Ενα κόλπο ακύρωσε μια μεταρρύθμιση

Στα χαρτιά έμεινε η απελευθέρωση της αγοράς των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων (ΜΗΣΥΦΑ). Μια αγορά της τάξης των 200 εκατ. ευρώ ετησίως, η οποία θα μπορούσε να μειώσει τις τιμές πολλών εξ αυτών και να τονώσει τις πωλήσεις τους προς όφελος των καταναλωτών και των επιχειρήσεων.

Ομως παραμένει στα χαρτιά, διότι, όπως προκύπτει, ο τρόπος με τον οποίο έγινε το άνοιγμα είναι «α λα ελληνικά»: σύνθετες διαδικασίες, με ρυθμίσεις που αποτελούν de facto αντικίνητρα για τη διάθεσή τους, αλλά και μεγάλοι περιορισμοί. Ταυτόχρονα, εμπορικές σχέσεις δεκαετιών, μεταξύ φαρμακείων, διανομέων, αποθηκών και φαρμακοβιομηχανιών, εμφανίζονται να εμποδίζουν ακόμα και τη μερική απελευθέρωση, όπως σημειώνουν παράγοντες με ενδελεχή γνώση της λειτουργία της αγοράς.

Η ιστορία είναι λίγο ώς πολύ γνωστή. Στην Ελλάδα, κάτω από την πίεση για υιοθέτηση της εργαλειοθήκης του ΟΟΣΑ, αποφασίστηκε να απελευθερωθεί η αγορά των ΜΗΣΥΦΑ. Να μπορούν δηλαδή να πωλούνται φάρμακα, που δεν χρειάζονται συνταγή γιατρού, από σούπερ μάρκετ και άλλα σημεία. Στόχος ήταν να εξυπηρετείται καλύτερα ο καταναλωτής και να δημιουργηθεί ο απαραίτητος ανταγωνισμός που θα οδηγούσε σε χαμηλότερες τιμές, όπως αποδείχθηκε ότι έγινε σε άλλες χώρες, όπως η Ιταλία, η Δανία και η Βρετανία.

Στην Ελλάδα όμως αποφασίστηκε και δημιουργήθηκε μια υποκατηγορία των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων, η οποία ονομάστηκε Φαρμακευτικά Προϊόντα Γενικής Διάθεσης (γενικής διάθεσης φάρμακα ή ΓΕΔΙΦΑ). Αυτά θα μπορούσαν να διατεθούν εκτός φαρμακείων. Δηλαδή, με μια κίνηση, η αγορά προς απελευθέρωση έγινε πολύ πολύ μικρότερη...

Ας δούμε τα νούμερα. Ο εκτιμώμενος ετήσιος τζίρος των μη συνταγογραφουμένων, με στοιχεία 2010, ήταν πάνω από 200 εκατ., με σημαντικότερη κατηγορία αυτή των βιταμινών, με τζίρο περίπου στα 80 εκατ. Η εν λόγω κατηγορία είχε απελευθερωθεί νωρίτερα, χωρίς όμως να έχουν τοποθετηθεί εκτός φαρμακείων «επώνυμες βιταμίνες» μεγάλων εταιρειών. Γεγονός που αποδίδεται στην «απροθυμία» των προμηθευτών, παρά τα σχετικά αιτήματα ομίλων του λιανικού εμπορίου. Οι άλλες κατηγορίες ΜΗΣΥΦΑ είναι τα παυσίπονα (ετήσιος τζίρος περί τα 60 εκατ.), τα προϊόντα περιποίησης δέρματος (43 εκατ.), τα προϊόντα για το στομάχι (26 εκατ.) και τα προϊόντα στοματικής υγιεινής (9 εκατ). Αν αφαιρεθούν οι βιταμίνες, προς απελευθέρωση έμενε τζίρος περί τα 120 εκατ. στα ΜΗΣΥΦΑ και με την υποκατηγοριοποίηση των ΓΕΔΙΦΑ ακόμα μικρότερος, όπως θα γίνει αμέσως αντιληπτό.

Τον Νοέμβριο ανακοινώθηκε από τον ΕΟΦ η λίστα με τις δραστικές ουσίες που θα περιλαμβάνουν τα φάρμακα που μπορούν να διατεθούν εκτός των φαρμακείων (ΓΕΔΙΦΑ). Στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως είχε δημοσιευθεί από τον Ιούλιο, αφού αποτελούσε μνημονιακή δέσμευση. Η λίστα περιλαμβάνει κάποιες δραστικές ουσίες που περιέχονται σε πολλά εμπορικά σκευάσματα σε όλες τις κατηγορίες, όπως αναλγητικά, παυσίπονες κρέμες, στομαχικά βοηθήματα κ.λπ., αλλά μόνον 40 ουσίες, όταν στα ευρέως διακινούμενα ΜΗΣΥΦΑ περιέχονται σχεδόν 80.

Ακόμα και έτσι όμως, στις 40 αυτές ουσίες αντιστοιχούν περίπου 1.126 σκευάσματα ευρείας κατανάλωσης. Αλλά ο νόμος αναφέρει ότι στην 1η φάση θα απελευθερωθεί η πώληση μόνον 216 σκευασμάτων, που αντιστοιχούν περίπου στο 13% των κωδικών, όπως είχε οριστεί αρχικά. Και έτσι φτάνουμε σε μια αγορά μικρότερη των 15 εκατ.

Επιπλέον, επειδή τα περισσότερα σκευάσματα είναι συνδυασμός περισσότερων του ενός δραστικών ουσιών, σε περίπτωση που μια ουσία δεν περιλαμβάνεται στη λίστα, θα χρειαστεί η φαρμακοβιομηχανία να τροποποιήσει τη σύσταση του φαρμάκου, οπότε μιλάμε για νέο φάρμακο. Και, βέβαια, να κάνει σημαντική επένδυση για ελάχιστο τζίρο.

Ακόμα και αν θέλει όμως, πόσο χρόνο χρειάζεται για να προετοιμαστεί σε σχέση με τις μεταβαλλόμενες συσκευασίες που θα επιτραπεί να πωλούνται εκτός φαρμακείου καθώς και με τη σχετική σήμανση που θα πρέπει να έχουν, σύμφωνα με τον ΕΟΦ;

Ο νόμος επιτάσσει κανένα σκεύασμα να μην είναι το ίδιο με αυτό που κυκλοφορεί στα φαρμακεία, μικρότερη δόση δραστικής ουσίας, λιγότερα τεμάχια στη συσκευασία και νέα συσκευασία. Αλλά σπανίως θα συμφέρει μια φαρμακοβιομηχανία να κάνει όλα τα παραπάνω με δεδομένη την αναμενόμενη μικρή αρχική κατανάλωση. Χώρια τη διατάραξη των σχέσεων με το παραδοσιακό δίκτυό της.

Αλλά δεν είναι μόνον αυτά τα προβλήματα. Αρκεί να σημειωθεί ότι ακόμα και οι προδιαγραφές των χώρων πώλησης εκτός φαρμακείου δεν έχουν προσδιοριστεί επακριβώς, με αποτέλεσμα να είναι ανέφικτη η χωροθέτηση και ο τρόπος λειτουργίας τους εντός των σούπερ μάρκετ...

Από την αγορά μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων τζίρου 200 εκατ., απελευθερώθηκαν μόλις τα 15 εκατ. ευρώ.