Ο σκορπιός και ο βάτραχος
Ηδεύτερη αξιολόγηση ήταν να κλείσει τον Φεβρουάριο 2016. Ο Φεβρουάριος 2017 παρέρχεται χωρίς να έχει κλείσει. Ακόμα και αυτή η κυβέρνηση της ραθυμίας και των καφενειακών ρυθμών παραδέχεται ότι η έγκαιρη ολοκλήρωση είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομία, ότι η καθυστέρηση δημιουργεί τεράστιους κινδύνους. Ο αρχικός στόχος του Νοεμβρίου έγινε Δεκέμβριος, μετά Ιανουάριος, έπειτα Φεβρουάριος. Τώρα οι προβλέψεις πάνε για Απρίλιο. Στο μεταξύ προσαρμόζεται και η ρητορική. «Υπάρχει ζωή και μετά τον Μάρτιο», δήλωσε χαλαρός ο υπουργός Επικρατείας. Γιατί να βιάζεται άλλωστε;
Οι οργανισμοί προβλέπουν πάνω από 2,5% ανάπτυξη το 2017, άλλο τόσο το 2018. Θα είναι η πρώτη επιστροφή σε ισχυρή ανάπτυξη από την αρχή της κρίσης. Το 2017-18 η χώρα μπορεί να έχει την ανάπτυξη που θα είχε το 2015-16, εάν οι τυχοδιωκτισμοί Τσίπρα-Βαρουφάκη δεν είχαν προσθέσει δύο αχρείαστα χρόνια ύφεσης. Ομως η ανάπτυξη του 2,5% θα επέλθει μόνον αν η αξιολόγηση κλείσει νωρίς το 2017, ακολουθούμενη από ένταξη στο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ. Ο συνδυασμός των δύο θα επιτρέψει τη μείωση του κόστους χρηματοδότησης της οικονομίας και την πιστοληπτική αναβάθμιση της χώρας, οδηγώντας σε μια πρώτη δοκιμαστική έξοδο στις αγορές για δανεισμό και τροφοδοτώντας έναν ενάρετο κύκλο ανάκαμψης.
Εάν, αντιθέτως, η αξιολόγηση και ένταξη στο πρόγραμμα της ΕΚΤ καθυστερήσει, τότε κινδυνεύει να εμπλακεί στον εκλογικό κύκλο της Ευρώπης. Και τότε όλες οι παραπάνω ωφέλειες θα εξανεμιστούν, η έξοδος από την κρίση θα ματαιωθεί ξανά, οι τράπεζες θα σκάσουν, η πρόσβαση στις αγορές το 2018 θα είναι παντελώς αδύνατη, οι δημοσιονομικοί στόχοι θα χαθούν. Η χώρα θα σέρνεται προς ένα βαρύ τέταρτο μνημόνιο, με την παγκόσμια σπέκουλα να οργιάζει προεξοφλώντας χρεοκοπία και Grexit.
Τα παραπάνω δεν είναι άσκηση κινδυνολογίας. Απορρέουν από κατά καιρούς δηλώσεις της κυβέρνησης και είναι γνωστά στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ. Τούτων δοθέντων, θα ανέμενε κανείς ότι η κυβέρνηση θα επειγόταν να κλείσει την αξιολόγηση ακόμα και με μια οδυνηρή συμφωνία. Γιατί και η χειρότερη συμφωνία τώρα θα είναι καλύτερη από οποιαδήποτε συμφωνία απελπισίας προκύψει μερικούς μήνες αργότερα.
Ομως δεν φαίνεται αυτό να συμβαίνει. Η κυβέρνηση καθυστερεί, επιδιώκοντας να πείσει το ΔΝΤ ότι με πρωτογενές πλεόνασμα 2%, επιπλέον μέτρα δεν απαιτούνται. Ομως, παρατείνοντας τη διαπραγμάτευση για να δικαιωθεί στους αριθμούς, τείνει να οδηγήσει στην επιδείνωση των αριθμών. Το ΔΝΤ ισχυρίζεται ότι το δημοσιονομικό αποτέλεσμα του 2016 δεν μπορεί να επαναληφθεί τα επόμενα χρόνια. Η καθυστέρηση για να διαψευστεί το ΔΝΤ οδηγεί την οικονομία σε τέτοια παράλυση που θα καταλήξει να επιβεβαιώσει το ΔΝΤ.
Η κυβέρνηση έχει κάποια δίκια. Παρήγαγε μεγάλο πρωτογενές πλεόνασμα – προϊόν άγριας αφαίμαξης των φορολογουμένων. Τσακαλώτος και Χουλιαράκης διαπραγματεύθηκαν υπεύθυνα – άλλο αν η κυβέρνησή τους τα τίναξε στον αέρα μοιράζοντας δώρα στους συνταξιούχους. Ο ανασχηματισμός απομάκρυνε ορισμένους από τους χειρότερους υπουργούς. Επίσης, οι δανειστές ανεβάζουν διαρκώς τον πήχυ. Η κυβέρνηση είναι εγκλωβισμένη στη διένεξη ΔΝΤ-Βερολίνου.
Ομως τίποτε από αυτά ο κ. Τσίπρας δεν δικαιούται να υποκρίνεται ότι δεν γνώριζε. Παρόμοιες δυσχέρειες είχαν αντιμετωπίσει και οι προηγούμενες κυβερνήσεις. Εκείνες είχαν και την καυτή ανάσα ενός έξαλλου ΣΥΡΙΖΑ της αντιπολίτευσης στον σβέρκο τους. Ο κ. Τσίπρας έχει απέναντί του μια υπεύθυνη αντιπολίτευση, που ψήφισε μνημόνιο για να μην καταρρεύσει η χώρα.
Ο κ. Τσίπρας θερίζει τους ανέμους που έσπειρε. Αν οι δανειστές ζητούν προληπτική νομοθέτηση μέτρων είναι γιατί ο ίδιος γκρέμισε κάθε εμπιστοσύνη που δικαιούτο να απαιτήσει μια χώρα που το 2010-14 πραγματοποίησε τη μεγαλύτερη δημοσιονομική προσαρμογή στα χρονικά του ΟΟΣΑ. Αν δυσκολεύεται να πείσει τους βουλευτές του να ψηφίσουν τα μέτρα, είναι γιατί ο ίδιος τους εκπαίδευσε στα «δεν πληρώνω» και «σκίζω τα μνημόνια».
Στο μεταξύ, το περιβάλλον επιδεινώνεται. Οι εκλογές στην Ολλανδία αδρανοποιούν τον πρόεδρο του Eurogroup, που έχει δουλέψει για έναν έντιμο συμβιβασμό. Από Μάρτιο η Γερμανία μπαίνει σε προεκλογικό πυρετό, με τοπικές εκλογές την άνοιξη και εθνικές εκλογές τον Σεπτέμβριο, όπου οι συντηρητικοί υποψήφιοι θα διαγκωνίζονται σε δηλώσεις αυστηρότητας προς την Ελλάδα. Και τον Μάιο μια νίκη της Λεπέν θα απελευθέρωνε δυνάμεις διάλυσης της Ευρώπης, για την οποία ήδη εργάζεται ο προπετής υποψήφιος πρέσβης του Τραμπ στην Ε.Ε. Η Ελλάδα θα είναι ένα καρυδότσουφλο στη διεθνή καταιγίδα. Αλλά η αξιολόγηση θα κακοφορμίζει σαν ανοιχτή πληγή, αναμένοντας την πολυπόθητη έγκριση του βαθέος ΣΥΡΙΖΑ.
Η μεγαλοφυής στρατηγική των καθυστερήσεων και του εκβιασμού με χρεοκοπία στο χείλος της αβύσσου από τους Τσίπρα-Βαρουφάκη το 2015 στοίχισε στη χώρα το μισό της ΑΕΠ. Από το 2015 η χώρα παραδέρνει μεταξύ σοκ, εκλογών και ατέρμονης διαπραγμάτευσης, με την οικονομία σε κώμα.
Στη γνωστή παραβολή, ο σκορπιός δαγκώνει τελικά τον βάτραχο που τον μετέφερε στην αντίπερα όχθη. «Γιατί το έκανες, αφού έτσι θα πεθάνουμε και οι δύο;» τον ρώτησε ο βάτραχος καθώς πνιγόταν. «Δεν μπορούσα διαφορετικά, είναι στη φύση μου», του απάντησε ο σκορπιός.
Αν ο κ. Τσίπρας δυσκολεύεται να πείσει τους βουλευτές του να ψηφίσουν τα μέτρα, είναι γιατί ο ίδιος τους εκπαίδευσε στα «δεν πληρώνω» και «σκίζω τα μνημόνια».