Αγνός και ασυμβίβαστος οραματιστής ποιητής

Μετά τον θάνατο του Μπλέικ επικράτησε η γνώμη πως, μολονότι προικισμένος με το ποιητικό χάρισμα, ήταν παράφρων. Η ειρωνεία είναι πως έγινε γνωστός μεταξύ των συγχρόνων του περισσότερο για τα χαρακτικά και τα σχέδιά του παρά για την ποίησή του. Η φήμη του τρελού που τον περιέβαλλε όσο ζούσε, αλλά και το γεγονός ότι τα βιβλία του ήταν δυσεύρετα, τον καταδίκασαν στην αφάνεια και του στέρησαν την προσοχή των ομοτέχνων του. Η ετυμηγορία του Γουόρντσγουορθ, ωστόσο, ήταν χαρακτηριστική: «Δεν υπάρχει αμφιβολία πως ο καημένος ο άνθρωπος ήταν τρελός, υπάρχει όμως μέσα στην τρέλα του κάτι που μ’ ενδιαφέρει πολύ περισσότερο από την πνευματική υγεία του Μπάιρον ή του Γουόλτερ Σκοτ».

Σήμερα, αυτός ο οραματιστής ποιητής τιμάται ως μεγαλοφυΐα και μαζί με τον Κιτς και τον Σέλεϊ συγκαταλέγεται ανάμεσα στους μείζονες ποιητές της αγγλικής λογοτεχνίας. Αντιμετωπίζοντας με το αντισυμβατικό βλέμμα του, θέματα τόσο ιερά και απαραβίαστα όσο η θρησκεία, η ηθική, η τέχνη και η πολιτική, κοινωνικός επαναστάτης και «ήρωας της φαντασίας» μαζί, ο Μπλέικ αναγνωρίζεται ως ο αυθεντικότερος και εκλεκτότερος από τους ρομαντικούς ποιητές και, κατά μία έννοια, ο αγνότερος, ο πιο ασυμβίβαστος.

Για τον Μπλέικ, ολόκληρη η πραγματικότητα συνιστά μια διανοητική κατασκευή. Ο κόσμος της εμπειρίας θεωρείται, κατά κοινή αντίληψη, ο μόνος πραγματικός, επειδή, υποστηρίζει ο Μπλέικ, αντί να εμπιστευτούμε και να απελευθερώσουμε τη φαντασία, την υποτάσσουμε στη σφετεριστική κυριαρχία του Λόγου. Οπως γράφει στους «Γάμους του Ουρανού και της Κόλασης»: «Ο άνθρωπος έχει αυτοεγκλειστεί, και τώρα βλέπει τα πάντα μέσα από τις στενές χαραμάδες της σπηλιάς του», ενώ καθήκον του θα ήταν να αναζητήσει, μέσω της φαντασίας, μια υπερβατική τάξη ικανή να καταυγάσει με φως τη συνείδηση και να του αποκαλύψει την ουσία του κόσμου.

Οπως έγραψε ο Μπλέικ, «ο άνθρωπος έχει αυτοεγκλειστεί και τώρα βλέπει τα πάντα μέσα από τις στενές χαραμάδες της σπηλιάς του».