«Ποιο Grexit; Εδώ πια... φοβόμαστε το Frexit»
Οι ευρωπαϊκές υπαρξιακές απειλές και η επιστροφή της Ελλάδας στην ατζέντα
Βράδυ Τρίτης. Το email που φτάνει από την Ολλανδία είναι καθησυχαστικό. «Απόψε κιόλας συζητούσαν στη Βουλή για την Ελλάδα. Ο Γερούν Ντάισελμπλουμ κρατάει ήρεμο το κλίμα. Δεν θα υπάρχει, διαβεβαιώνει, κανένα πρόβλημα μέχρι τον Ιούνιο».
Είκοσι ώρες μετά, η συζήτηση στην ολλανδική Βουλή κάνει τον γύρο των ελληνικών media. Ο τίτλος σε όλες τις ειδησεογραφικές σελίδες είναι πάνω-κάτω ίδιος: «Ντάισελμπλουμ: Η Ελλάδα θα χρεοκοπήσει χωρίς το ΔΝΤ».
Αυτό που στα ολλανδικά αυτιά ακούγεται καθησυχαστικό, στα ελληνικά μεταφράζεται περίπου ως σήμα συναγερμού. Περίπου έναν μήνα πριν ξεκινήσει από την Ολλανδία η εκλογική σκυταλοδρομία στις χώρες της Ευρωζώνης, η Ελλάδα επανέρχεται στην επικαιρότητα. Οι Ολλανδοί ψηφίζουν στις 15 Μαρτίου. Οι Γάλλοι στις 23 Απριλίου και τις 7 Μαΐου. Οι Γερμανοί, τελευταίοι αλλά όχι αμελητέοι, στις 24 Σεπτεμβρίου.
Πώς εγγράφεται (ξανά) η Ελλάδα στην προεκλογική ατζέντα της Ευρώπης; Εκμεταλλεύονται την υποτροπή του ελληνικού προβλήματος οι δυνάμεις του αντιευρωπαϊκού λαϊκισμού; Μήπως ο απόηχος στην Ελλάδα είναι τελικά ισχυρότερος του πραγματικού θορύβου που προκαλεί στην Ευρώπη το τέλμα της δεύτερης αξιολόγησης;
«Εντάξει, η Ελλάδα “παίζει” ξανά στις εφημερίδες εδώ και μία εβδομάδα. Θα περίμενα περισσότερη ένταση για το θέμα», λέει ο Adriaan Schout, επικεφαλής ερευνητής για ευρωπαϊκά θέματα στο ολλανδικό Ινστιτούτο Clingedael. Ο Schout ήταν εκείνος που σε email του περιέγραφε το βράδυ της Τρίτης την κοινοβουλευτική παρέμβαση του Ντάισελμπλουμ ως πυροσβεστική.
Την επόμενη μέρα, στο τηλέφωνο, εξηγεί ότι η Ελλάδα είναι ένα από τα θέματα, αλλά όχι μόνη της. Η Ευρωζώνη θεωρείται πάλι εύθραυστη. Δεν συζητιέται μόνο η ελληνική περιπέτεια, αλλά και η Ιταλία και η αμφισβητούμενη αποτελεσματικότητα των μέτρων που έχει πάρει ο Ντράγκι. Πρόκειται, λέει ο Schout, για τελείως διαφορετικό κλίμα σε σύγκριση με αυτό που επικρατούσε το 2015. «Δεν έχουμε μια αντίληψη άσπρου - μαύρου. Οι αναφορές για την Ελλάδα συμπεριλαμβάνουν και την πρόοδο που έχει επιτευχθεί. Αυτό επισήμανε και ο Ντάισελμπλουμ, λέγοντας ότι δεν υπάρχει άμεσος κίνδυνος – όχι πριν από το καλοκαίρι (οπότε η Αθήνα πρέπει να πληρώσει ομόλογα που λήγουν)».
Οι μεγάλοι φόβοι
Με την εκτίμηση του Ολλανδού συμφωνεί και ο Zsolt Darvas, ερευνητής του Bruegel, του ανεξάρτητου think tank με έδρα τις Βρυξέλλες. Η Ελλάδα, λέει, είναι ανεξάντλητο ζήτημα. Παρότι τώρα υπάρχει η ιδιαιτερότητα της δια-
Οι διάλογοι στην ολλανδική Βουλή και οι εκτιμήσεις Ευρωπαίων αναλυτών για την ένταση του προβλήματος.
φωνίας μεταξύ του ΔΝΤ και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η διαμάχη ακούγεται ίδια. Αυτή τη φορά η Ελλάδα, σύμφωνα με τον Darvas, δεν είναι καθοριστικό ζήτημα. «Στην Ολλανδία το θέμα είναι το αντιευρωπαϊκό ρεύμα. Στη Γαλλία ανησυχούν για τον κίνδυνο δικής τους εξόδου – το Frexit που υπόσχεται η Λεπέν. Οσο για τη Γερμανία; Εκεί πια τα δύο μεγάλα κόμματα δεν έχουν και τόσο μεγάλες διαφορές μεταξύ τους πάνω στο ελληνικό ζήτημα». Ο Darvas πιστεύει ότι τα εκλογικά διλήμματα που αφορούν την Ευρώπη έχουν μεγαλύτερο βάρος από το –υπεραναλυμένο– ελληνικό πρόβλημα. Ζητήματα όπως η μετανάστευση, η θέση της Ε.Ε. μετά την εκλογή του Τραμπ, οι φυγόκεντρες τάσεις στις οποίες επενδύουν οι ευρωσκεπτικιστές μοιάζουν σε αυτή τη φάση να επισκιάζουν την ανησυχία για την Ελλάδα.
«Κανένα από τα κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού (στη Γερμανία) δεν συμφέρει η ανακίνηση του ελληνικού ζητήματος», λέει ο Pawel Tokarski του γερμανικού SWP, Ινστι- τούτου για την Εξωτερική Πολιτική και την Ασφάλεια με έδρα το Βερολίνο. Οποια λύση κι αν προτείνει κανείς για την Ελλάδα, θα πρέπει να περιλαμβάνει είτε κάποια ελάφρυνση χρέους είτε νέες χρηματοδοτικές ροές για να στηριχθεί η ελληνική οικονομία. Ολες δηλαδή οι εναλλακτικές, λέει ο Tokarski, προκαλούν αρνητικά αντανακλαστικά στη γερμανική κοινή γνώμη. Γι’ αυτό εκτιμά ότι οι μεγάλες πολιτικές δυνάμεις δεν θα ήθελαν να γίνει η Ελλάδα αντικείμενο της προεκλογικής αντιπαράθεσης. Για τον ίδιο λόγο, δεν θα έπρεπε να περιμένουμε μέχρι τις κάλπες μεγάλες παραχωρήσεις προς την ελληνική πλευρά από τη γερμανική πλευρά.