Αρίθα Φράνκλιν, μια πραγματικά σπουδαία
Με αφορμή την ανακοίνωση ότι «συνταξιοδοτείται», ξαναθυμόμαστε την πορεία της στη μουσική
ανήκει στους καλλιτέχνες των οποίων τους δίσκους θα έπαιρνα σε ένα έρημο νησί», έχει πει για τη σπουδαία ερμηνεύτρια ο Μπαράκ Ομπάμα. Οι μεγάλοι καλλιτέχνες, όμως, ξέρουν πότε να αποχωρούν. Η είδηση ότι η Αρίθα Λουίζ Φράνκλιν, η ερμηνεύτρια της σόουλ –«ψυχή», όνομα και πράμα στην περίπτωσή της– αποφάσισε να αποχωρήσει από την ενεργό δράση (έχοντας αντιμετωπίσει προβλήματα υγείας, με σημαντικές αυξομειώσεις του βάρους της) ήταν αρκετή για να ταράξει τα νερά. Διότι η σπουδαιότερη, κατά τον ραδιοφωνικό και μουσικό παραγωγό Γιάννη Πετρίδη (τον οποίον βρίσκουμε σταθερά στο www.apotis 4stis5.com), τραγουδίστρια της γενιάς της ενσάρκωσε μιαν ιδέα για το πώς είναι να ερμηνεύεις εκκινώντας από το βαθύ πηγάδι που λέγεται ψυχή. Προτού αποχωρήσει, εντούτοις, θα μας χαρίσει έναν ακόμη δίσκο, σε συνεργασία με τον Στίβι Γουόντερ.
Ηταν το 1961 όταν η Αρίθα Φράνκλιν (γενν. 1942), το κοριτσάκι που τραγου-
«Τα τραγούδια της είναι αδύνατον να τα ακούσεις σε άλλη ερμηνεία – εξάλλου, δεν τόλμησαν πολλοί να τα διασκευάσουν», λέει ο Γ. Πετρίδης.
δούσε γκόσπελ στον ναό του εφημέριου πατέρα της στο Μέμφις του Τενεσί, βρέθηκε να ηχογραφεί τον πρώτο της δίσκο στην Columbia, το «Aretha: with the Ray Bryant Combo». Οι παραγωγοί, που αποτελούσαν, αγκαζέ με τους συνθέτες, τους διαμορφωτές των ερμηνευτών, την προόριζαν για την «τάξη» της Μπάρμπρα Στρέιζαντ και της Σάρα Βον. Ο δίσκος κέρδισε μια κάποια απήχηση, αλλά η Αρίθα δεν είχε ξεδιπλώσει το αχανές εύρος των ερμηνευτικών της δυνατοτήτων.
Το 1967, όμως, την ανακάλυψε ο ευφυής παραγωγός Τζέρι Γουέξλερ και την απογείωσε στα υψίπεδα της ερμηνευτικής τελειότητας. Στην εταιρεία Atlantic, ο Γουέξλερ την οδηγεί στη μαύρη μουσική και τη χρίζει, σχεδόν αμέσως, βασίλισσα της σόουλ, με το άλμπουμ «Aretha arrives», που θα ζήλευε μέχρι και ο Τζέιμς Μπράουν – και πιθανόν το έκανε. Εχει ήδη μεταμορφωθεί από τρα- γουδίστρια «της σειράς» σε ιέρεια και απογειώνεται όταν, το 1968, ερμηνεύει το «You make me feel like a natural woman», το οποίο, όπως λέει στην «Κ» ο Γιάννης Πετρίδης, που γνώρισε τον Γουέξλερ, γράφτηκε... τυχαία: «Ο Γουέξλερ, κάπου στη Νέα Υόρκη, πέφτει πάνω στη συνθέτρια Κάρολ Κινγκ και της λέει “γράψε μου ένα τραγούδι για την Αρίθα” – και το έκανε μόνο για εκείνη».
Η δεκαετία του ’80 ήταν εκείνη που την έκανε πιο mainstream, καθώς την είχε αναλάβει ο παραγωγός Κλάιβ Ντέιβις, ο οποίος της είχε προσδώσει μια ποπ διάσταση, για να συμβαδίσει με την τάση της εποχής. Ηταν την ίδια δεκαετία που έκανε το «I know you were waiting (for me)» (1986) με τον Τζορτζ Μάικλ, «μια μεγάλη της στιγμή», όπως λέει ο Γιάννης Πετρίδης. «Ηταν ποπ, αλλά ξέφευγε από τον συρμό. Δεν είχε ανάγκη τα “κόλπα” της Μαντόνα: να χορεύει και να χτυπιέται στη σκηνή. Στεκόταν ακίνητη μπροστά στο μικρόφωνο ή καθόταν στο πιάνο και ερμήνευε καθηλωτικά. Αυτό, στη νεότερη εποχή, μόνον το “παιδί” της, η Αλίσια Κις, το κατάφερε». Σε μια συναυλία της, τέλη του ’80, στο Λονδίνο, ο Γιάννης Πετρίδης, ως παραγωγός στη Virgin τότε, κατάφερε να δει live την Αρίθα Φράνκλιν. «Ηταν μια συναυλία σ’ ένα μικρό κλαμπ, για παραγωγούς απ’ όλο τον κόσμο. Ενιωσε, ίσως, ότι ήταν σε φιλικό περιβάλλον και τα έδωσε όλα», θυμάται.
«Είναι αναντικατάστατη», τονίζει. «Δεν γνώρισε ανταγωνίστρια. Τα τραγούδια της είναι αδύνατον να τα ακούσεις σε άλλη ερμηνεία – εξάλλου, δεν τόλμησαν πολλοί να τα διασκευάσουν. Ο σπαρακτικός τρόπος της, που εδράζεται στο γεγονός ότι γεννήθηκε με τη μουσική, όπως ο Ρέι Τσαρλς και η Γουίτνεϊ Χιούστον, την καθιστούν από τις τελευταίες σπουδαίες φωνές της εποχής μας. Κι επειδή ήταν και εμπορική, άλλαξε το αισθητήριο του κόσμου. Δεν είναι απαραίτητο οι σπουδαίες φωνές να ακούγονται μόνον από πέντε ειδικούς», συμπληρώνει ο κ. Πετρίδης.
Στην Ελλάδα δεν γνώρισε την αποδοχή που της άξιζε. «Την ακούν όσοι έχουν μανία με τη σόουλ, οι ανοιχτόμυαλοι και όσοι ξέρουν από μουσική», αναφέρει ο Γιάννης Πετρίδης. «Ισως φταίει που είναι μαύρη καλλιτέχνις. Δείτε τι συμβαίνει με τον Κάνιε Ουέστ – ασχολούμαστε με το κουτσομπολιό και τις Καρντάσιαν και όχι με τη σπουδαία προσφορά του στη μουσική, που την έχει επισημάνει μέχρι και ο Λου Ριντ».