Ελευθερία στον Παρθενώνα

Αφού το «κύρος» του μνημείου είναι τόσο ισχυρό, γιατί κινδύνευε από μια φωτογράφιση μόδας;

Μέσα της δεκαετίας του ’90. Το έργο ήταν το «Ελευθερία στη Βρέμη» του Φασμπίντερ. Το θέατρο ήταν κάπου στην επαρχία. Για την ακρίβεια δεν ήταν θέατρο, αλλά ένα παλαιό βιομηχανικό κτίριο το οποίο, με πρωτοβουλία της διευθύντριας του τοπικού ΔΗΠΕΘΕ, είχε περίπου μετασκευαστεί σε κάτι σαν θεατρική σκηνή που χωρούσε–δεν χωρούσε εκατό θεατές. Εκείνο το βράδυ οι θεατές δεν ήταν περισσότεροι από τα μέλη του θιάσου.

Τον πρώτο ρόλο, μιας φόνισσας που δηλητηριάζει τον ένα μετά τον άλλο φίλους και συγγενείς, κρατούσε η ίδια η διευθύντρια του ΔΗΠΕΘΕ: η Λυδία Κονιόρδου.

Η παράσταση κυλούσε υποβλητική μέχρι τον δεύτερο - τρίτο φόνο. Μέχρι που ένας από τους λίγους θεατές –τοπικός άρχων, ρέκτης των τεχνών– βλέποντας την πρωταγωνίστρια έτοιμη να κεράσει θανατηφόρο τσάι το επόμενο θύμα της, έσκασε. Εσκασε και γκρέμισε τον αόρατο φράκτη που χώριζε την τέχνη από τη ζωή. «Μηηηηη! Μην το πιεις!» φώναξε προς τη σκηνή. «Μην το πιεις το τσαγάκι. Θα το μετανιώσεις!». Ο ίδιος έπινε ουίσκι σε πλαστικό ποτήρι – όπως το σέρβιρε το υποτυπώδες μπαρ του θεάτρου.

Θα μπορούσε κανείς να διαβάσει αυτό το αμελητέο στιγμιότυπο από τη σταδιοδρομία της Λυδίας Κονιόρδου ως παραβολή. Σαν τον θεατή που έσπασε τη σύμβαση του θεάτρου, επιχειρώντας εισπήδηση στη σκηνή, έτσι κι οι άνθρωποι της τέχνης πηδούν ξαφνικά στην πολιτική. Εντελώς ξαφνικά, χωρίς προηγούμενη συνάφεια με τα δημόσια πράγματα, προσγειώθηκε και η Κονιόρδου στο υπουργείο Πολιτισμού.

Σε περιπτώσεις όπως η δική της, η έλλειψη πολιτικής πείρας προβάλλεται ως αρετή. Δεν στρατολογήθηκε για τις πεζές τεχνοκρατικές δεξιότητες, που δεν διαθέτει. Στρατολογήθηκε γιατί μπορεί να κομίσει στο υπουργείο «οράματα». Μπορεί να μην ξέρει από γραφειοκρατική διαχείριση. Ξέρει όμως να διαχειρίζεται άυλες αξίες, όπως το «κύρος» του Παρθενώνα.

Ετσι το όρισε η ίδια. Αυτό που προστάτευσαν η υπουργός και το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο ήταν, είπε, το «κύρος του μνημείου». Πρόκειται για ένα μνημείο «μοναδικό». «Λαμπρό». «Διαχρονικό».

Αν όμως είναι τόσο «έγκυρο» το μνημείο, γιατί κινδύνευε από μια φωτογράφιση μόδας; Γιατί η υπουργός, οι υπηρεσίες και οι αυτόκλητοι παρθενοφύλακες του Παρθενώνα αντέδρασαν με τέτοιο ηθικό πανικό σε κάτι τόσο αδύναμο να κλονίσει την ισχύ του συμβόλου;

Αν έχουν δίκιο –που έχουν– για το status του μνημείου, τότε κάτι άλλο, αληθινά εύθραυστο, προστάτευαν, χωρίς να το συνειδητοποιούν. Δεν προστάτευαν τον Παρθενώνα – που δεν έχει ανάγκη την προστασία τους. Προστάτευαν τη μεγάλη ιδέα που έχουμε για τον Παρθενώνα. Δεν προστάτευαν το «κύρος» του μνημείου. Προστάτευαν την ανασφαλή σχέση μας με αυτό. Οι μεγάλες ιδέες είναι πάντα και οι πιο ευάλωτες.