Επιασε κεντρική θέση στο καλλιτεχνικό πάνθεον

Από τότε που διάβασα τους εμπνευσμένους «Γάμους του Ουρανού και της Κόλασης» στη μετάφραση του Χάρη Βλαβιανού, ήθελα να ασχοληθώ κάπως με τον Μπλέικ, αλλά δεν είχα αποφασίσει το πώς – ώσπου μου δόθηκε η ευκαιρία να μεταφράσω το «Ουίλλιαμ Μπλέικ» του Πίτερ Ακροϊντ (Πατάκης, 2017), μια βιογραφία με πολλά εξέχοντα γνωρίσματα. Αυτό που μου έκανε μεγαλύτερη εντύπωση ήταν η τρομερή ποικιλία των αντιθέσεων στον χαρακτήρα και στο έργο του Μπλέικ. Τέκνο γονέων χριστιανών μεν αιρετικών δε, ο πρόωρα ανεπτυγμένος Μπλέικ (1757-1827) μεγάλωσε παλεύοντας με τις αντινομίες της προσωπικότητάς του και τις συγκρούσεις της επαναστατικής εποχής του. Ηταν λίαν πεισματάρης και ατίθασος, εξ ου και δεν πήγε σχολείο, αλλά υπήρξε εργατικός μαθητευόμενος και επιμελής σπουδαστής στις σχολές καλών τεχνών.

Το έργο του, παραδοσιακό στις επιρροές και αναφορές του, είναι συγχρόνως ριζοσπαστικό ως προς την οραματική φαντασία και μορφή του. Ο Μπλέικ λάτρευε τους κλασικούς, ενώ παράλληλα επηρεαζόταν από τη λονδρέζικη λαϊκή κουλτούρα: ήταν μια κόκνι μεγαλοφυΐα που μέσα από τις αντιθέσεις γέννησε, στα περίφημα εικονογραφημένα βιβλία του, μια πρωτότυπη σύνθεση ποίησης και ζωγραφικής. Εδώ, στίχοι και εικόνες συνδυάζονται για να απογειώσουν το αισθητικό αποτέλεσμα, οι δε θεματικές του συναρμόζουν το μυθολογικό με το καθημερινό, το θεολογικό με το σατιρικό, το υπερβατικό με το πολιτικό. Δημιουργός που στην εποχή του υποτιμούνταν ως «καλλιτεχνάκος» και λοιδορούνταν ως «τρελός», έπιασε εντέλει μια κεντρική θέση στο καλλιτεχνικό πάνθεον.

Ηταν ένας συντηρητικός επαναστάτης που τον 20ό αιώνα λατρεύτηκε ιδιαίτερα από μουσικούς, κινηματογραφιστές και κομίστες. Το εμβριθές και τεκμηριωμένο βιβλίο του Ακροϊντ, γνωστού για τις θρυλικές βιογραφίες του, είναι η καλύτερη ευκαιρία να ανανεώσουμε την επαφή με μια εκκεντρική πνευματική μορφή της νεωτερικότητας και με το ιστορικό περιβάλλον που την καλλιέργησε, μα δεν την κατανόησε πλήρως.

Ηταν μια κόκνι μεγαλοφυΐα που γέννησε, στα περίφημα εικονογραφημένα βιβλία του, μια πρωτότυπη σύνθεση ποίησης και ζωγραφικής.

Εικονογράφηση του ίδιου του Μπλέικ για τους «Γάμους των Ουρανών με την Κόλαση». Η ελληνική έκδοση περιλαμβάνει και τις 27 χαλκογραφίες του πρωτοτύπου.

Στο «λοξό» γουέστερν του Τζιμ Τζάρμους «Ο νεκρός» (1995), ο Τζόνι Ντεπ λέγεται Ουίλλιαμ Μπλέικ.