουρο: αν δεν πάρουμε τέτοια μέτρα, πάντα η γεωργία μας θα υπολείπεται σε ανταγωνιστικότητα και θα αιωρείται η σκιά της οικονομικής κρίσης πάνω από τη χώρα. Ας διαλέξουμε τι θέλουμε. Αλλωστε, πολλοί λαοί έλαβαν τέτοια μέτρα. Ακόμα κι εμείς οι Ελληνες σε δύσκολες περιόδους δείξαμε την αξία μας. Μην ξεχνάμε ότι οι κυβερνήσεις του Βενιζέλου και προπάντων η κυβέρνηση Πλαστήρα, με την επαναστατική απόφαση του 1923, απαλλοτρίωσαν τη γη των τσιφλικάδων και τη μοίρασαν στους κολίγους!