Κρίση στο Αιγαίο, αν o Ερντογάν χάνει το δημοψήφισμα
Ο Ιαν Μπρέμερ μιλάει στην «Κ»
ΑΘΑΝΑΣΙΟ ΕΛΛΙΣ Ουδείς επιζητεί αυτή τη στιγμή μια σύγκρουση στο Αιγαίο, αλλά εάν ο Ταγίπ Ερντογάν αισθανθεί ότι χάνει το δημοψήφισμα που θα εδραιώσει την απόλυτη παντοδυναμία του, ίσως προκαλέσει κρίση με την Ελλάδα για να ενισχύσει το εθνικιστικό αίσθημα, τονίζει στην «Κ» ο πρόεδρος του Eurasia Group, Ιαν Μπρέμερ.
Εκτιμά ότι για τον Ντόναλντ Τραμπ είναι πολύ πιο εύκολο να συνεργαστεί με τον Ερντογάν, στο πρόσωπο του οποίου βλέπει έναν ισχυρό άνδρα ο οποίος διαθέτει παρόμοιες απόψεις με τις δικές του, παρά με μια αδύναμη ελληνική κυβέρνηση. Οσο για τη στάση της κυβέρνησης Τραμπ στο ΔΝΤ για την Ελλάδα, επισημαίνει ότι όλα θα κριθούν από την προσέγγιση που θα υιοθετήσει ο νέος υπουργός Οικονομικών, Στιβ Μνούτσιν.
Τέλος, σημειώνει ότι ο Ντόναλντ Τραμπ θα προτιμήσει να συνεργαστεί με κάθε ευρωπαϊκή χώρα χωριστά και όχι μέσω της Ε.Ε., θα συγκρουστεί με τη Γερμανία, ενώ οι σχέσεις με την Κίνα, τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, θα επιδεινωθούν σε επικίνδυνο σημείο.
Τραμπ και ΔΝΤ
– Πώς θα προσεγγίσει ο Ντόναλντ Τραμπ την Ελλάδα και την Τουρκία;
– Είναι πολύ πιο εύκολο για τον Τραμπ να συνεργαστεί με την Τουρκία και ειδικότερα με τον Ερντογάν, στο πρόσωπο του οποίου βλέπει έναν ισχυρό άνδρα με παρόμοιες απόψεις με τις δικές του και ο οποίος μπορεί να δεσμευθεί σε συμφωνίες και να τις τηρήσει. Υπό αυτό το πρίσμα η συνεργασία με την Ελλάδα είναι πιο δύσκολη για αυτόν, ειδικότερα από τη στιγμή που η ελληνική κυβέρνηση είναι πολύ αδύναμη και δεν αναμένεται να παραμείνει στην εξουσία για πολύ μακρύ διάστημα. – Τι στάση θα τηρήσει στο ΔΝΤ;
– Το θέμα του ΔΝΤ παραμένει ανοικτό, ιδιαίτερα καθώς οι Ευρωπαίοι όλο και περισσότερο αναγνωρίζουν ότι ένα «κούρεμα» του χρέους είναι απαραίτητο, αλλά δεν έχουν ακόμη την πολιτική βούληση να το κάνουν πράξη. Μια Αμερική υπό την ηγεσία του Τραμπ δεν πρόκειται να επιδείξει την ανάλογη υποστήριξη στο ΔΝΤ, αν και πολλά εξαρτώνται από τον νέο υπουργό Οικονομικών, Στιβ Μνούτσιν. Μένει να φανεί πόσο «επαναστάτης» ή «ρεαλιστής» θα αποδειχθεί, κάτι που κανείς δεν ξέρει προς το παρόν, καθώς δεν έχει κυβερνητική εμπειρία. – Θα μπορούσε η ένταση στο Αιγαίο μετά τη μη έκδοση των οκτώ Τούρκων στρατιωτικών να οδηγήσει σε σύγκρουση;
– Θα με εξέπληττε μια τέτοια εξέλιξη. Και οι δύο πλευρές έχουν διαχειριστεί ποικίλες στρατιωτικού χαρακτήρα εμπλοκές κατά το παρελθόν. Ουδείς επιζητεί μια σύγκρουση. Από την άλλη, είναι σαφές ότι η εθνικιστική ρητορική του Ερντογάν, καθώς πλησιάζει το δημοψήφισμα για την αναθεώρηση του Συντάγματος, θα ενισχυθεί, οι τόνοι θα ανεβούν και η ένταση θα αυξηθεί ακόμα περισσότερο. Η πραγματική ανησυχία αφορά την περίπτωση όπου εάν ο Ερντογάν αισθανθεί ότι χάνει τη δυναμική στην προεκλογική εκστρατεία προς το δημοψήφισμα, θα μπορούσε να προκαλέσει μια στρατιωτική κρίση στο Αιγαίο για να ενισχύσει το εθνικιστικό αίσθημα. – Γιατί ο Ερντογάν βλέπει τη μη έκδοση των οκτώ στρατιωτικών ως πολιτική και όχι δικαστική απόφαση;
– Διότι είναι σαφές ότι δεν πιστεύει στην ανεξάρτητη Δικαιοσύνη όταν τίθενται θέματα εθνικής ασφαλείας, είτε στο εσωτερικό είτε στο εξωτερικό. Για τον ίδιο λόγο τού είναι πολύ δύσκολο να αποδεχθεί ότι δεν μπορούν οι ΗΠΑ έτσι απλά να του παραδώσουν τον Φετουλάχ Γκιουλέν.
Κατά του ISIS
– Πόσο μακριά είναι διατεθειμένος ο Τραμπ να φτάσει όσον αφορά τον «ανελέητο» πόλεμο κατά του ISIS;
– Εχω την αίσθηση ότι στο τέλος θα δούμε έναν Τραμπ που θα κινείται περισσότερο στη γραμμή Ομπάμα σε αυτό το συγκεκριμένο θέμα, όπου η χρήση των μη επανδρωμένων αεροσκαφών ήταν ρουτίνα. Ο Τραμπ θα συντονιστεί περισσότερο με τα αραβικά μοναρχικά καθεστώτα του Κόλπου στη μάχη κατά του ISIS, τουλάχιστον στην αρχή της προεδρίας του. – Υπάρχει ρόλος για την Ελλάδα σε αυτή την πολιτική;
– Δεν βλέπω κάποια ιδιαίτερη αλλαγή και ενίσχυση των δεσμών που υπάρχουν με την Ελλάδα σε αυτό το θέμα, ιδιαίτερα λόγω της πιθανής προσέγγισης του Τραμπ με τον Ερντογάν. Και αυτό είναι λογικό. Εάν έχεις αποφασίσει να περάσεις στην επίθεση εκεί όπου δρα το ISIS, η Αγκυρα είναι στρατηγικά περισσότερο σημαντικός σύμμαχος από την Αθήνα. – Πώς διαγράφεται το μέλλον των ευρωτουρκικών σχέσεων;
– Επετράπη στην Αγκυρα να ξεκινήσει την ενταξιακή διαδικασία ως απόρροια της γενικής αίσθησης ότι στην πορεία θα έμοιαζε πολύ περισσότερο με την Ευρώπη. Αλλά όπως έχουν εξελιχθεί τα πράγματα, η Τουρκία του 2017 μοιάζει πολύ περισσότερο με τη Ρωσία παρά με την Ευρώπη και το κενό μεγαλώνει ημέρα με την ημέρα. Τα καρότα που προσφέρει η Ευρωπαϊκή Ενωση στην Τουρκία, όπως είναι η απελευθέρωση της βίζας, και τελικά η ένταξη, επιβάλλουν από την πλευρά της Τουρκίας πολιτική σύγκλισης με τις Βρυξέλλες, αλλά για τον Ερντογάν ζητήματα όπως η ασφάλεια και η καταπολέμηση της τρομοκρατίας είναι αδιαπραγμάτευτα. Είναι δύσκολο να δει κανείς πώς το καθεστώς υποψήφιας χώρας θα παραμείνει εν ισχύι για μεγάλο χρονικό διάστημα, αν και
Πιο εύκολο για τον Ντόναλντ Τραμπ να συνεργαστεί με τον ισχυρό πρόεδρο της Τουρκίας παρά με μια αδύναμη ελληνική κυβέρνηση.
μετά το αποτέλεσμα των γαλλικών εκλογών αυτό μπορεί να μην έχει και μεγάλη σημασία.
Για το Κυπριακό
– Πώς βλέπετε την προοπτική λύσης του Κυπριακού;
– Εξακολουθεί να είναι πιθανή, αλλά η εμπιστοσύνη έχει αρχίσει και υποχωρεί και παρότι οι δύο Κύπριοι ηγέτες τα πηγαίνουν εξαιρετικά καλά και η διαδικασία έχει διευκολυνθεί αποτελεσματικά από τα Ηνωμένα Εθνη, τα περιθώρια κινήσεων για τους δύο ηγέτες μειώνονται. Η παραίτηση των στελεχών του Στέιτ Ντιπάρτμεντ που εργάζονταν στο Κυπριακό σίγουρα δεν βοηθάει και το τουρκικό δημοψήφισμα περιπλέκει την κατάσταση ακόμα περισσότερο κλείνοντας το παράθυρο ευκαιρίας για την επίτευξη λύσης. – Πώς βλέπουν οι ΗΠΑ τα τριμερή σχήματα συνεργασίας Ελλάδας και Κύπρου με Αίγυπτο και με Ισραήλ;
– Ο Τραμπ δεν έχει επιδείξει μεγάλη προθυμία για πολυμερείς δράσεις, ενώ ο υπουργός Εξωτερικών Ρεξ Τίλερσον δεν έχει κάνει καμία δημόσια δήλωση για αυτά τα θέματα. Εξαρτάται από το ποιος τελικά θα χαράσσει την εξωτερική πολιτική. Εάν είναι ο Λευκός Οίκος, τότε η κυβέρνηση Τραμπ πιθανότατα να προσεγγίσει αυτές τις συνεργασίες περισσότερο ως μηδενικού αθροίσματος (zero sum) και ως ανταγωνιστικές. Εάν η εξωτερική πολιτική χαράσσεται σε μεγαλύτερο βαθμό από τον Τίλερσον και τον υπουργό Αμυνας Τζέιμς Μάτις, τότε αυτές οι συνεργασίες θα αντιμετωπιστούν πιθανότατα ως σχήματα στα οποία οι ΗΠΑ θα θέλουν να εμπλακούν.